Ψαλτική στα Δωδεκάνησα

Ανοίγω αυτό τη νέα υποκατηγορία προκειμένου να συγκεντρωθούν πληροφορίες και υλικό για ψάλτες από τα Δωδεκάνησα, τα οποία έχουν μια αρκετά σημαντική ψαλτική παράδοση...

Ιωάννης Αποστόλου (Παπαποστόλου)
1889 - 1972

Ο Ιωάννης Αποστόλου (Παπαποστόλου) γεννήθηκε στη Ρόδο το 1889. Καταγόμενος από οικογένεια με πλούσια ιερατική παράδοση υπήρξε Δημοδιδάσκαλος, Ιεροψάλτης και Μουσικός. Δυστυχώς δεν μας είναι γνωστό από ποιον διδάχτηκε την Βυζ. Μουσική, στην βιβλιοθήκη του όμως υπάρχει ένας αριθμός κλασικών μουσικών εκδόσεων Β. Μ., σπαράγματα από διάφορες εκδόσεις, καθώς και χειρόγραφα.

Ως Δημοδιδάσκαλος υπηρέτησε στις εξής θέσεις:
Διευθυντής Αστικής (1ο σχολειο Ρόδου)
Διδάσκαλος Αστικής (1922 - 1937?)
Διδάσκαλος Kαζουλιου παρθεναγωγείου Ρόδου (1921-1922)
Διδάσκαλος του Βενετοκλείου γυμνασίου Ρόδου (1922-1923)
Διδάσκαλος αγγλικών του Βενετοκλείου Γυμνασίου Ρόδου (1926-1929)

Ως ιεροψάλτης διηκόνησε στους εξής ναούς της Ρόδου:
Ιερός ναός Αγίου Ιωάννου (Τιμιου Προδρόμου) (1922-1923)
Ιερός ναός Αγίων Αναργύρων (1923-1928)
Ιερός ναός Αγίας Αναστασίας (1928)

Κατά τη διάρκεια της Ιταλικής κατοχής της Δωδεκανήσου συνελήφθη από τους Ιταλούς, βασανίστηκε και εξορίστηκε επειδή αρνήθηκε να διδάξει στα Ελληνόπουλα τα ιταλοφασιστικά ιδεώδη. Η τεράστια περιουσία του δημεύθηκε και το μεγαλύτερο μέρος της δεν του επεστράφη ποτέ, μετά την επιστροφή του στη Ρόδο. Χαρακτηριστικό ήταν ότι κατά την φυγή του στην Αθήνα το μόνο που πήρε μαζί του ήταν οι παλαιές εικόνες της οικογένειάς του και τίποτε άλλο...
Μεγάλη ήταν η προσφορά του προς άπορους μαθητές, τους οποίους δωρεάν εδίδασκε Αγγλικά, Ελληνικά, Αρχαία Ελληνικά και βιολί. Διετέλεσε Πρόεδρος και στη συνέχεια Επίτιμος Πρόεδρος του Συλλόγου Δημοδιδασκάλων περιφερείας Ρόδου "Ο Απόλλων", ενώ πλούσια ήταν η πατριωτική του δράση για την Ελλάδα και την Ορθοδοξία τόσο στη Ρόδο όσο και στο εξωτερικό.
Άφησε πίσω του μια πλούσια βιβλιοθήκη, καθώς και συγγραφικό και μουσικό έργο, που παραμένει ανέκδοτο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
1) Ο Ιωάννης Αποστόλου σε νεαρή ηλικία (περίπου 30 ετών)
View attachment Ιωάννης Αποστολου.jpg

2) Ο Ιωάννης Αποστόλου με τον Εφημέριο και τα παιδιά του Κατωτέρου Κατηχητικού του Ιερού Ναού Αγίων Αναργύρων (1935-1936)
View attachment Κατώτερον κατηχητικόν τμήμα Aγίων Αναργύρων Ρόδου 1935-1936.jpg

3) Ο Ιωάννης Αποστόλου διανέμει ρουχισμό προερχόμενο από την Αμερικανική Βοήθεια σε μαθήτριες της Ρόδου (Μάϊος 1952)
View attachment ()0449~1.JPG


Χειρόγραφο του Ιω. Αποστόλου: "Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις", μέλος σύντομον, υπό Ιω. Σακελλαρίδη.
View attachment 1.jpg View attachment 2.jpg View attachment 3.jpg View attachment 4.jpg


Όλα τα παραπάνω, προερχόμενα από το αρχείο της Οικογ. Αποστόλου, δημοσιεύονται με την άδεια του εγγονού του, κ. Σταύρου Αποστόλου, τον οποίον ευχαριστώ θερμά.

