Η μουσική γραφή του Νηλέως Καμαράδου

Dimitri

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Κοιτώντας υλικό στη σελίδα για τα Χειρόγραφα μελών Νηλέως Καμαράδου είδα και κείμενα γραμμένα σε μια ιδιαίτερη γραφή Βυζαντινής μουσικής, την οποία αναφέρει και ο Βουδούρης και η οποία δεν έγινε ποτέ κοινά αποδεκτή. Δεν είχα καταλάβει τότε για ποιό πράγμα μιλούσε ο Βουδούρης. Νόμιζα οτι εννοούσε την πιό συμβατική γραφή του Καμαράδου με τις συχνά σημειωμένες έλξεις και διαστολές όπως στα παραδείγματα που είχα ανεβάσει παλαιότερα εδώ. Αλλά όχι, πρόκειται σαφώς για κάτι άλλο.

Υπάρχει κάποιο κείμενο (δικό του ή άλλο) που να περιγράφει τη νεωτερική αυτή γραφή; Γνωρίζει κανείς παραπάνω στοιχεία; Ευχαριστώ.
 
Dimitri said:
Υπάρχει κάποιο κείμενο (δικό του ή άλλο) που να περιγράφει τη νεωτερική αυτή γραφή; Γνωρίζει κανείς παραπάνω στοιχεία; Ευχαριστώ.
Click to expand...

Σύμφωνα με τον Βουδούρη (Μουσικοκριτικά, σελ. 396, §105) δεν έγραψε ο Καμαράδος κανένα θεωρητικό για τη νεωτερική αυτή γραφή.
 
Θα είχε ενδιαφέρον τότε να γραφτούν συνοπτικά κάποια πράγματα για αυτή τη γραφή. Ποιά νέα σημάδια προσέθεσε ο Νηλεύς; Τί ακριβώς έκανε με το θέμα του ρυθμού; Μπορούμε να βρούμε ένα κλασσικό μέλος και να το αντιπαραθέσουμε με καταγραφή του από το Νηλέα;
 
Ψάχνοντας να βρώ παραδείγματα της γραφής του Νηλέως στο αρχείο του που δημοσίευσε το ίδρυμα Λίλιαν Βουδούρη έπεσα πάνω σε μέλη με σημειωμένα ισοκρατήματα. Αυτά άραγε ήταν του Νηλέως ή από τρίτο χέρι. Θα προσπαθήσω να ξαναβρώ συγκεκριμένα παραδείγματα να συνδέσω από εδώ.
 
Εδώ έχουμε κατά πάσα πιθανότητα παράδειγμα σύνθεσης του Νηλέως (σύμφωνα και με την επιγραφή πάνω αριστερά στο χειρόγραφο). Βλέπουμε
οτι σε σχέση με κλασσικά κείμενα πρό αυτού:

(α) χρησιμοποιεί πολύ συχνά το σημείο της παύσης με γοργό
(β) σημαίνει στο κείμενο συχνά καθυστερήσεις της χρονικής αγωγής
(γ) σημειώνει συστηματικά με απλή και κάποτε μονόγραμμη δίεση την έλξη ή απλά υπενθυμίζει το μικρό διάστημα του ΓΑ πρός το ΔΙ του Πλ. Β' ήχου.
(δ) καταγράφει αναλυτικά κάποιες θέσεις με δίγοργα και παρεστιγμένα γοργά
(ε) όπως και στα κλασσικά κείμενα, δεν σημειώνει διαστολές ούτε ισοκρατήματα.
 
