Το τρισάγιον της Θ. Λειτουργίας

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τό τρισάγιον τῆς θείας λειτουργίας
Ὁ τρισάγιος ὕμνος τῆς θείας λειτουργίας, ἤτοι ὁ τριαδικός ὕμνος «Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς», ὅπως τόν γνωρίζουμε σήμερα, εἶναι ἐξέλιξη εἰσοδικοῦ ἀντιφώνου τῆς θ. λειτουργίας (5ος -6ος αἰ.), ὅπου τό τρισάγιον ἐψάλλετο ἀπό κλῆρο καί λαό ὡς ἐφύμνιον τοῦ 79ου ψαλμοῦ «Ὁ ποιμαίνων τὸν ᾿Ισραήλ, πρόσχες...». Ἀπό τή στιχολογία αὐτοῦ τοῦ ψαλμοῦ ἔχει ἀπομείνει σήμερα ἕνας στίχος, πού τόν λέει ὁ ἀρχιερεύς, στήν ἀρχιερατική θ. λειτουργία, ὁ στίχος «(Κύριε, Κύριε) 15 ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε καὶ ἐπίσκεψαι τὴν ἄμπελον ταύτην 16 καὶ κατάρτισαι αὐτήν, ἣν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά σου» (Ἰω. Φουντούλη, Ἀπαντήσεις, 149, 238. Τοῦ αὐτοῦ, Λειτουργική Α΄, σελ. 219. Ἰ. Κογκούλη, Χ. Οἰκονόμου, Π. Σκαλτσῆ, Ἡ θεία λειτουργία, Θεσσαλονίκη 19954, σ. 141-145).
Ἀπό τίς πολλές φορές πού ἐψάλλετο ἀρχικῶς (περίπου 10 ἤ 13, ὅπως τό Χριστός ἀνέστη) κατέληξε σήμερα νά ψάλλεται 3 φορές, ἀκολουθεῖ (ἡ μικρή δοξολογία) τό «Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ ἁγίῳ Πνεύματι, καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμὴν» μέ τό ἀκροτελεύτιον «Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» καί ἐπαναλαμβάνεται ὅλον ὡς «περισσή», κατά τόν ὅρον τῆς ἐνοριακῆς ψαλμῳδίας, τό λεγόμενον «δύναμις». Μᾶς ἔχει παραδοθεῖ σέ δεύτερο ἦχο, ὡς μόνιμο στοιχεῖο τῆς θείας λειτουργίας.
Πρέπει νά σημειώσουμε δέ ὅτι τό τρισάγιον λέγεται χῦμα κατ᾿ ἰδίαν χαμηλοφώνως τρίς καί ὑπό τοῦ λειτουργοῦντος ἱερέως μετά τό «Δόξα... καὶ νῦν...» τῶν ψαλτῶν, ὡς ἔνδειξις τῆς συμμετοχῆς καί τῶν ἱερέων στήν ψαλμῳδία τοῦ τρισαγίου.

Πόσες φορές ψάλλεται σήμερα σέ ἀρχιερατικό ἤ μή συλλείτουργο
Ψάλλεται 5 φορές (τό γ΄ καί ε΄ὑπό τῶν ἱερουργούντων), ἐκτός τοῦ «Δόξα... καὶ νῦν... Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» καί τῆς ἐπαναλήψεως ὡς «περισσῆς» ἤ «δύναμις». Στήν ἀρχιερατική λειτουργία μετά τό «Δόξα... καὶ νῦν... Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» ψάλλεται πρῶτον τό «δύναμις τοῦ Βήματος» εἰς τέσσαρες στάσεις, ὅπου παρεμβάλλεται ἡ ὑπό τοῦ ἀρχιερέως τριπλῆ εὐλογία μέ τό «Κύριε, Κύριε ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε... », καί μετά τό κανονικό «δύναμις» εἰσαγόμενο μέ τήν ἐκφώνηση/παρακέλευση/προτροπή «Δύναμις». Σύνολον 6 ἤ 7 φορές ἀντίστοιχα.

Πῶς ἐψάλλετο σέ ἀρχιερατική λειτουργία
Ἔχουμε μιά διάταξη ἀπὸ χφ 15ου αἰ., τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ῥωσσικῆς Σκήτης τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου πού ἐπιγράφεται «Τάξις ἐπὶ τῷ Ἑσπερινῷ, τῷ Ὄρθρῳ καὶ τῇ Λειτουργίᾳ κατὰ τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας» ἐν DMITRIJEVSKIJ, Ι, 170, καταγράφον προφανῶς παλαιότερη τάξη, ὅπου ἐκεῖ ἔχουμε τήν ἑξῆς σειρά τοῦ τρισαγίου σέ ἀρχιερατική λειτουργία.
— Ψάλται 3 φορές.
— Λειτουργοῦντες (ἐκ τοῦ βήματος) 1.
— Ψάλτης ἔξω «Εὐλογήσατε, κηρύττω δόξαν», Ψάλται «ψάλλουσι τὸ· δόξα μετὰ μέλους καὶ ἀργίας». Ἐν ὅσῳ ψάλλεται τό «Δόξα... Καί νῦν...» , ὁ ἀρχιερεύς λέει ἔμπροσθεν τῆς ἁγίας τραπέζης «τό· Κύριε, Κύριε, ἐπίσκεψαι...» τρίς, ὄχι ἐκφώνως, προσκυνῶν τρίς καί σταυρώνων τό εὐαγγέλιον μετά τοῦ τρικηρίου.
— Λειτουργοῦντες (ἐκ τοῦ βήματος) πάλιν 1.
— Ψάλται 1 «ψάλλουσι τὸ· δύναμις καὶ λέγουσι τὸν τρισάγιον ὕμνον μετὰ μέλους καὶ ἀργίας». Κατά τήν ψαλμωδίαν αὐτοῦ ὁ ἀρχιερεύς μεταβαίνει στό σύνθρονον.
— Οἱ ἐντός τοῦ βήματος ἱερουργοῦντες πάλιν 1 «ὁμοῦ ψάλλουσι τὸν τρισάγιον ὕμνον μετ᾿ ἀργίας». Καί εὐλογεῖ ὁ ἀρχιερεύς ἀπό τοῦ συνθρόνου μετά τοῦ τρικηρίου τρεῖς φορές «ὅτε λέγῃ τό· Ἅγιος ὁ Θεός (1η), ἅγιος ἰσχυρός (2η), ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς (3η)» χωρίς νά παρεμβάλλει ἐκφώνως τό «Κύριε, Κύριε...» (Τά αὐτά καί εἰς Π. Ν. Τρεμπέλα, Αἱ τρεῖς λειτουργίαι κατὰ τοὺς ἐν Ἀθήναις κώδικας, σελ. 43-44, ἀπό κώδικες τοῦ 12ου καί 17ου αἰ. καί στόν D, ΙΙ, 306).
Ἐδῶ βλέπουμε ὅτι α) τό τρισάγιον ψάλλεται ἑπτάκις, ὅπως σήμερα, β) τό λεγόμενον «τοῦ βήματος» μέ παρεμβολή τῆς ἀρχιερατικῆς εὐλογίας λέγεται μετά τό «δύναμις» τῶν ψαλτῶν, γ) χωρίζεται σέ τρία μέρη καί ὄχι τέσσερα, ὅπως σήμερα, δ) δέν ὑπάρχει τό ἀκροτελεύτιον «Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς», ε) ὁ ἀρχιερεύς κρατάει μόνον τό τρικέρι στήν δεξιά κατά τάς «εὐλογίας», κάτι πού τηρεῖται στή Ρωσική ἀρχιερατική λειτουργία μέχρι σήμερα καί F) δέν ὑπάρχει καμμία ἀπάντηση τοῦ χοροῦ στίς ἀρχιερατικές εὐλογίες, ἤτοι «Εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα» ἤ «Ἀμήν» ἤ «Κύριε, ἐλέησον». Τό «Ἀμήν» ἤ πολύ περισσότερο τό «Κύριε, ἐλέησον» δέν μοῦ φαίνεται νά ταιριάζει μετά ἀπό ἐκφώνηση ψαλμικοῦ στίχου μετ᾿ εὐλογίας. Ἀφοῦ πρόκειται περί εὐλογίας, καί ἀφοῦ σήμερα εὐλογεῖ ὁ ἀρχιερεύς μέ τά δικηροτρίκηρα, τό μόνο πού προσιδιάζει, κατά τά κρατοῦντα, εἶναι τό «Εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα», ὅπως ἐπιμένουν πολλοί ἀρχιερεῖς. Ἀλλ᾿ αὐτό πρέπει νά γίνεται μέ πολύ μαλακό τρόπο. Τό καλλίτερο θά ἦταν νά κλίνουμε μόνο τόν αὐχένα γιά νά δεχθοῦμε τήν εὐλογία καί νά μή ψάλλεται τίποτε, ὅπως τίποτε δέν ἀναφέρει τό ΤΜΕ στήν διάταξη τῆς ἀρχιερατικῆς λειτουργίας (σελ. 433).