Απο το βιβλιο του Γ.Θ. Βεργωτη (Θεσσαλονικη 1990)

"τολμω να υποστηριξω οτι το υφος που διεμορφωθη στο νησιωτικο αυτο χωρο εχει μια καθαροτητα υφολογικη που δε μοιαζει με το υφος των Αθηνων ουτε και με το υφος της Θεσσαλονικης. Η ιδιαιτεροτητα αυτη ειναι αποτελεσμα της νησιωτικης ορθοφωνιας και του ανεπιτηδευτου η μαλλον τυφλης πολλακις μιμησεως της τεχνικης του ψαλσιματος που παρατηρειται σ αλλες περιοχες του ελλαδικου χωρου ..... Ας μη λησμονουμε οτι οι πρωτοψαλτες του πατριαρχικου ναου εκαμαν πολλες προσπαθειες να διατηρησουν το υφος του πατριαρχικου ναου απο τις ξενες επιδρασεις που κυκλοφορουσαν στην Κων/λη κατα την περιοδο 1880-1920 χωρις να λησμονουμε συγχρονως τη φθορα που υπεστη η μουσικη αυτη υστερα απο την επικρατηση του μουσικου συστηματος των τριων διδασκαλων".

Θα μπορουσε καποιος να σχολιασει το συγκεκριμενο συστημα?

Απο τα μεσα του 19ου αιωνα βρηκα καποια στοιχεια που δειχνουν ο,τι στα δωδεκανησα η λειτουργικη μουσικη παραδοση προερχεται απο την Αγιορειτικη-Κωνσταντινοπολιτικη παραδοση. Το ηθος που διαμορφωθηκε δε μοιαζει ουτε με το υφος των Αθηνων ουτε με το της Θεσσαλονικης, αποτελεσμα ισως της νησιωτικης ορθοφωνιας.
Ετσι στην εποχη αυτη αναφερονται ο Αγιορειτης Αρχιμ. Σεραφειμ ως πρωτοψαλτης του Ι.Ν. Αγ. Αθανασιου Συμης και ο επισης Αγιορειτης μοναχος Κων/νος Συσιλιδης στη Νισυρο.
Στη συνεχεια το 1914 οταν πηγε μητροπολιτης Ροδου Αποστολος Τρυφωνος και σε δοξολογια αντεληφθη πως οι ψαλτες του μητροπολιτικου ναου ηταν αγευστοι βυζαντινης μουσικης φροντισε να ερθει απο Κωνσταντινουπολη ο αποφοιτος της Μουσικης Σχολης και του Διδασκαλειου της Μ.Σχολης του Γενους, Μιχαηλ Παμπουρακης που ανελαβε πρωτοψαλτης της μητροπολης και ταυτοχρονα δασκαλος της Β.Μ. στο γυμνασιο.
Η πρωτη βυζαντινη μουσικη σχολη λειτουργησε στη Ροδο το 1934 με Δασκαλους τον Β.Μελιδονη και τον Γ. Παπαιωαννου Ζιγδη.

Aselinos said:

Απο το βιβλιο του Γ.Θ. Βεργωτη (Θεσσαλονικη 1990)

"τολμω να υποστηριξω οτι το υφος που διεμορφωθη στο νησιωτικο αυτο χωρο εχει μια καθαροτητα υφολογικη που δε μοιαζει με το υφος των Αθηνων ουτε και με το υφος της Θεσσαλονικης. Η ιδιαιτεροτητα αυτη ειναι αποτελεσμα της νησιωτικης ορθοφωνιας και του ανεπιτηδευτου η μαλλον τυφλης πολλακις μιμησεως της τεχνικης του ψαλσιματος που παρατηρειται σ αλλες περιοχες του ελλαδικου χωρου ..... Ας μη λησμονουμε οτι οι πρωτοψαλτες του πατριαρχικου ναου εκαμαν πολλες προσπαθειες να διατηρησουν το υφος του πατριαρχικου ναου απο τις ξενες επιδρασεις που κυκλοφορουσαν στην Κων/λη κατα την περιοδο 1880-1920 χωρις να λησμονουμε συγχρονως τη φθορα που υπεστη η μουσικη αυτη υστερα απο την επικρατηση του μουσικου συστηματος των τριων διδασκαλων".