Dimitri said:
Εδώ έχουμε κατά πάσα πιθανότητα παράδειγμα σύνθεσης του Νηλέως (σύμφωνα και με την επιγραφή πάνω αριστερά στο χειρόγραφο). Βλέπουμε
οτι σε σχέση με κλασσικά κείμενα πρό αυτού:

(α) χρησιμοποιεί πολύ συχνά το σημείο της παύσης με γοργό
(β) σημαίνει στο κείμενο συχνά καθυστερήσεις της χρονικής αγωγής
(γ) σημειώνει συστηματικά με απλή και κάποτε μονόγραμμη δίεση την έλξη ή απλά υπενθυμίζει το μικρό διάστημα του ΓΑ πρός το ΔΙ του Πλ. Β' ήχου.
(δ) καταγράφει αναλυτικά κάποιες θέσεις με δίγοργα και παρεστιγμένα γοργά
(ε) όπως και στα κλασσικά κείμενα, δεν σημειώνει διαστολές ούτε ισοκρατήματα.
Click to expand...

Δες επίσης το δοξαστικό του Τελώνου και Φαρισαίου με διαστολές, νούμερα κτλ. Είναι γραμμένο το 1906.
 
Στη δεύτερη και τρίτη σελίδα εδώ χρησιμοποιεί το διπλό ομαλόν (που το είχα πρωτοδεί στο Μουσικό Θησαυρό του Νεκταρίου μοναχού).

Χρησιμοποιεί επίσης μόνογραμμες και δίγραμμες διέσεις για να σημάνει έλξεις (π.χ. το υψωμένο ΚΕ σε θέσεις «άγια») και διαστήματα π.χ. το μικρό διάστημα κάτω από το ΔΙ στο κλιτόν.

Στην τέταρτη σελίδα εδώ χρησιμοποιεί μονόγραμμη δίεση για να δείξει έλξη του ΝΗ πρός τον ΠΑ του Πλ. Β' στην καταληκτική φράση του κειμένου.

Από τα παραπάνω φαίνεται επίσης οτι ο Νηλεύς ακολούθησε σε κάποιο βαθμό τις οδηγίες της Επιτροπής περί της σημείωσης των έλξεων. Εκτός από αυτόν και τον Ψάχο δεν γνωρίζω άλλον εκείνη την εποχή που να το έκανε (αλλά αυτό είναι άλλο θέμα).

Ο φάκελος που τυχαία διάλεξα το συγκεκριμένο κομμάτι βρίσκεται εδώ.
 
Dimitri said:
(β) σημαίνει στο κείμενο συχνά καθυστερήσεις της χρονικής αγωγής
Click to expand...

Σε πολλές θέσεις των μελών του Νηλέως, αλλά και άλλων όπως του Χατζηαθανασίου, εισάγεται το ημιδίαργον (ημιόλιον αργόν, ή ημίαργον, κλπ. όπως αναφέρεται σε θεωρητικά), το οποίο πρωτίστως σημαίνει την παρεμβολή ενός μέτρου τριών χρόνων, και λόγω αυτού, ψαλμώδηση του τμήματος εκείνου με ελαφρά αργότερο χρόνο. Το ημιδίαργον είχε κυρίως αυτή την λειτουργία παλιά (την ψαλμώδηση στον λεγόμενο τρίσημο ρυθμό, ή τρίσημο χρόνο εάν προτιμάτε) όπως εδειξα στο τελευταίο συνέδριο του ΙΒΜ με πλήθος παραδειγμάτων και στοιχείων από έντυπα μουσικά και άλλα βιβλία.
 
Last edited:
O Νηλέας μάλλον είχε και κάποια δικη του ορθογραφία.
 

Attachments

  • NeleusFarisaiosKenodoxia.JPG
    94.4 KB · Views: 65
Emmanouil Giannopoulos said:
Σε πολλές θέσεις των μελών του Νηλέως, αλλά και άλλων όπως του Χατζηαθανασίου, εισάγεται το ημιδίαργον (ημιόλιον αργόν, ή ημίαργον, κλπ. όπως αναφέρεται σε θεωρητικά), το οποίο πρωτίστως σημαίνει την παρεμβολή ενός μέτρου τριών χρόνων, και λόγω αυτού, ψαλμώδηση του τμήματος εκείνου με ελαφρά αργότερο χρόνο. Το ημιδίαργον είχε κυρίως αυτή την λειτουργία παλιά (την ψαλμώδηση στον λεγόμενο τρίσημο ρυθμό, ή τρίσημο χρόνο εάν προτιμάτε)
Click to expand...