Τό ἀκροτελεύτιον
Αὐτό τό ἀκροτελεύτιον «Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» μετά τό «Δόξα... Καί νῦν...», πού ἔχουμε σήμερα, δέν τό βρῆκα πουθενά. Μοῦ κάνει ἐντύπωση. Πρέπει νά εἶναι μεταγενέστερο καί δέν νοεῖται πῶς μετά τό «Δόξα... Καί νῦν...» δέν ἔχουμε ἐπανάληψη τοῦ ὅλου ὡς «περισσῆς». Τό πῶς ὅμως δικαιολογεῖται αὐτό τό ἀκροτελεύτιον μᾶλλον θά φανεῖ παρακάτω.

Τί εἶναι τό «δύναμις» τῶν ψαλτῶν
Ἡ ψαλμώδηση τοῦ τρισαγίου ὕμνου προερχόμενη ἀπό τήν ἀντιφωνική ψαλμωδία ἔχει ἐπανάληψη ὡς «περισσή» μετά τό «Δόξα... Καί νῦν...». Μιά περισσή γιά μιά ἀκόμη φορά ἐπαναλαμβάνεται, κατά τόν καθηγητή Γρ. Στάθη (Ἡ ψαλτική ἔκφραση τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, Εἰσήγηση στό Γ΄ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο), σέ μέλος ἔντεχνο καί καλοφωνικό, μέ τό παρακέλευσμα «Δύναμις». Ἡ περισσή αὐτή μᾶς παραδόθηκε ἀπ᾿ τόν 14ο αἰῶνα σέ μελισματικό ὕφος καί μέ παρεμβολή κρατήματος, ἀλλά μόνο νά ψάλλεται κατά τίς δεσποτικές ἑορτές, καί μάλιστα σέ ἀρχιερατική καί πατριαρχική λειτουργία.
Ἄρα αὐτό τό «δύναμις» τῶν ψαλτῶν εἶναι μιά περισσή ἐπιπλέον, ἐκτός ἀπό τήν περισσή μετά τό «Δόξα... Καί νῦν...». Στίς παραπάνω ἀρχαῖες διατάξεις τῆς ἀρχιερατικῆς λειτουργίας εἴδαμε ὄχι μόνο μία, ἀλλά δύο περισσαί ἐπιπλέον, ἡ μία τό «δύναμις» τῶν ψαλτῶν καί ἡ ἄλλη αὐτό πού λέμε σήμερα «δύναμις τοῦ βήματος» σέ τμήματα χωρισμένη, γιά τίς ἐνδιάμεσες εὐλογίες τοῦ ἀρχιερέως.
Εἴδαμε ἐπίσης ὅτι ἡ λέξη «δύναμις» ψάλλεται· «ψάλλουσι τὸ· δύναμις καὶ λέγουσι τὸν τρισάγιον ὕμνον μετὰ μέλους καὶ ἀργίας».
Φαίνεται ὅτι μεταγενέστερα αὐτή ἡ ἐπιπλέον περισσή, ἤτοι τό «δύναμις», σταθεροποιήθηκε (ἔλαβε μόνιμον θέσιν) γιά κάθε λειτουργία, ἡ δέ κανονική περισσή περιορίσθηκε στό ἀκροτελεύτιον.
Αὐτή ἡ ἐπιπλέον περισσή τίθεται πλέον μονίμως μετά τό «Δόξα... Καί νῦν...» καί τό ἀκροτελεύτιον «Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» στή θέση πού εἶχε πρίν, δηλαδή, χωρίς τό «δύναμις» ψαλλόμενο, οὔτε σέ ἀργό μέλος ἀποδιδόμενη γιά τήν ἁπλή λειτουργία.
Ἡ παρακέλευση «Δύναμις» τοῦ διακόνου ἐπίσης καθιερώθηκε γιά κάθε λειτουργία, ἐκφωνούμενη πλέον σήμερα καί ὑπό τοῦ ἱερέως μή ὑπάρχοντος διακόνου.

Ποιός ἐκφωνεῖ τήν παρακέλευση «Δύναμις»
Τήν διακονική παρακέλευση «Δύναμις» δέν τήν συναντᾶμε οὔτε στίς παραπάνω μνημονευθεῖσες διατάξεις τῶν χειρογράφων καί κωδίκων, οὔτε στή Διάταξη τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ ἁγίου Φιλοθέου τοῦ Κοκκίνου, στήν ὑπό πολλές μορφές καί σέ διαφόρους καιρούς δημοσιευομένη (Τρεμπέλας, Αἱ τρεῖς λειτουργίαι..., D, ΙΙ, 301 κἑ.). Στό D, ΙΙ, 700 διαβάζουμε «εἶτα ἐκφωνεῖ ὁ πρωτοψάλτης μεγάλῃ τῇ φωνῇ· Δύναμις. Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς».
Στό ΤΜΕ προβλέπεται ἡ διακονική παρακέλευση «Δύναμις» ὡς «Ἐκφώνησις Διακόνου» (σελ. 433) στά περί Συλλειτούργου καί δή «ἐξ Ἀρχιερέων». Στήν ἁπλή λειτουργία ἑνός ἱερέως προβλέπεται ὅταν μέ τόν ἕνα ἱερέα λειτουργεῖ καί διάκονος· «Τοῦ τελευταίου Τρισαγίου τὸ Δύναμις Διακόνου λειτουργοῦντος, λέγεται ὑπ᾿ αὐτοῦ» (σελ. 59 ὑποσημ. 3). Φαίνεται ἐδῶ, σ᾿ αὐτήν τήν ἀμφιλεγόμενη ὑποσημείωση, ὅτι αὐτή ἡ ἐκφώνηση καθιερώνεται καί ἐκτός συλλειτούργου νά λέγεται ὑπό τοῦ διακόνου. Ἀλλά κατά τόν Ἀρχιμ. Δοσίθεον (Διάταξις Ἀγρυπνίας, σελ. 83) μόνο σέ συλλείτουργο (προφανῶς ἀρχιερατικό ἤ μή) ἐκφωνεῖται τό «Δύναμις» ὑπό τοῦ ἱερέως ἤ τοῦ διακόνου. Τελικά κατά τό «Διακόνου μὴ ὄντος, λέγει πάντα τὰ τοῦ Διακόνου ὁ Ἱερεύς» (ΤΜΕ, σελ. 60, ὑποσημ. 4 καί Ἱερατικά) ἡ ἐκφώνηση «Δύναμις» ἔγινε καί ἱερατική ἐκφώνηση.

Πότε ψάλλεται «δύναμις»
Οἱ μουσικές συνθέσεις «Δύναμις. Ἅγιος ὁ Θεός...» ὅπως τίς ἐξηγήσαμε καί τίς ἐξηγεῖ ὁ καθηγητής Γρ. Στάθης, ἤτοι «σέ μέλος ἔντεχνο καί καλοφωνικό», «σέ μελισματικό ὕφος καί μέ παρεμβολή κρατήματος», ψάλλονται μόνον κατά τίς δεσποτικές ἑορτές, καί μάλιστα σέ ἀρχιερατική καί πατριαρχική λειτουργία (πρβλ. Μ. Θεοδωράκης, Συμβολή, τ. 16, σελ. 36 καί τ. 20, σελ. 29). Κατά τόν Ἀρχιμ. Δοσίθεον (Διάταξις Ἀγρυπνίας, σελ. 83) καί σέ ὁποιοδήποτε συλλείτουργο. Τό ΤΜΕ δέν φαίνεται νά κάνει τέτοιους διαχωρισμούς, οὔτε στήν Προθεωρία (σελ. 36, § 41, Περί τοῦ Τρισαγίου Ὕμνου), οὔτε στίς προμνημονευθεῖσες διατάξεις. Στά περί Συλλειτούργου στή σελ. 433, βέβαια δέν ἀναγράφει τήν λέξη «Δύναμις» πρό τοῦ «Ἅγιος ὁ Θεός», ὅταν γράφει «Μετὰ τὸ Ἐλέησον ἡμᾶς, (ἐννοεῖ τοῦ βήματος) ψάλλεται αὖθις ἔξωθεν ὑπὸ τοῦ δεξιοῦ Χοροῦ τὸ Ἅγιος ὁ Θεός», οὔτε προσθέτει τόν χαρακτηρισμόν «ψάλλεται πάλιν ἀργότερον» ὅπως τόν προσθέτει γιά τό «ἐκ τοῦ Βήματος».

Συμπέρασμα
Ἡ ψαλμῳδία τοῦ τρισαγίου ὕμνου στήν θεία λειτουργία (ἐκτός τῆς ἀρχιερατικῆς) πάντα ἔχει μιά περισσή, δηλαδή μιά ἐπανάληψη ἀκόμη τοῦ ὕμνου μετά τό «Δόξα... καὶ νῦν... Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» πού εἰσάγεται μέ τήν ἐκφώνηση «Δύναμις» ὑπό τοῦ διακόνου ἤ ἐλλείψει τούτου ὑπό τοῦ ἱερέως.
Αὐτή ἡ περισσή πού ὀνομάζεται «δύναμις», ἐπειδή εἰσάγεται μέ τήν ἐκφώνηση «Δύναμις», ἐκτελεῖται εἴτε στίς ἀργές συνθέσεις πού ἔχουν καί τή λέξη «Δύναμις» μελοποιημένη εἴτε στίς ἁπλές παραδοσιακές συνθέσεις τοῦ β΄ ἤχου πού ἐπιγράφονται «τό πρῶτον» ἤ «τό δεύτερον». Ἐπαφίεται στήν κρίση τῶν πρωτοψαλτῶν νά ξεχωρίζουν τίς ἡμέρες (ἐπίσημες/ἀνεπίσημες, Κυριακές/καθημερινές) σέ συμφωνία μέ τούς προεστῶτες, λαμβανομένων ὑπ᾿ ὄψιν καί ἄλλων πολλῶν παραμέτρων (χρόνου, τοπικῶν παραδόσεων κ.ἄ.).
Νομίζω, τό θέμα συλλειτούργου ἤ ὄχι, δέν θά πρέπει σήμερα νά λαμβάνεται ὑπ᾿ ὄψιν, γιατί ὑπάρχουν Ναοί (σέ ὅλα τά πέρατα τῆς γῆς) πού ἔχουν μονίμως ἕνα ἱερέα καί ὡς ἐκ τούτου δέν θά πρέπει νά καταδικάζονται οὔτε οἱ ἐξαίρετες ἡμέρες οὔτε οἱ ψάλτες οὔτε τό μουσικόφιλον ἐκκλησίασμα. Καί ὅπως γράφει ὁ καθηγητής Γρ. Στάθης «Κι ὅταν δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀνάγκη (ὅταν δέν προβλέπεται τό ἀργό «δύναμις») αὐτό παρατείνει τήν ἀνάτασή μας καί τήν μετάστασή μας στούς ὑπερουράνιους χώρους, ὅπου ἡ τρισάγια καί τριαδική ὕμνηση μᾶς ἀνύψωσε, μέ τά φτερά τοῦ ἱλαροῦ β΄ ἤχου».

Ἀρχιμ. Μάξιμος. Μ. Ματθαῖος​

Υ.Γ. Ἐπειδή ὅπως προέγραψα τό μήνυμα μου αὐτό εἶναι ὑπό μορφήν ἄρθρου δέν παρενέβαλα μέσα στό κείμενο φράσεις τοῦ τύπου «ὅπως ἔγραψε ὁ Διονύσιος ἤ ὁ Βασίλης ἤ ὁ Παναγιώτης ἤ ὁ ἄλλος ἤ ὁ ἄλλος». Οἱ προγράψαντες καταλαβαίνουν τά σημεῖα πού ἀναφέρθηκαν καί ὅτι ἔχω λάβει ὑπ᾿ ὄψιν μου τίς ἀπόψεις / θέσεις / γνῶμες / ἐμπειρίες των.
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Πόσες φορές ψάλλεται σήμερα σέ ἀρχιερατικό ἤ μή συλλείτουργο
Ψάλλεται 5 φορές (τό γ΄ καί ε΄ὑπό τῶν ἱερουργούντων), ἐκτός τοῦ «Δόξα... καὶ νῦν... Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» καί τῆς ἐπαναλήψεως ὡς «περισσῆς» ἤ «δύναμις». Στήν ἀρχιερατική λειτουργία μετά τό «Δόξα... καὶ νῦν... Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» ψάλλεται πρῶτον τό «δύναμις τοῦ Βήματος» εἰς τέσσαρες στάσεις, ὅπου παρεμβάλλεται ἡ ὑπό τοῦ ἀρχιερέως τριπλῆ εὐλογία μέ τό «Κύριε, Κύριε ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε... », καί μετά τό κανονικό «δύναμις» εἰσαγόμενο μέ τήν ἐκφώνηση/παρακέλευση/προτροπή «Δύναμις». Σύνολον 6 ἤ 7 φορές ἀντίστοιχα.

Αγαπητέ Πάτερ Μάξιμε,

Ωραίο το άρθρο σας, αλλά νομίζω το εξετάσαμε το πόσες φορές ψάλλεται το Τρισάγιο σε απλό συλλείτουργο ΧΩΡΙΣ αρχιερέα. Όμως, θα ήθελα πρώτα να μου ξεκαθαρίσετε κάτι στο άρθρο σας.

Ο τίτλος "Πόσες φορές ψάλλεται σήμερα σέ ἀρχιερατικό ἤ μή συλλείτουργο" είναι λίγο μπερδεμένος, διότι η αρχιερατική λειτουργία και η λειτουργία μη-συλλείτουργο είναι διαφορετικές. Στην πρώτη, λέγεται πέντε (5) φορές το Τρισάγιο, ενώ στην δεύτερη (δηλ. χωρίς συλλείτουργο, μόνο ένας ιερέας) λέγεται τρείς (3) φορές. Σε περίπτωση συλλείτουργο (δύο και πλέον ιερείς), βάση του Τυπικού τ.Μ.τ.Χ.Ε. του Βιολάκη και όπως έγραψα στο προηγούμενο μήνυμα που βρίσκεται ΕΔΩ, ισχυρίζομαι ότι και πάλι λέγεται μόνον ΤΡΕΙΣ φορές. Από την απάντησή σας, νόμιζα ότι είχατε συμφωνήσει (ασχέτως της επικρατήσεως τοπικών παραδόσεων) ότι αυτό ήταν το σωστό.

Απλώς τα γράφω αυτά διότι υπάρχει κάποια σύγχισις μεταξύ του άρθρου σας και αυτά που συζητήσαμε προηγουμένως.

Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την Πατριαρχική τάξη, η απάντησις του χορού στο "Κύριε, Κύριε επίβλεψον" του αρχιερέως είναι "Αμήν", και όχι το "Εις πολλά έτη". Μπορεί να είναι ψαλμικός στίχος και μπορεί να "ευλογή" ο αρχιερέυς με τά δικηροτρίκηρα, αλλά στην ουσία είναι μία προσευχή του αρχιερέως που επικαλεί την επίβλεψη και επίσκεψη του Μέγα Αρχιερέα εις "την άμπελον ταύτην". Και νομίζω ότι η απάντηση του "Αμήν", που όπως ξεύρουμε σημαίνει εβραϊστί "Γένοιτο", προσαρμόζεται στην όλη αυτή προσευχή/ευλογία του αρχιερέως. Το "Εις πολλά έτη" νομίζω μετατοπίζει την εστίαση από τον Κύριο στον ιεράρχη.

Ευχαριστώ.

Απόστολος
 

vagelis

Antonia Xristoforaki Linardaki.
Αγαπητέ Πάτερ Μάξιμε,
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την Πατριαρχική τάξη, η απάντησις του χορού στο "Κύριε, Κύριε επίβλεψον" του αρχιερέως είναι "Αμήν", και όχι το "Εις πολλά έτη". Μπορεί να είναι ψαλμικός στίχος και μπορεί να "ευλογή" ο αρχιερέυς με τά δικηροτρίκηρα, αλλά στην ουσία είναι μία προσευχή του αρχιερέως που επικαλεί την επίβλεψη και επίσκεψη του Μέγα Αρχιερέα εις "την άμπελον ταύτην". Και νομίζω ότι η απάντηση του "Αμήν", που όπως ξεύρουμε σημαίνει εβραϊστί "Γένοιτο", προσαρμόζεται στην όλη αυτή προσευχή/ευλογία του αρχιερέως. Το "Εις πολλά έτη" νομίζω μετατοπίζει την εστίαση από τον Κύριο στον ιεράρχη.
Ευχαριστώ. Απόστολος

Συμφωνω .
Επισης σχεδον ολοι οι αρχιερεις στην συγκεκριμενη περιπτωση , δεν ξερουν να παιρνουν και να επιστρεφουν (πρεπει χιαστι) τα δικηροτρικηρα .
Πατερα Μαξιμε τι λετε σχετικα ;
 

