Μέχρι πρότινος ενόμιζα οτι ο πρώτος που εισήγαγε μέλη σε μακάμ Φεραχνάκ ήταν ο Θρασύβουλος Στανίτσας με το πασίγνωστο Δύναμίς του. O Shota όμως ανακάλυψε οτι το μέλος αυτό είχε ήδη από παλαιότερα χρησιμοποιηθεί στην εκκλησιαστική μουσική από τον χατζη-Παναγιώτη Κηλτζανίδη (μέλος της Πατριαρχικής Επιτροπής του 1881-83!) στα τέλη του 19ου αι. Επισυνάπτω Δοξολογία και μέρος του Άξιον Εστίν του Κηλτζανίδου. Ο Κηλτζανίδης δεν δίνει κάποιο ιδιαίτερο όνομα στο νέο (; ) αυτό ήχο, αρκούμενος στην τοποθέτηση της φθοράς του διατονικού ΝΗ πάνω στο ΔΙ. Ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος στην Επίτομο Λειτουργία του (εκδοση τρίτη, σελ. 40) ονομάζει τον ήχο αυτό στο Δύναμις του Θρ. Στανίτσα "Ήχο Βαρύς με μικτή διατονική κλίμακα" αν και δίνει και εναλλακτικές καταλήξεις που τελειώνουν στο ΔΙ και όχι στο ΖΩ. Νομίζω ο Πετρίδης τον αναγράφει ήχος Τέταρτος "Φθορικός" (αλλά δεν έχω το βιβλίο μαζί μου τώρα, θα το ξανακοιτάξω). Ο μόνος εκκλησιαστικός που είδα να αναφέρει τον ήχο αυτό με το Ανατολικό του όνομα, Φεραχνάκ, είναι ο Αγιορείτης μοναχός π. Μελέτιος Συκεώτης στο "Μουσικό Ανθώνα" του (εκδοση Αθωνιάδος σχολής 1985, σελ 252). Εκεί τον κατατάσει στο Βαρύ ήχο, με μαρτυρία ΖΩ, πεντάφωνη ανάβαση και διατονική φθορά του ΝΗ πάνω σε αυτήν Παλαιότερα είχα αρχίσει μία σελίδα για το Φεραχνάκ στο Αναλόγιον (στα Αγγλικά) μεταφέροντας μία συζήτηση από το byzantinechant forum. Σε εκείνη τη συζήτηση ο Ιωάννης Αρβανίτης δίνει το όνομα του ήχου σύμφωνα με την ορολογία του Σίμωνος Καρά σαν "Πλάγιος του Τετάρτου εκ του ΔΙ παραπλαγιάζων" (δηλαδή με καταλήξεις έξι φωνές κάτω από την τονική). Ο Τούρκος δάσκαλός μου στην εξωτερική μουσική μου δίδαξε το μακάμ Φεραχνάκ σαν Βαρύ διατονικό ήχο με ΓΑ δίεση και ανοδική πορεία ο οποίος μπορεί να κάνει και ΓΑ φυσικό σε κάποιες καταληκτικές θέσεις. Ο Μάριος Μαυροειδής στο βιβλίο του "Οι Μουσικοί Τρόποι στην Ανατολική Μεσόγειο" (σελ 211) αναφέρει οτι το αντίστοιχο του μακάμ Φεραχνάκ στη Βυζαντινή μουσική είναι ο Βαρύς Τετράφωνος του μαλακού διατόνου που ισοδυναμεί με Ήχο Λέγετο από το Ζω. Στην Ευτέρπη του Χουρμουζίου (1830) υπάρχουν τραγούδια τονισμένα με Βυζαντινή παρασημαντική στο Φεραχνάκ ο οποίος σημαίνεται σαν Βαρύς διατονικός ήχος χωρίς άλλο ενδεικτικό στην αρχή ενώ η διατονική φθορά του ΝΗ στο ΔΙ μπαίνει ενδιάμεσα στο κομμάτι (και χρησιμοποιεί το νανά σαν μαρτυρικό σημάδι του ΔΙ όταν γίνεται αυτό). Ο Στέφανος στην "Ερμηνεία" του Κωνσταντίνου το 1843 δεν αναφέρει το Φεραχνάκ (από μία γρήγορη ματιά που έριξα).
Άλλες πληροφορίες/απόψεις για τη χρήση του μακάμ Φεραχνάκ στην εκκλησιαστική μουσική;
Άλλες πληροφορίες/απόψεις για τη χρήση του μακάμ Φεραχνάκ στην εκκλησιαστική μουσική;
Attachments
Last edited: