Γι΄αυτό και τα έβαλα σε εισαγωγικά, ωστόσο εκφράζουν αυτό που θέλω να πω σε μεγάλο βαθμό: η σημερινή εικόνα που έχουμε για τον β' ήχο και γενικώς για τη βυζαντινή μουσική τείνει οπωσδήποτε περισσότερο προς την ανατολική παράδοση παρά προς τη δυτική. Στα μέλη που μας παρουσίασε ο κ. Αρβανίτης συμβαίνει το αντίθετο -και καθόλου δεν το κρύβουμε για την οποιαδήποτε εντύπωση μπορεί να δημιουργηθεί-, γι' αυτό και ρωτώ.
Υπάρχουν επίσης κι άλλα ζητήματα στον τομέα αυτό, όπως:
-Στο άρθρο
αυτό, που ανάρτησα πρόσφατα, ο Λάμπρος Λιάβας υποστηρίζει για την αρχαία ελληνική μουσική σημειογραφία ότι
"η μουσικολογική έρευνα επισημαίνει τον "στενογραφικό" χαρακτήρα της αρχαίας σημειογραφίας ως προς τα τονικά ύψη. Σκοπός της ήταν δηλαδή να υπενθυμίζει το μέλος στους μουσικούς και τους τραγουδιστές και σε καμία περίπτωση δεν χρησίμευε για την ακριβή του καταγραφή." Η διατύπωση είναι νομίζω αρκετά καθαρή. Εάν ισχύει κάτι τέτοιο και με δεδομένο ότι η βυζαντινή μουσική προσέλαβε αρκετά από τα σχήματα της αρχαίας ελληνικής (είτε αυτά καθαυτά, όπως τις διάφορες συμφωνίες και τα συστήματα, είτε μόνο ως περιγραφικές έννοιες, έστω κι αν στη βυζαντινή μουσική πήραν διαφορετικό νόημα, όπως το μαλακό διάτονο ή το μαλακό χρώμα ή το εναρμόνιο γένος), τότε θα πρέπει να διευκρινίσουμε το λόγο και το χρονικό σημείο από το οποίο η γραφή που προσελήφθη στενογραφικώς καταρχήν και ομοίαζε με την αρχαία ελληνική (π.χ. πάπυρος Οξυρύγχου στους πρώτους μ.Χ. αιώνες, εφόσον ερμηνευτεί σύμφωνα με τον κ. Λιάβα) έγινε μετά συλλαβική, όπως την παρουσιάζει ο κ. Αρβανίτης για τον 7ο-8ο αι., μετά πάλι στενογραφική (π.χ. στον Κουκουζέλη τον 13ο αι.) και στους 3 διδασκάλους πάλι συλλαβική.
-Η τυχόν ταύτιση συλλαβικής γραφής και διαστημάτων σκληρού διατόνου ή η ταύτιση της έννοιας του διατόνου με αυτή του σκληρού διατόνου είναι επίσης ένα θέμα προς διερεύνηση. Όταν λ.χ. ο Τζαρλίνο το 16ο αι. διατύπωσε την δυτική κλίμακα του "συντόνου διατόνου", αυτή είχε (με διαφορετική φυσικά σειρά και φυσιογνωμία) τα ίδια διαστήματα που χρησιμοποιούνται σήμερα -θεωρητικώς πάντα- στην τουρκική μουσική (στο διατονικό γένος πάντα) με τμήματα τετραχόρδου 11-12-7 (οι γνωστοί λόγοι του Διδύμου 16/15, 9/8, 10/9). Η ταύτιση αυτή δεν λέει βέβαια τίποτα, αφού και ο δικός μας Γ' ήχος έχει "δυτικά" διαστήματα κλίμακας, ψάλλεται όμως διαφορετικά με τις έλξεις και τις διατονικές πτώσεις. Το θέμα όμως είναι ότι υπήρχε μια πιο "μαλακή" άποψη περί διατόνου, πριν έρθει ο Μπαχ. Αν δε πάμε ακόμα πιο πίσω στην Ανατολή, με την οποία έχουμε πει ότι ήμασταν μια "κοινή λεκάνη", θα δούμε ότι οι λόγοι (και όχι τα διαστήματα της κλίμακας) που έχει ο Χρύσανθος στο θεωρητικό του, είναι μια απλή επανάληψη των λόγων που είχε εκφράσει ο Πέρσης Mansur Zalzal ήδη από τον 8ο αι. (9/8 - 12/11 - 88/81, χοντρικώς τετράχορδο 12-9-9), συνδυάζοντας κάπως το ομαλό και το σύντονο διάτονο του Πτολεμαίου και διατυπώνοντας για πρώτη φορά το λόγο 88/81. Όταν λοιπόν παίρνουμε εκκλησιαστικά μέλη γραμμένα στην ελληνική γλώσσα και σε βυζαντινή σημειογραφία από αυτή την περίοδο και τα εξηγούμε και τα ερμηνεύουμε με "γρηγοριανή" κάπως μορφολογική δομή και διαστήματα σύγχρονου ευρωπαϊκού διατόνου, θα πρέπει κάπως να εξηγήσουμε την παντελή απουσία των "ανατολικών" επιδράσεων, την περίοδο εκείνη που οι Πέρσες και Άραβες θεωρητικοί μελετούσαν συστηματικά τους αρχαίους και μεγαλουργούσαν και από τους οποίους μάλιστα κάποια στοιχεία προσελήφθησαν αργότερα από τη μουσική μας -καταρχήν απόδειξη οι λόγοι του Χρυσάνθου-. Η συνύπαρξη ανατολικής και δυτικής εκκλησίας πριν το σχίσμα, από τη μια, και η σχέση της ανατολικής εκκλησίας με την... Ανατολή, από την άλλη, είναι πάντα δυο θέματα που πρέπει να ξεκαθαριστούν, ως προς την επίδραση που είχαν αυτά στη διαμόρφωση της βυζαντινής μουσικής. Τονίζω και πάλι ότι
δεν έχω ψάξει το θέμα, καλόπιστες απορίες εκφράζω. Ο ισχυρισμός π.χ. ότι ο β'ήχος είναι διατονικός, καθόλου δεν είναι πρόβλημα εάν τον δούμε με την πολύ μεταγενέστερη κλίμακα του Τζαρλίνο ή με τους πολύ προγενέστερους λόγους του Διδύμου, αφού το ΚΕ είναι χαμηλό σε αμφότερες τις περιπτώσεις αυτές, αν το εκφράσουμε με επιέννατο (10/9 =11 τμ.) και όχι επόγδοο (9/8 =12 τμ.) τόνο (υπάρχει βέβαια το θέμα ότι το ίδιο θα συμβαίνει και στους άλλους διατονικούς ήχους, άρα επανέρχεται το άλλο θέμα περί του μήπως δεν υπήρχε τελικά μόνο ένα είδος διατόνου, αλλά περισσότερα, όπως τα περιγράφει ο Πτολεμαίος, και τελικά το τότε διδύμειο "μαλακό" διατονικό -που ονομαζόταν σύντονο!-έγινε μετά σ' εμάς "μαλακό" χρωματικό, αφού και τα δύο δεν είναι τόσο τραγικά μακρυά από το σκληρό διάτονο...)