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος
Κατά τόν Ἀρχιμ. Δοσίθεον (Διάταξις Ἀγρυπνίας, σελ. 83) καί σέ ὁποιοδήποτε συλλείτουργο.
Σωστό είναι αυτό, απλά να συμπληρώσω ότι ο π.Δοσίθεος αναφέρει τέλεση συλλειτούργου σε ελάχιστες περιπτώσεις μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, οπότε με το οποιοδήποτε συλλείτουργο, εννοεί όποτε αυτό τελεστεί.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Αγαπητέ Πάτερ Μάξιμε,
Ωραίο το άρθρο σας,
Ἀγαπητέ μου κ. Ἀπόστολε,
Εὐχαριστῶ πάρα πολύ ἐσᾶς καί ὅλους.
Εὐχαριστίες ὀφείλω/ὀφείλουμε στό Ψαλτολόγιον γενικότερα, καί εἰδικότερα στόν Διαχειριστή Δημήτρη Κουμπαρούλη πού μᾶς παρέχει αὐτή τή δυνατότητα νά ἐκφραζόμαστε, νά καταθέτουμε τίς ἀπόψεις μας καί τούς προβληματισμούς μας καί νά ἔχουμε ἕνα γόνιμο καί ἐποικοδομητικό διάλογο γιά τήν ἐμβάθυνση πολλῶν θεμάτων πού μᾶς ἀπασχολοῦν καί προάγουν τή γνώση μας καί τή στάση μας ἔναντι τῶν λειτουργημάτων μας. Στόν Βασίλη Ζάχαρη καί στόν Μάρκελλο Πιράρ πού μᾶς ἔδωσαν τή δυνατότητα νά ἔχουμε πρόσβαση στά ἔργα τοῦ DMITRIJEVSKIJ. Στόν Διονύσιο Ἀνατολικιώτη καί τόν Μανόλη Θεοδωράκη πού μέσα ἀπό τίς θέσεις τους καί τήν παροχή πληροφοριῶν καί βιβλιογραφίας ἀπό ἐδῶ καί τήν ΣΥΜΒΟΛΗ μέ ὁδήγησαν στήν διερεύνηση αὐτοῦ καί ἄλλων θεμάτων. Καί τέλος σέ ὅλους πού καταθέτουν τίς ἀπόψεις, θέσεις, γνῶμες, ἐμπειρίες των.
Ἐλησμόνησα νά γράψω στό Υ.Γ. ὅτι οἱ ἀπόψεις ὅλων μετά ἀπό αὐτό θά μοῦ δώσουν τήν δυνατότητα γιά περαιτέρω ἐπεξεργασία καί τελική (ποτέ δέν ὑπάρχει τελική) διαμόρφωση τοῦ ἄρθρου, προκειμένου νά δημοσιευθεῖ ἐντύπως. Ἀλλά νά πού ἤδη γίνεται, καί εὐχαριστῶ ὅλους.
αλλά νομίζω το εξετάσαμε το πόσες φορές ψάλλετε το Τρισάγιο σε απλό συλλείτουργο ΧΩΡΙΣ αρχιερέα. Όμως, θα ήθελα πρώτα να μου ξεκαθαρίσετε κάτι στο άρθρο σας.
Ο τίτλος "Πόσες φορές ψάλλεται σήμερα σέ ἀρχιερατικό ἤ μή συλλείτουργο" είναι λίγο μπερδεμένος, διότι η αρχιερατική λειτουργία και η λειτουργία μη-συλλείτουργο είναι διαφορετικές. Στην πρώτη, λέγετε πέντε (5) φορές το Τρισάγιο, ενώ στην δεύτερη (δηλ. χωρίς συλλείτουργο, μόνο ένας ιερέας) λέγετε τρείς (3) φορές. Σε περίπτωση συλλείτουργο (δύο και πλέον ιερείς), βάση του Τυπικού τ.Μ.τ.Χ.Ε. του Βιολάκη και όπως έγραψα στο προηγούμενο μήνυμα που βρίσκεται ΕΔΩ, ισχυρίζω ότι και πάλι λέγετε μόνον ΤΡΕΙΣ φορές. Από την απάντησή σας, νόμιζα ότι είχατε συμφωνήσει (ασχέτος τις επικρατήσεις των τοπικών παραδόσεων) ότι αυτό ήταν το σωστό.
Απλώς τα γράφω αυτά διότι υπάρχει κάποια σύνχισις μεταξή του άρθρου σας και αυτά που συζητήσαμε προηγουμένως.
Σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν παρατήρηση, μόνο ἐκεῖ πού τό συζητήσαμε, ἐγώ μέν τότε ἔμαθα γι᾿ αὐτήν τή διάταξη τοῦ ΤΜΕ, κατέληξα δέ στή γνώμη τοῦ π. Κων/νου Παπαγιάννη στό ΣΤ ὅπου στήν σελ. 699, περί ἱερατικοῦ συλλειτούργου, γράφει: «Τὸ ΤΜΕ (σελ. 432) ὁρίζει νὰ ψάλλεται τὸ Ἅγιος ὁ Θεὸς μόνον τρίς, ἤτοι ἀνὰ μίαν ὑπὸ τῶν χορῶν καὶ τὸ γ΄ ὑπὸ τῶν ἱερέων· εἰς τὸ ἀρχιερατικὸν συλλείτουργον ὅμως ὁρίζει νὰ λέγεται πεντάκις. Τοῦτο καὶ γίνεται σήμερον εἰς οἱονδήποτε συλλείτουργον».
Πάντως πολύ ὀρθῶς γιά τήν πληρότητα τοῦ ἄρθρου αὐτό πρέπει νά τό διορθώσω καί νά τό συμπεριλάβω. Ὅλη ἡ ἱστορική ἐξέλιξη τοῦ θέματος μέ/μᾶς ἐνδιαφέρει ἀπόλυτα καί αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ ἄρθρου, ἄν καταλάβατε, ὥστε μέσα ἀπό τήν ἱστορική ἐξέλιξη μποροῦμε νά πάρουμε ἀπαντήσεις γιά τό τί καί πῶς συμβαίνουν πολλά πράγματα σήμερα.
Νά συμπληρώσω ἐπίσης (κάτι πού ἐλησμόνησα) ὅτι κατά τό ΤΜΕ σελ. 433 «ἀπαιτοῦνται τρεῖς τοὐλάχιστον Ἱερεῖς καί ψάλλουσι» τά τοῦ Συλλειτούργου. Σ᾿ αὐτό περιμένω τίς ἀπόψεις ὅλων, ἄν τό ἑρμηνεύω σωστά.
Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την Πατριαρχική τάξη, η απάντησις του χορού στο "Κύριε, Κύριε επίβλεψον" του αρχιερέως είναι "Αμήν", και όχι το "Εις πολλά έτη". Μπορεί να είναι ψαλμικός στίχος και μπορεί να "ευλογή" ο αρχιερέυς με τά δικηροτρίκηρα, αλλά στην ουσία είναι μία προσευχή του αρχιερέως που επικαλεί την επίβλεψη και επίσκεψη του Μέγα Αρχιερέα εις "την άμπελον ταύτην". Και νομίζω ότι η απάντηση του "Αμήν", που όπως ξεύρουμε σημαίνει εβραϊστί "Γένοιτο", προσαρμόζεται στην όλη αυτή προσευχή/ευλογία του αρχιερέως. Το "Εις πολλά έτη" νομίζω μετατοπίζει την εστίαση από τον Κύριο στον ιεράρχη.
Ποῦ ὑπάρχει αὐτή ἡ Πατριαρχική τάξη; Γιατί ἐγώ ἔγραψα ὅτι τίποτε δέν ἀναφέρει τό ΤΜΕ στήν διάταξη τῆς ἀρχιερατικῆς λειτουργίας (σελ. 433) περί τούτου, δηλαδή δέν προβλέπει καμμία ἀπάντηση τοῦ χοροῦ στήν εὐλογία.
Τελικά ἐγώ ἔψαξα καί βρῆκα στό ἔργο τοῦ π. Πατρικίου Καλεώδη, Κῶδιξ Ἐκκλησιαστικῆς Ἐθιμοτυπίας, σελ. 42, ὅτι αὐτό, τό «Ἀμήν», ἀναφέρεται στό Περιοδικόν «Ὀρθοδοξία» τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Κωνσταντινούπολις 1937, σελ. 129. Δέν ἔχω πρόσβαση σ᾿ αὐτό τό περιοδικό, ἀλλά φαντάζομαι ὅτι θά ἑρμνηνεύεται ὁ ψαλμικός στίχος, ὅπως τόν ἑρμηνεύετε ἐσεῖς, δηλαδή ὡς εὐχή.
Νά σᾶς πῶ ὅτι κατά τόν Ἰω. Φουντούλη (ἀπάντ. 238) αὐτόν τόν στίχο, ὅταν τό τρισάγιον ἐψάλλετο ἀπό κλῆρο καί λαό ὡς ἐφύμνιον τοῦ 79ου ψαλμοῦ, αὐτόν τό στίχο τόν ἔλεγε ὁ διάκονος πρό τοῦ «Δόξα Πατρί...» κατά τήν ὥρα τῆς εἰσόδου, προσκαλώντας προφανῶς τόν ἱερέα ἤ ἀρχιερέα, τόν «εἰς τόπον καί τύπον Χριστοῦ» εὑρισκόμενον. Εἴδατε τί σημαντική εἶναι ἡ γνώση τῆς ἱστορικῆς ἐξελίξεως;
Σήμερα ἐμεῖς τελοῦντες τήν ἀρχαία θ. λειτουργία τοῦ ἁγ. Ἰακώβου κατά τήν ἔκδοσιν καί ἐξήγησιν τοῦ καθηγητοῦ κ. Ἀριστείδη Πανώτη, ἐμεῖς (οἱ ἱερεῖς) λέμε ὄχι μόνον αὐτόν, ἀλλά πολλούς στίχους τοῦ 79ου ψαλμοῦ, ἐνῶ ὁ χορός ἀντιφωνεῖ τόν τρισάγιον ὕμνον.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Επισης σχεδον ολοι οι αρχιερεις στην συγκεκριμενη περιπτωση , δεν ξερουν να παιρνουν και να επιστρεφουν (πρεπει χιαστι) τα δικηροτρικηρα .
Πατερα Μαξιμε τι λετε σχετικα ;
Σᾶς εὐχαριστῶ κ. Λιναρδάκη γιά τήν συμμετοχή σας καί τήν κατάθεση σημαντικῶν πληροφοριῶν καί πρό τῆς συγγραφῆς τοῦ ἄρθρου μου, τίς ὁποῖες ἔλαβα ὑπ᾿ ὄψιν μου.
Τί νά πῶ ἐγώ γιά τίς τελετουργικές κινήσεις τῶν ἀρχιερέων. Ὅσους ἔχω δεῖ ἐγώ ἀπό μικρός, ἀφοῦ σήμερα εὐλογοῦν μέ τά δύο χέρια, κρατώντας καί τά δύο δικηροτρίκηρα, εὐλογοῦν σταυρώνοντες αὐτά, χιαστί ὅπως λέτε.
Αὐτό πού βρῆκα καί ἔγραψα ἐγώ εἶναι ἡ παλαιά τάξη τῆς Μ.τ.Χ.Ε., πού τηρεῖται σήμερα στή Ρωσία, ὅπως τήν παρέλαβαν, δηλαδή νά κρατοῦν μόνο τό τρικέρι στήν δεξιά καί νά εὐλογοῦν.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
...ο π.Δοσίθεος αναφέρει τέλεση συλλειτούργου σε ελάχιστες περιπτώσεις μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, οπότε με το οποιοδήποτε συλλείτουργο, εννοεί όποτε αυτό τελεστεί.
Ἀγαπητέ μου Βασίλη,
Τό σημαντικό εἶναι ὅτι βρήκαμε μιά ἄκρη, κι ἐσύ κι ἐγώ, στά γραφόμενα τοῦ Γέροντος Δοσιθέου καί στά τοῦ Μ. Θεοδωράκη.
Ἐκτός τῆς ὑποσημ. 40 στήν σελ. 35, ὅπου ἀναφέρεται στόν ἑσπερινό τῶν ἑσπερινῶν λειτουργιῶν τοῦ Μ. Βασιλείου (ὁ π. Δοσίθεος) ἔχεις κάτι ἄλλο ὑπόψη σου; Ἔψαξα καί δέν βρῆκα. Πάντως γεγονός εἶναι ὅτι κατά τήν τάξη τῶν Μονῶν εἶναι ἐλάχιστες οἱ περιπτώσεις συλλειτούργου. Αὐτό ἐπικράτησε καί στήν Πατριαρχική λειτουργία. Καί ἔτσι ἐξηγοῦνται καί τά γραφόμενα τοῦ καθηγητοῦ Γρ. Στάθη καί τοῦ π. Δοσιθέου καί τοῦ Μ. Θεοδωράκη «μόνον κατά τίς δεσποτικές ἑορτές, καί μάλιστα σέ ἀρχιερατική καί πατριαρχική λειτουργία». Τά γραφόμενά μου στή συνέχεια περί τοῦ ΤΜΕ εἶναι σωστά;
Ἔχεις διατυπώσει ὅτι πρέπει νά εἴμαστε φειδωλοί στήν ἐκτέλεση τῶν συνθέσεων Δύναμις μάλιστα ἐκτός συλλειτούργου: «Λέγεται το Τρισάγιο τρις, Δόξα...Και νυν...Άγιος Αθάνατος ελέησον ημάς, και μετά αμέσως το Τρισάγιο (χωρίς την εκφώνηση "Δύναμις" και χωρίς ο ψάλτης να ξεκινήσει την ψαλμωδία του Τρισαγίου με το "Δύναμις") άπαξ με κατάληξη. Συνήθως σύντομο». Αὐτό ἔγραψα κι ἐγώ: «Αὐτή ἡ ἐπιπλέον περισσή τίθεται πλέον μονίμως μετά τό «Δόξα... Καί νῦν...» καί τό ἀκροτελεύτιον «Ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς» στή θέση πού εἶχε πρίν, δηλαδή, χωρίς τό ''δύναμις'' ψαλλόμενο, οὔτε σέ ἀργό μέλος ἀποδιδόμενη γιά τήν ἁπλή λειτουργία».