Θα μπορουσε καποιος να σχολιασει το συγκεκριμενο συστημα?

Click to expand...

Ἔχει σχολιασθεῖ αὐτό στό Ψαλτολόγιον.....;;;;;;​

Aselinos said:

Απο το βιβλιο του Γ.Θ. Βεργωτη (Θεσσαλονικη 1990)

"τολμω να υποστηριξω οτι το υφος που διεμορφωθη στο νησιωτικο αυτο χωρο εχει μια καθαροτητα υφολογικη που δε μοιαζει με το υφος των Αθηνων ουτε και με το υφος της Θεσσαλονικης. Η ιδιαιτεροτητα αυτη ειναι αποτελεσμα της νησιωτικης ορθοφωνιας και του ανεπιτηδευτου η μαλλον τυφλης πολλακις μιμησεως της τεχνικης του ψαλσιματος που παρατηρειται σ αλλες περιοχες του ελλαδικου χωρου ..... Ας μη λησμονουμε οτι οι πρωτοψαλτες του πατριαρχικου ναου εκαμαν πολλες προσπαθειες να διατηρησουν το υφος του πατριαρχικου ναου απο τις ξενες επιδρασεις που κυκλοφορουσαν στην Κων/λη κατα την περιοδο 1880-1920 χωρις να λησμονουμε συγχρονως τη φθορα που υπεστη η μουσικη αυτη υστερα απο την επικρατηση του μουσικου συστηματος των τριων διδασκαλων".

Θα μπορουσε καποιος να σχολιασει το συγκεκριμενο συστημα?

Click to expand...

Το "σχολιασε" ο Καρας . Τι αλλο θελουμε ?

Διάβασα σήμερα με πολύ προσοχή τα όσα αναφέρετε για την Ψαλτική Παράδοση στα Δωδεκάνησα τα οποία είναι άγνωστα σε εμένα αλλά και σε πολλούς Ιεροψάλτες της Ρόδου. Θα ήθελα εκ μέρους του Δ.Σ. της Ενώσεως Ιεροψαλτών Ρόδου και Περιχώρων αλλά και όλων των μελών να σας ευχαριστήσω για τις σημαντικές πληροφορίες για την Μουσική του τόπου μας.
Επίσης θα ήθελα να προσθέσω ένα άρθρο από τον Πρωτοψάλτη του Καθεδρικού Ναού κ.Εμμανουήλ Θεουλάκη το οποίο αναφέρεται στην Βυζαντινή Μουσική Παράδοση στα Δωδεκάνησα και εμπεριέχεται στο ένθετο του πρώτου ολοκληρομένου ψηφιακού μας δίσκου '' Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται ''.

http://www.ieropsaltesrodou.gr/arthra-meletes/2010/12/21/108266461159.html

stapaman said:

Ανοίγω αυτό τη νέα υποκατηγορία προκειμένου να συγκεντρωθούν πληροφορίες και υλικό για ψάλτες από τα Δωδεκάνησα, τα οποία έχουν μια αρκετά σημαντική ψαλτική παράδοση...

Click to expand...

Αν και η καταχώρησή σας της υποκατηγορίας είναι σχετικά με τη ψαλτική παράδοση της Δωδεκανήσου,είναι κάπως παλιά,για την ενημέρωσή σας, παραπέμπω στις εργασίες και τα βιβλία του Γεωργίου Χατζηθεοδώρου,που αφορούν τη μουσική παράδοση των Δωδεκανήσων,και πιο εδικά στην εισήγησή του για τους παλιούς δωδεκανήσιους ψάλτες,που εκφωνήθηκε πρόσφατα στο Διεθνές Μουσικολογικό Συνέδριο του Βόλου,και η οποία θα αναρτηθεί στη σελίδα του Συνεδρίου.