Ακριβώς γι'αυτό το πράγμα κάνει λόγο ο Στανίτσας και το χαρακτηρίζει κάπως αρνητικά. Ήταν trademark του Νηλέως, όπως φαίνεται.
 
Last edited:
Στανίτσας-Σουρλατζής 1982. Μιλούν για διάφορα, μεταξύ των οποίων και για τον Νηλέα Καμαράδο. Ο Στανίτσας λέει για τους ψάλτες της Πόλης που μαζεύονταν στο σπίτι του θείου του όταν αυτός ήταν μικρός. Δύο-τρεις από αυτούς έψελναν με το σύστημα του Νηλέως και εξ αυτής της αναφοράς λέγονται κάποια πράγματα γι' αυτόν.
 

Attachments

  • Στανίτσας-Σουρλατζής περί Νηλέως 1982.mp3
    1.6 MB · Views: 115
Emmanouil Giannopoulos said:
Το ημιδίαργον είχε κυρίως αυτή την λειτουργία παλιά (την ψαλμώδηση στον λεγόμενο τρίσημο ρυθμό, ή τρίσημο χρόνο εάν προτιμάτε) όπως εδειξα στο τελευταίο συνέδριο του ΙΒΜ με πλήθος παραδειγμάτων και στοιχείων από έντυπα μουσικά και άλλα βιβλία.
Click to expand...
Αφού ήταν από παλιά, τί λάθος έκανε ο Καμαράδος που το χρησιμοποιούσε;
 
Last edited:
Παρατηρούμε ότι τα δοξαστικά του τριωδίου διαφόρων συγγραφέων και εκτελεστών μοιάζουν σε γενικές γραμμές.
Ποιός ήταν ο πρώτος διδάξας; Ο Νηλέας ή άλλος προγενέστερος;
 
dimitris said:
Αφού ήταν από παλιά, τί λάθος έκανε ο Καμαράδος που το χρησιμοποιούσε;
Click to expand...

Από παλιά το ημιδίαργο παρασήμαινε ψαλμώδηση ολόκληρου μέλους (κυρίως κρατημάτων και κάποιων καταβασιών, αλλά και άλλων μελών) με τον κουτσό χρόνο, αργότερα "υποσκάζοντα". Ο Νηλεύς όμως παρεμβάλλει τέτοια μέτρα μέσα σε δοξαστικά του πάλι με την παρασήμανση του ημιδίαργου. Αυτό, νομίζω, είναι η πρωτοτυπία του. Δεν ανέφερα την λέξη "λάθος".
 
Emmanouil Giannopoulos said:
Στανίτσας-Σουρλατζής 1982. Μιλούν για διάφορα, μεταξύ των οποίων και για τον Νηλέα Καμαράδο. Ο Στανίτσας λέει για τους ψάλτες της Πόλης που μαζεύονταν στο σπίτι του θείου του όταν αυτός ήταν μικρός. Δύο-τρεις από αυτούς έψελναν με το σύστημα του Νηλέως και εξ αυτής της αναφοράς λέγονται κάποια πράγματα γι' αυτόν.
Click to expand...

Νομίζω κάπου πρέπει να είναι ανεβασμένη όλη η συνέντευξη αυτή, έτσι;

Απόστολος
 
Είχε ανέβει στο παλαιό Ψαλτολόγιον αν δεν κάνω λάθος. Δεν κοίταξα εάν υπάρχει ακόμα (είχε γίνει μια αβαρία με τα συννημένα αρχεία λόγω περιορισμένου χώρου τότε).
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top