Κάτι ἄλλο, μιᾶς καί εἰπώθηκε. Αὐτή ἡ σέ ἐλάχιστες περιπτώσεις κατά τήν τάξη τῶν Μονῶν καί τήν Πατριαρχική τάξη τέλεση συλλειτούργου μέ προβληματίζει γιά νά μήν πῶ μέ «σκανδαλίζει» (ἔχουν γράψει καί ἄλλοι σχετικά). Ξέρουμε ὅτι στήν ΡΚαθολική ἐκκλησία ἦτο ἀπηγορευμένο τό συλλείτουργο καί μόνο μέ τήν Β΄ Βατικάνειο ἐπετράπη σέ ἐλάχιστες περιπτώσεις. Τί σχέση νά ἔχει αὐτό; Δέν ρωτάω ἐσένα προσωπικά, καταθέτω προβληματισμό, πού ἴσως δέν θά πρέπει νά τόν συνεχίσουμε ἐδῶ, οὔτε ἀνοίγοντας ἄλλο θέμα ἐννοῶ.

Πάντως τό συλλείτουργο σήμερα εἶναι τό περισσότερο συνηθισμένο στήν ἑλλαδική Ἐκκλησία, καί τά πράγματα ἔχουν ἐπικρατήσει ἀλλιῶς ἀπ᾿ ὅτι παλαιότερον σ᾿ αὐτό τό θέμα. Καί Δύναμις ἐκφωνεῖται καί δύναμις ψάλλεται. Τό πόσο, ἄς τό κρίνουμε, σύμφωνα μέ τά γραφόμενά μου πού καταγράφηκαν σύμφωνα μέ τίς ἀπόψεις ὅλων.
 

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος

Νά συμπληρώσω ἐπίσης (κάτι πού ἐλησμόνησα) ὅτι κατά τό ΤΜΕ σελ. 433 «ἀπαιτοῦνται τρεῖς τοὐλάχιστον Ἱερεῖς καί ψάλλουσι» τά τοῦ Συλλειτούργου. Σ᾿ αὐτό περιμένω τίς ἀπόψεις ὅλων, ἄν τό ἑρμηνεύω σωστά.
Καταρχήν να παραθέσω το σχετικό απόσπασμα από το ΤΜΕ:
View attachment TME.jpg
Εμένα όπως το διαβάζω μου φαίνεται ότι αν είναι άνω του ενός ιερείς, υπάρχει συλλείτουργο. "Όταν τύχωσι πλείονες του ενός Ιερείς συλλειτουργούντες..." λέει. Αλλά πάλι τι σημαίνει το ότι για να ψάλλουν χρειάζονται τρεις; Ίσως σε συλλείτουργο με 2 ιερείς να μην έψαλλαν οι ιερείς; Δεν το γνωρίζω αν και μου φαίνεται παράξενο. Ποια είναι η τάξη σήμερα στον Π.Ναό γνωρίζει κανείς; (αν και δεν πρέπει να υπάρχει εκεί συλλείτουργο με δύο ιερείς μόνο)
 

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος

Ἐκτός τῆς ὑποσημ. 40 στήν σελ. 35, ὅπου ἀναφέρεται στόν ἑσπερινό τῶν ἑσπερινῶν λειτουργιῶν τοῦ Μ. Βασιλείου (ὁ π. Δοσίθεος) ἔχεις κάτι ἄλλο ὑπόψη σου; Ἔψαξα καί δέν βρῆκα.
Όχι. Κι εγώ αυτό εννοούσα.
Τά γραφόμενά μου στή συνέχεια περί τοῦ ΤΜΕ εἶναι σωστά;
Ναι και συμφωνώ.
Κάτι ἄλλο, μιᾶς καί εἰπώθηκε. Αὐτή ἡ σέ ἐλάχιστες περιπτώσεις κατά τήν τάξη τῶν Μονῶν καί τήν Πατριαρχική τάξη τέλεση συλλειτούργου μέ προβληματίζει γιά νά μήν πῶ μέ «σκανδαλίζει» (ἔχουν γράψει καί ἄλλοι σχετικά).
Από ποια άποψη σας σκανδαλίζει αυτό;
 

vagelis

Antonia Xristoforaki Linardaki.
π. Μάξιμος;12328 [TAB said:
[/TAB]Τί νά πῶ ἐγώ γιά τίς τελετουργικές κινήσεις τῶν ἀρχιερέων. Ὅσους ἔχω δεῖ ἐγώ ἀπό μικρός, ἀφοῦ σήμερα εὐλογοῦν μέ τά δύο χέρια, κρατώντας καί τά δύο δικηροτρίκηρα, εὐλογοῦν σταυρώνοντες αὐτά, χιαστί ὅπως λέτε.

Πατερα Μαξιμε
Μα δεν γραφω για την ευλογηση , αλλα για το χιαστι οταν ΠΑΙΡΝΟΥΝ και οταν ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ τα δικηροτρικηρα στους διακονους . Οι δυο διακονοι στεκονται κοιτωντας προς το ιερο , ο μεν αρχαιωτερος απο δεξια (απο την μερια που ειναι στο τεμπλο η εικονα του Χριστου) κρατωντας το τρικηρο , ο δε αλλος απο αριστερα (απο την μερια που ειναι στο τεμπλο η εικονα της Παναγιας) κρατωντας το δικηρο . Ετσι ο επισκοπος που κοιταζει προς το εκκλησιασμα (αναποδα απο τους διακους) , πρεπει να παρει ΧΙΑΣΤΗ τα δικηροτρικηρα ( μιας και πρεπει να κρατα με το δεξι χερι το τρικηρο και με το αριστερο χερι το δικηρο) και ΧΙΑΣΤΗ να τα επιστρεψει στους διακονους . Δεν το κανουν σχεδον ΟΛΟΙ οι επισκοποι (οταν λειτουργησε προ καιρου στην εκκλησια μου ο Σεβασμιωτατος Καλαβρυτων και Αιγιαλειας κ. Αμβροσιος , το
εκαμε κανονικα ΧΙΑΣΤΙ και το χαρηκα) , αλλα για να μην τυχων μπερδευθουν
οι διακονοι στεκονται αναποδα (ΚΑΚΩΣ) και ετσι το ΧΙΑΣΤΗ παει περιπατο .
Αυτα και αρκετα αλλα συμβαινουν στην εποχη μας απο ιερωμενους που δεν ξερουν τελετουργικο . Οι ψαλτες ; Ακομα χειρωτεροι (και πρωτος εγω) . Δεν ξερουν καποιες φορες , ΠΟΤΕ και ΤΙ πρεπει να πουν , ΔΕΝ ΚΑΤΕΒΑΙΝΟΥΝ απο το στασιδι οταν πρεπει , μπερδευονται στο ΚΕΛΕΥΣΟΝ και αρχιζουν Κυριε Εκεκραξα ή Πασα Πνοη πριν ο επισκοπος (βεβαια και οι περισσοτεροι επισκοποι δεν ξερουν την σχετικη διαδικασια) ''δωσει αδεια'' κλπ κλπ .
Ισως αλλη φορα πουμε περισσοτερα σχετικα .
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Από ποια άποψη σας σκανδαλίζει αυτό;
Σέ σχέση μέ τά γραφόμενά μου στή συνέχεια. Πολλά ἄλλαξε καί καθιέρωσε ἡ Φραγκοκρατία ὑποθέτω καί ξέρω, πού δέν τά ὑποψιαζόμαστε κἄν. Μήπως ἔβαλε κι ἐδῶ τό χεράκι της, ὅπως σέ πολλά ἄλλα...
Ἄστο ὅμως καλλίτερα...
Καλλίτερα βαθειές βουτιές στή θάλασσα (ἄν καί δέν ἔχω κάνει κανένα μπάνιο, οὔτε πρόκειται) παρά ἐδῶ...
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Πατερα Μαξιμε
Μα δεν γραφω για την ευλογηση , αλλα για το χιαστι οταν ΠΑΙΡΝΟΥΝ και οταν ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ τα δικηροτρικηρα στους διακονους . Οι δυο διακονοι στεκονται κοιτωντας προς το ιερο , ο μεν αρχαιωτερος απο δεξια (απο την μερια που ειναι στο τεμπλο η εικονα του Χριστου) κρατωντας το τρικηρο , ο δε αλλος απο αριστερα (απο την μερια που ειναι στο τεμπλο η εικονα της Παναγιας) κρατωντας το δικηρο . Ετσι ο επισκοπος που κοιταζει προς το εκκλησιασμα (αναποδα απο τους διακους) , πρεπει να παρει ΧΙΑΣΤΗ τα δικηροτρικηρα ( μιας και πρεπει να κρατα με το δεξι χερι το τρικηρο και με το αριστερο χερι το δικηρο) και ΧΙΑΣΤΗ να τα επιστρεψει στους διακονους . Δεν το κανουν σχεδον ΟΛΟΙ οι επισκοποι (οταν λειτουργησε προ καιρου στην εκκλησια μου ο Σεβασμιωτατος Καλαβρυτων και Αιγιαλειας κ. Αμβροσιος , το
εκαμε κανονικα ΧΙΑΣΤΙ και το χαρηκα) , αλλα για να μην τυχων μπερδευθουν
οι διακονοι στεκονται αναποδα (ΚΑΚΩΣ) και ετσι το ΧΙΑΣΤΗ παει περιπατο .
Αυτα και αρκετα αλλα συμβαινουν στην εποχη μας απο ιερωμενους που δεν ξερουν τελετουργικο . Οι ψαλτες ; Ακομα χειρωτεροι (και πρωτος εγω) . Δεν ξερουν καποιες φορες , ΠΟΤΕ και ΤΙ πρεπει να πουν , ΔΕΝ ΚΑΤΕΒΑΙΝΟΥΝ απο το στασιδι οταν πρεπει , μπερδευονται στο ΚΕΛΕΥΣΟΝ και αρχιζουν Κυριε Εκεκραξα ή Πασα Πνοη πριν ο επισκοπος (βεβαια και οι περισσοτεροι επισκοποι δεν ξερουν την σχετικη διαδικασια) ''δωσει αδεια'' κλπ κλπ .
Ισως αλλη φορα πουμε περισσοτερα σχετικα .
Εὐχαριστῶ γιά τήν διευκρίνηση κ. Λιναρδάκη.
Ὑπάρχει συνήθως ἡ περίπτωση τά δικηροτρίκηρα νά τά πάρει κατ᾿ εὐθείαν ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, ὅπου πρίν λίγο σταύρωσε τό Εὐαγγέλιο, πρῶτα μέ τό δικέρι καί μετά μέ τό τρικέρι, ὅταν ἔψαλλε μέ τούς συλλειτουργούς του τό γ΄ καί ε΄.
Δέν ξέρω αὐτή τή λεπτομέρεια.
Μπράβο σας ὅμως γιά τίς γνώσεις σας (μᾶς βάζετε κάτω) καί γιά τίς ἄλλες παρατηρήσεις σας.
Εὐχαριστῶ.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Εὐχαριστῶ/οῦμε θερμῶς τόν Δημήτρη πού παρακολουθεῖ ὅλες τίς συζητήσεις καί ἀνέβασε σήμερα τό ἔργο τοῦ ΑΓΓΕΛΟΥ Λ. ΒΟΥΔΟΥΡΗ, Δ.Θ. ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ, ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΩ ΧΡΟΝΟΥΣ, ὅπου στό δεύτερον μέρος, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ 1937, καί στήν σελίδα 9 (26 τοῦ PDF) γράφει: (βλ. συνημμένο ἀρχεῖο)
Αὐτά εἶναι δημοσιεύματα ἀπό τό περιοδικό «Ὀρθοδοξία» καί εἶναι ἡ παραπομπή πού ἔχει ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. κ. Πατρίκιος Καλεώδης, Ἄμισθος Διευθυντής τοῦ Γραφείου Ἐκκλ. Τάξεως καί Ἐκκλ. Ἐθιμοτυπίας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (ἀπόφοιτος τῆς Χάλκης), στόν Κώδικα Ἐκκλ. Ἐθιμοτυπίας (σελ. 42), γιά τό περιεχόμενο τῆς ὁποίας καί μέ ἐνημέρωσε ἐχθές τηλεφωνικῶς.
Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι ἐν τοῖς Πατριαρχείοις καθιερώθηκε τό «Ἀμήν» χαμηλοφώνως, ὡς ἀπάντηση στό «Κύριε, Κύριε, ...» ἀπό τό τίποτε πού ἔχει τό ΤΜΕ.
ὁδηγία τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου <<Καί κατά τίς τρεῖς, πάλι, ἱκετήριες δεήσεις τοῦ Ἀρχιερέως πρό τῶν βιβλικῶν ἀναγνωσμάτων, δηλαδή «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον….» δέν ψάλλεται, ὡς κακῶς ἐπικράτησε, τό «εἰς πολλά ἔτη», ἀλλά τό «Κύριε ἐλέησον»>>, ὑπῆρξεν ἄστοχος. Παρεσύρθη, μᾶλλον, ἀπό τό «Κύριε ἐλέησον» τῆς ἀναφορᾶς τοῦ ὀνόματος «τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν...» τῶν εἰρηνικῶν καί τῆς ἐκτενοῦς, τό προβλεπόμενον, ὀρθῶς, ἀντί τοῦ «εἰς πολλά ἔτη, δέσποτα». Ἀλλ᾿ ἐδῶ δέν πρόκειται περί ἀναφορᾶς τοῦ ὀνόματος τοῦ λειτουργοῦντος ἀρχιερέως.
Ὀρθῶς, λοιπόν, καί ὁ κ. Ἀπόστολος καί ὁ κ. Λιναρδάκης παλαιότερον, ἐπεσήμαναν αὐτήν τήν ἱεροψαλτική διάταξη.
Βέβαια ἅπαντα τά ἐν Ἑλλάδι ἐκδοθέντα Ἀρχιερατικά προβλέπουν τό «εἰς πολλά ἔτη, δέσποτα». Ὑπάρχει ἀνάγκη ἐκδόσεως νέου Ἀρχιερατικοῦ, τό ὁποῖον, ὅμως, δέν θά πρέπει νά ἐπιμεληθῇ ἕν πρόσωπον, ὅπως παλαιότερον (+Κοζάνης Διονύσιος καί Πατρῶν Νικόδημος), ἀλλά συσταθησόμενη ἐπιτροπή ἐξ εἰδημόνων πανεπιστημιακῶν καί ἄλλων (φυσικά καί ἀρχιερέων).
 

