῾Ο εἱρμὸς «Ἀπορεῖ πᾶσα γλῶσσα, εὐφημεῖν πρὸς ἀξίαν...» σὲ πλ. β΄;

ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Παλαιό Μέλος
Σήμερα, Σάββατο προ της Πεντηκοστής, ο κανόνας ήταν σε ήχο πλ. του Β'. «Ως εν ηπείρω πεζεύσας». Όταν φτάσαμε στην Θ' ωδή, βλέπουμε τον ειρμό «Απορεί πάσα γλώσσα» χωρίς να σημειώνεται αλλαγή του ήχου, και δεν είναι η πρώτη φορά που συναντώ το φαινόμενο.
Η εξήγηση που δίνω με το φτωχό μου μυαλό είναι ότι και οι δυο ήχοι χρωματικοί είναι, αλληλο-δανείζονται τα τετράχορδά τους στα ειρμολογικά μέλη, οπότε έγινε η αλλαγή.
Γιατί όμως δεν γράφει τον ήχο προ του ειρμού;
 

Κανείς κανών δέν ἔχει δύο ἤχους.
Μέ μιά γρήγορη ἀναζήτηση συνάντησα τό φαινόμενο —ἐκτός ἀπό τό Σάββατον πρό τῆς Πεντηκοστῆς— στίς 14 Νοεμβρίου, 7 Ἰουνίου, 11 Ὀκτωβρίου (στόν κανόνα τοῦ ὁσίου), στή 1 Ὀκτωβρίου (ἐπίσης στόν κανόνα τοῦ ὁσίου) καί στόν τριῴδιο κανόνα τῆς Παρασκευῆς τῆς Τυρινῆς.
Ἄν προσέξατε, τό παρατήρησα στήν ἐργασία τοῦ κ. Νέγρη (1η ἔκδοση) [βλ. ἐδῶ], παρατηρήθηκε ἐπίσης στή 2η ἔκδοση [βλ. ἐδῶ] καί στήν 3η ἔκδοση [βλ. ἐδῶ] μελοποίησε σέ πλ. β΄ εἱρμολογικό, ὅπως ἔχει κάνει καί ὁ κ. Ἀπόστολος Παπαχρήστου στό «Νέον Εἱρμολόγιον».
Ὁ γνωστός αὐτός εἱρμός ἀπό τόν α΄ κανόνα τῶν Θεοφανείων παραδίδεται σέ β΄ ἦχο. Σέ β΄ ἦχο εἶναι καί ὁ β΄ κανών «Στείβει θαλάσσης...» πού ψάλλεται ὅμως σέ πλ. β΄ εἱρμολογικό, ἄν καί ὑπάρχει ὁλόκληρο θέμα παλαιό γι᾿ αὐτή τήν ἐκτέλεση.
Μέχρις ἐδῶ ἀπό ἐμένα· ὁ λόγος στούς εἰδήμονες καί ἐρευνητές.


 
Last edited:
Το μουσικό Πεντηκοστάριον του συλλόγου προς διάδοσιν της εθνικής μουσικής, με το χειρόγραφο μουσικό κείμενο του αείμνηστου Σ. Καρά, όπως και τα περισσότερα βιβλία του, έχει εκτός από μουσική και κάποιες σημειώσεις στο κάτω μέρος της σελίδας ή δεξιά και αριστερά από το μουσικό κείμενο. Άλλες από αυτές είναι σχετικές με την ψαλτικό μέρος άλλες όχι.

Στη σελίδα που τελειώνει ο κανόνας της σημερινής ημέρας έχει κάποια σημείωση για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Ίσως να υπήρχε άλλος ειρμός σε πλάγιο του δευτέρου διότι τα τροπάρια που ακολουθούν τον ειρμό του δευτέρου ήχου "Απορεί πασα γλώσσα"δεν προσαρμόζονται άνετα στον πρόλογο αυτό.
 

Attachments

  • MP_SK_page471.jpg
    526.7 KB · Views: 111
EIRYK EMNOSHELE said:
Ίσως να υπήρχε άλλος ειρμός σε πλάγιο του δευτέρου διότι τα τροπάρια που ακολουθούν τον ειρμό του δευτέρου ήχου "Απορεί πασα γλώσσα"δεν προσαρμόζονται άνετα στον πρόλογο αυτό.
Click to expand...

Ίσως υπάρχει κάποιος άλλος ειρμός που αρχίζει με «Απορεί πασα γλώσσα» και ανήκει εις τον πλ. β. Αυτή τη στιγμή δεν έχω πρόσβαση στο Ειρμολόγιο του Ευστρατιάδη. Πάντως υπάρχει πρόβλημα και με την ακροστιχίδα.
 
Shota said:
Ίσως υπάρχει κάποιος άλλος ειρμός που αρχίζει με «Απορεί πασα γλώσσα» και ανήκει εις τον πλ. β. Αυτή τη στιγμή δεν έχω πρόσβαση στο Ειρμολόγιο του Ευστρατιάδη. Πάντως υπάρχει πρόβλημα και με την ακροστιχίδα.
Click to expand...
Πρίν τό πεῖς, ἔχω δεῖ τό Εἱρμολόγιον τοῦ Εὐστρατιάδη καί δέν ὑπάρχει.
Ἡ ἀκροστιχίδα τοῦ κανόνος τοῦ Ψυχοσάββατου πρό τῆς Πεντηκοστῆς ἔχει μόνον ἐπιπλέον 3 θεοτοκία: ΨΥΧΑΙΣ Α(Ε)ΠΑΣΑΙΣ Α(Σ)ΙΝΟ(Η)Σ ΕΞ ΑΡΣΕΝΙΟΥ.
Τό θέμα ὅμως τό ἐπεξέτεινα καί σέ ἄλλες (ἴσως ὅλες) περιπτώσεις, πού συναντᾶται.
Δέν βλέπω διαφοροποίηση στά τροπάρια, οὔτε στίς ἄλλες περιπτώσεις, οὔτε στήν θ΄ τοῦ Ψυχοσάββατου πρό τῆς Πεντηκοστῆς (μή ἐξεταζομένων κατά συλλαβήν, ὅπως ἰσχύει στούς κανόνες).

Ἀπορεῖ πᾶσα γλῶσσα
εὐφημεῖν πρὸς ἀξίαν,
ἰλιγγιᾷ δὲ νοῦς καὶ ὑπερκόσμιος
ὑμνεῖν σε Θεοτόκε·
ὅμως ἀγαθὴ ὑπάρχουσα
τὴν πίστιν δέχου·
καὶ γὰρ τὸν πόθον οἶδας
τὸν ἔνθεον ὑμῶν·
σὺ γὰρ Χριστιανῶν εἶ προστάτις,
σὲ μεγαλύνομεν.

Ὑπεραγία Δέσποινα
τοῦ κόσμου Παρθένε,
σὺ πάντων σκέπη ζώντων
καὶ θανόντων χρηματίζεις
καὶ γαλήνη δόξα καὶ τρυφή
καὶ ἄνεσις τῶν σὲ προστάτιν
καὶ βοηθόν καὶ ῥύστην
πλουτούντων ἀγαθή·
ὅθεν αὐτοὺς διάσωσον,
πάντας ταῖς ἱκεσίαις σου.​

 

Μόλις συνομίλησα μετά τοῦ π. Κων/νου Παπαγιάννη καί μοῦ εἶπε ὅτι δέν εἶναι ὁ μόνος εἱρμός πού συναντᾶται μέ τά ἴδια λόγια σέ ἄλλον ἦχο. Αὐτό εἶναι θέμα τοῦ ποιητοῦ. Πρόχειρα θυμήθηκε τόν εἱρμό «Ἐποίησε κράτος...» κι ἐγώ βρῆκα (γιά παράδειγμα) τόν εἱρμό «Πρόσεχε, οὐρανὲ καὶ λαλήσω...» σέ καθόλου ὁμοειδεῖς (ἄς ποῦμε) ἤχους. Ὑπάρχουν καί ἄλλοι.

Ἐποίησε κράτος Ἦχος α΄.
Ἐποίησε κράτος, ἐν βραχίονι αὐτοῦ· καθεῖλε γὰρ δυνάστας ἀπὸ θρόνων, καὶ ὕψωσε ταπεινούς, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς, Ἀνατολὴ ἐξ ὕψους, καὶ κατεύθυνεν ἡμᾶς, εἰς ὁδὸν εἰρήνης.

Ἐποίησε κράτος Ἦχος δ΄.
Ἐποίησε κράτος ἐν βραχίονι αὐτοῦ· καθεῖλε γὰρ δυνάστας ἀπὸ θρόνων, καὶ ὕψωσε ταπεινούς, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς, Ἀνατολὴ ἐξ ὕψους, καὶ κατηύθυνεν ἡμᾶς εἰς ὁδὸν εἰρήνης.

Πρόσεχε, οὐρανὲ καὶ λαλήσω Ἦχος πλ. δ΄.
Πρόσεχε, οὐρανὲ καὶ λαλήσω, καὶ ἀνυμνήσω Χριστόν, τὸν ἐκ Παρθένου σαρκί, ἐπιδημήσαντα.

Πρόσεχε, οὐρανὲ καὶ λαλήσω Ἦχος πλ. β΄.
Πρόσεχε, οὐρανὲ καὶ λαλήσω, καὶ ἀνυμνήσω Χριστόν, τὸν ἐκ Παρθένου σαρκί, ἐπιδημήσαντα.
​

Διά τοῦτο (ὁ π. Κων/νος Παπαγιάννης) μοῦ εἶπε ὅτι τόν ἔχει μελοποιήσει σέ πλ. β΄(Μουσικόν Πεντηκοστάριον, σ. 465). Μοῦ τό ἐπιβεβαίωσε καί ὁ κ. Βασίλης Κιαμηλίδης, ὁ ὁποῖος παρακαλεῖται νά τόν ἀναρτήσει.


 
Π. Μάξιμος
Διά τοῦτο (ὁ π. Κων/νος Παπαγιάννης) μοῦ εἶπε ὅτι τόν ἔχει μελοποιήσει σέ πλ. β΄(Μουσικόν Πεντηκοστάριον, σ. 465). Μοῦ τό ἐπιβεβαίωσε καί ὁ κ. Βασίλης Κιαμηλίδης, ὁ ὁποῖος παρακαλεῖται νά τόν ἀναρτήσει.
Click to expand...

Επισυνάπτεται.
 

Attachments

  • Απορεί πάσα ... σε μαλακό χρώμα εκ του Πεντηκοσταρίου του Π. Κων-νου Παπαγιάννη.pdf
    210.4 KB · Views: 189
You must log in or register to reply here.
Back
Top