Attachments

  • voudoyris.doc
    36 KB · Views: 91
Last edited:

μάρκελλος

Μάρκελλος Πιράρ, Γενικός συντονιστής
Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι ἐν τοῖς Πατριαρχείοις καθιερώθηκε τό «Ἀμήν» χαμηλοφώνως, ὡς ἀπάντηση στό «Κύριε, Κύριε, ...» ἀπό τό τίποτε πού ἔχει τό ΤΜΕ.

Προ ετών, μητροπολίτης τις εκ Φαναρίου τέλεσε την θείαν Λειτουργίαν στις Βρυξέλλες, και μετά το πέρας της Λειτουργίας μού είπε: ''Μετά το Κύριε ἐπίβλεψον κακώς είπατε τρις το Κύριε έλέησον. Ἀμήν ιδού το ορθόν''. Εδώ και χρόνια καθιερώθηκε το Ἀμήν τουλάχιστον στον μητροπολιτικό ναό και στο ναό που ψάλλω, σύμφωνα με την τάξιν του εν Φαναρίω Πατριαρχικού Ναού.
 

vagelis

Antonia Xristoforaki Linardaki.
Παρακαλω παντα αρμοδιο , να μας πει ποτε ψαλλεται Πολυχρονισμος εις Αρχιερεα (Πατριαρχη , Αρχιεπισκοπο , Μητροπολιτη) ;
Επισυναπτω πολυχρονισμο Οικουμενικου Πατριαρχου , οπως τουτος εψαλλη απο μελη της χορωδιας (υπο την διευθυνση μου) του Σωματειου Ιεροψαλτων Νομου Ηρακλειου ΑΝΔΡΕΑΣ Ο ΚΡΗΤΗΣ , στον Μητροπολιτικο Ιερο Ναο Του Αγιου Μηνα , κατα την επισημη δοξολογια επι τη αφιξει εις Ηρακλειο στις 9-11-1992 , του Παναγιωτατου Οικουμενικου Πατριαρχου κ. Βαρθολομαιου .
 

Attachments

  • 3=2'41''=ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΣΜΟΣ Πατριαρχου.mp3
    2.5 MB · Views: 26

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Δημήτρη,
Τό θέμα τῆς Φήμης λειτουργοῦντος Ἀρχιεπισκόπου/Μητροπολίτου ἤ τοῦ Πατριάρχου ἔχει κάποια σχέση μέ τό θέμα τοῦ τρισαγίου ὕμνου, καθ᾿ ὅσον ἀκολουθεῖ αὐτοῦ, μετά βέβαια τόν Πολυχρονισμό τοῦ Βασιλέως καί τό "Κύριε σῶσον τούς Βασιλεῖς" πού ἔγινε "Κύριε σῶσον τούς εὐσεβεῖς".
Κατά τά ἀρχαῖα τυπικά ἀκολουθεῖ μόνον σέ περίπτωση χειροτονίας ἀρχιερέως, ἡ ὁποία τελεῖται μετά τόν τρισάγιον ὕμνον, προκειμένου νά ψαλεῖ ἡ Φήμη του. Ἄλλως προηγοῦνται αἱ Φῆμαι τοῦ τρισαγίου, ὅπως τηρεῖται στίς σλαβικές χῶρες πού πῆραν ἀπό τήν Μ.τ.Χ.Ε. τήν τάξη καί τήν διατηροῦν ἀναλλοίωτη σέ πολλά σημεῖα, ὅπως ἔγραψα καί σ᾿ αὐτό τό θέμα γιά ἄλλη λεπτομέρεια, μέχρι σήμερα. Δηλαδή αἱ Φῆμαι μετά τό Κοντάκιον.

Κτυπώντας ψαχτῆρι γιά τό θέμα πού ἔβαλε ὁ κ. Λιναρδάκης "Πολυχρονισμός Αρχιερέων", νά δῶ ἄν ὑπάρχει καμμία ἐργασία περί τούτου, γιά νά μάθω ἐπειδή δέν τό ξέρω, βγῆκε πρῶτο τό Ψαλτολόγιον, μέ τόν Πολυχρονισμό τοῦ Πατριάρχου. Ἔχει ἀνοιχθεῖ καί θέμα γιά τίς Φῆμες Μητροπολιτῶν κι αὐτό ὅμως στά Μουσικά κείμενα.
Μήπως πρέπει νά ἀνοιχθεῖ θέμα στό Τυπικό, καθ᾿ ὅσον αὐτός ὁ Πολυχρονισμός τοῦ Πατριάρχου ἀναφέρεται στό ΤΜΕ καί ἄλλα ἐνδεχομένως τυπικά;
Νά μάθουμε τί εἶναι αὐτό, καί ἄν προβλέπεται νά πολυχρονίζονται καί οἱ ἄλλοι ἐπίσκοποι, ἤγουν Ἀρχιεπίσκοποι -Μητροπολῖτες.
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Κτυπώντας ψαχτῆρι γιά τό θέμα πού ἔβαλε ὁ κ. Λιναρδάκης "Πολυχρονισμός Αρχιερέων", νά δῶ ἄν ὑπάρχει καμμία ἐργασία περί τούτου, γιά νά μάθω ἐπειδή δέν τό ξέρω, βγῆκε πρῶτο τό Ψαλτολόγιον, μέ τόν Πολυχρονισμό τοῦ Πατριάρχου. Ἔχει ἀνοιχθεῖ καί θέμα γιά τίς Φῆμες Μητροπολιτῶν κι αὐτό ὅμως στά Μουσικά κείμενα.
Μήπως πρέπει νά ἀνοιχθεῖ θέμα στό Τυπικό, καθ᾿ ὅσον αὐτός ὁ Πολυχρονισμός τοῦ Πατριάρχου ἀναφέρεται στό ΤΜΕ καί ἄλλα ἐνδεχομένως τυπικά;
Νά μάθουμε τί εἶναι αὐτό, καί ἄν προβλέπεται νά πολυχρονίζονται καί οἱ ἄλλοι ἐπίσκοποι, ἤγουν Ἀρχιεπίσκοποι -Μητροπολῖτες.

Εγώ προσωπικά, έχω μάθει ότι δεν υπάρχει Πολυχρονισμός εκτός από το του Πατριάρχου. Δηλαδή, πολυχρονισμοί αρχιεπισκόπων, επισκόπων και μητροπολίτων δεν υπάρχουν και, κανονικά, ΔΕΝ ΛΕΓΟΝΤΑΙ.

Τώρα: τιμής ένεκεν, κατ' οικονομίαν, όπως θέλετε να το πάρετε, έχουν γραφεί πολυχρονισμοί για τους άλλους ιεράρχας εκτός από τον Πατριάρχην. Ομολογώ ότι και εγώ, προς τιμήν τού (πρώην πλέον) Αρχιεπισκόπου μας Σπυρίδωνα, καθώς και τον νυν Μητροπολίτην Νέας Ιερσέης, έχω μελοποιήσει πολυχρονισμούς, τους οποίους τους έχουμε ψάλλει ΜΟΝΟΝ ΣΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ περιπτώσεις, όπως στην ονοματική εορτή του μητροπολίτου μας, ή σε καμιά τιμητική ακολουθία του αρχιερέου. (Μια φορά του το ψάλλαμε σε συναυλία της χορωδίας μας!) Αλλά ΠΟΤΕ μέσα στην Θ. Λειτουργία.

Απόστολος
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Εγώ προσωπικά, έχω μάθει ότι δεν υπάρχει Πολυχρονισμός εκτός από το του Πατριάρχου. Δηλαδή, πολυχρονισμοί αρχιεπισκόπων, επισκόπων και μητροπολίτων δεν υπάρχουν και, κανονικά, ΔΕΝ ΛΕΓΟΝΤΑΙ.
Τώρα: τιμής ένεκεν, κατ' οικονομίαν, όπως θέλετε να το πάρετε, έχουν γραφεί πολυχρονισμοί για τους άλλους ιεράρχας εκτός από τον Πατριάρχην. Ομολογώ ότι και εγώ, προς τιμήν τού (πρώην πλέον) Αρχιεπισκόπου μας Σπυρίδωνα, καθώς και τον νυν Μητροπολίτην Νέας Ιερσέης, έχω μελοποιήσει πολυχρονισμούς, τους οποίους τους έχουμε ψάλλει ΜΟΝΟΝ ΣΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ περιπτώσεις, όπως στην ονοματική εορτή του μητροπολίτου μας, ή σε καμιά τιμητική ακολουθία του αρχιερέου. (Μια φορά του το ψάλλαμε σε συναυλία της χορωδίας μας!) Αλλά ΠΟΤΕ μέσα στην Θ. Λειτουργία.
Εὐχαριστοῦμε κ. Ἀπόστολε γιά τήν κατατοπιστική ἀπάντηση, ἡ ὁποία καλύπτει νομίζω τήν ἀπορία τοῦ κ. Λιναρδάκη καί τήν δική μου.
Δέν μᾶς γράψατε γιά τό τί εἶναι αὐτός ὁ Πολυχρονισμός, ἀλλά νομίζω ὅτι ὅλοι καταλαβαίνουμε. Δέν εἶναι τό μόνο πού «κληρονόμησε» ὁ Πατριάρχης τῆς Βασιλευούσης, ὁ Πατριάρχης τοῦ Γένους. «Κληρονόμησε» καί τήν Μίτρα, πού τελικῶς κατέληξε στήν κεφαλή καί τοῦ τελευταίου Ἐπισκόπου, ὅπως καί ὁ Σάκκος (βαρύτιμος ἐπενδύτης τῶν βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων).

Γιά τό πότε λέγεται αὐτός ὁ Πολυχρονισμός, στό ΤΜΕ τόν συνάντησα 3 φορές, στίς σελ. 406, 420 καί 424. Πρόκειται γιά ψαλμῳδία ἐκτός Ἀκολουθίας ἤ Θείας Λειτουργίας καί σέ Εἰδικές Τελετές.

Ὅσον ἀφορᾷ τίς Φῆμες, γι᾿ αὐτές γράφει τό ΤΜΕ στή σελ. 433. Ἐκεῖ βλέπουμε ὅτι ὑπάρχει περίπτωση ὅπου αὐτή (ἡ φήμη) παραλείπεται.
Τά περί τῆς «Φήμης» γενικῶς μέ βάσιν τό ΤΜΕ καί τό «ἄγραφον Τυπικόν τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλλησίας τῆς Ἑλλάδος» μπορεῖ νά διαβάσει κανείς ἀναλυτικώτατα στό περισπούδαστον ἔργον τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Πατρικίου Καλεώδη, ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΚΩΔΙΞ ΕΙΔΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΕΩΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΝ Τῌ ΕΚΚΛΗΣΙᾼ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΥΡΙΩΣ ΙΣΧΥΟΝΤΑ, ΗΤΟΙ ΕΙΔΙΚΟΝ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Ἤ ΠΕΡΙ ΙΕΡΑΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΔΟΚΙΜΙΟΝ, Ἔκδοσις Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 2001, σελ. 44-50.
 

ilias nektarios

Παλιο-μέλος... και μισό!
Αυτά τα δύο νομίζω πως είναι αλληλένδετα και μαζί πρέπει να συνυπολογίσουμε και το τελευταίο από τα ερωτήματα.

Δόγμα η μουσική δεν είναι και νομίζω ότι συμφωνούμε όλοι σ' αυτό.

Το τρισάγιο μας έχει παραδοθεί σε Β' ήχο, όπως και σχεδόν όλα τα μέλη της Θ.Λειτουργίας. Υπάρχει λόγος να φύγουμε από αυτό και να πάμε σε κάτι πιο ποικίλο, με μελοποιήσεις στην οκταηχία και γιατί; Θα μου πείτε το ίδιο έγινε και με το χερουβικό (από μόνο τους χρωματικούς ήχους, πέρασε στην οκταηχία). Είναι λίγο διαφορετικές περιπτώσεις ύμνων με διαφορετική χρεία στην λατρεία.

Ίσως είναι αυτό που συμβαίνει γενικότερα, με τις μικρές ακολουθίες (όρθρους-εσπερινούς κτλ) και την τεράστια λειτουργία. Όλος ο χρόνος στην λειτουργία και γίνεται μια λειτουργία αγνώριστη. Τι τρισάγια-τι δύναμις-τι λειτουργικά- τι Τριάααααααδι (ποιο χερουβικό; Μόνο το τριάδι υπάρχει…), άλλο πράγμα… Πως βλέπεις ένα όμορφο άνθρωπο (να πω γυναίκα να μην παρεξηγηθώ) φορτωμένο με στολίδια-φτιασίδια-αρώματα-ρούχα-παπούτσια-χρώματα-ασήμια-χρυσάφια και είναι σαν περιφερόμενος θίασος, έτσι μου φαίνεται πως καταντάει και η Θ.Λειτουργία με όλο αυτό το φόρτωμα. (ίσως ατυχές το παράδειγμα μια και μιλάμε για το Μυστήριο της Αναιμάκτου Θυσίας-αλλά έτσι το νιώθω)

Προσωπικά δεν νομίζω ότι χρειάζεται. Και προσωπικά επιλέγω το τρισάγιο του Β’ ήχου. Φυσικά και έχω ψάλλει και σε άλλους ήχους αλλά η δική μου επιλογή είναι ο Β’.
...έχουμε χάσει το μέτρημα...
Δεν πρέπει να έχει παραληφθεί κανένας, αλλά και να έχει παραληφθεί, μέχρι αύριο το κανονίζουμε και γράφουμε 2-3.
Ποσοστικά είναι δύσκολο να μιλήσω, αλλά μεγάλο ποσοστό των συνθέσεων αυτών είναι τουλάχιστον αδόκιμες κατα την προσωπική μου γνώμη. Ελάχιστες είναι αυτές (σε άλλους ήχους) που εμένα μου κάνουν για εκκλησιαστικές.
Ο γερο-Δοσίθεος στην Τατάρνα γράφει (στην Διάταξη της Αγρυπνίας) γι αυτό, ότι Δύναμις ψάλλεται μόνο σε συλλείτουργα και μάλιστα ότι δεν εκφωνείται "δύναμις" από τον Διάκονο ή τον Ιερέα αν δεν υπάρχει συλλείτουργο. (αλήθεια πως τεκμηριώνεται αυτό κι από πού; Δεν το έχω διασταυρώσει)

Από τον δάσκαλό μου και τον πνευματικό μου που πρωτοείδα αυτή την πράξη μέχρι τώρα, αυτό ακολουθώ κι εγώ όπου ψάλλω. Οπότε δύναμις λέμε 10-12 φορές τον χρόνο.

Και ακόμα αν (γενικά μιλώντας) δεν ψάλλουμε δύναμις, (εφ όσον αυτό ψάλλεται μόνο σε συλλείτουργα) και ψάλλουμε μόνο το τρισάγιο τρις, ποιός ο λόγος να πάμε σε άλλη μελοποίηση από αυτή του Β' Ήχου; Το "Άγιος Κύριος" το λέμε και σε άλλους ήχους; Το "Είη το όνομα"; (αυτό το έχω ακούσει και σε άλλους)

Γιατί ας πούμε αυτά δεν τα αλλάζουμε και αλλάζουμε το τρισάγιο;

Το ''Αγιος Κύριος'' το λέμε σε Β' ήχο,επειδή επεται το εξαποστειλάριο που είναι σ'αυτόν τον ήχο.Να το αλλάξουμε πάλι,δεν νομίζω πως γίνεται γιατι ακολουθει συγκεκριμένη δομή.
Προσωπικά εγω,δεν έχω κοληματα ούτε στο Τρισάγιο,ούτε στο Δύναμις.Είτε στην ενορία μου,είτε σε καποιο πανηγυρίζοντα Ναό(παντα σε συνενοηση με τον αλλο ψάλτη-αριστερό)βαζουμε,ο,τι μας κάνει κέφι.:cool:
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Προσωπικά εγω,δεν έχω κοληματα ούτε στο Τρισάγιο,ούτε στο Δύναμις.Είτε στην ενορία μου,είτε σε καποιο πανηγυρίζοντα Ναό βαζουμε,ο,τι μας κάνει κέφι.:cool:
Αὐτό θά πεῖ Θεία Λατρεία, ἐκκλησιαστικό ἦθος καί ὕφος καί φρόνημα !!!

(παντα σε συνενοηση με τον αλλο ψάλτη-αριστερό)βαζουμε,ο,τι μας κάνει κέφι.:cool:
...ἐν τούτοις τοῖς δυσὶν ψάλταις ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται.


 
Top