1971-08-24 Αγίου Κοσμά του Αιτωλού (Παναγιωτίδης - Δεβρελής κ.α.) - Ηχογράφηση Μ. Παπασάββα

Ανεβάζω ηχογράφηση ακολουθίας Αγίου Κοσμά (του Αιτωλού), που έγινε από τον υποφαινόμενο, αμέσως μετά την ηχογράφηση του Εσπερινού της Παναγίας (συγκεκριμένα της απόδοσης της εορτής). Γι αυτή την τελευταία, θυμάμαι πως αμέσως μετά τον εσπερινό, πήγαμε όλοι σε καφενείο-ταβέρνα, όπου βάλαμε το μαγνητόφωνο και ακούγοντας όσα είχα μαγνητοφωνήσει, μου λέει ο Δάσκαλος : "Ζεις μια από τις ευτυχέστερες μέρες της ζωής σου"! Ναι, έτσι υπήρξε αυτή η μέρα! Μετά πήγαμε στο σπίτι του, όπου μαγνητοφώνησα τον Δεβρελή στο Δοξαστικό :"Τη αθανάτω κοιμήσει Σου..."

Με συγχωρείτε που τα ανεβάζω ... κοματιαστά! Κατά περίεργο (για μένα) τρόπο, δεν μου τα δέχεται όλα, ανεβάζοντας το β, μου αφαιρούσε το α !!! Γι αυτό τα ανεβάζω χωριστά.

Εδώ, ανεβάζω το ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ 1α, που εννοείται ότι προηγείται του 1β, που έχω ήδη ανεβάσει. Παρακαλώ τους διαχειριστές να τα βάλουν στη σωστή σειρά, αν γίνεται. -- Το Δούλοι Κύριον, το έψαλλαν περιμένοντας τον Δεσπότη, το πρωϊ.
Από την μαγνητοφώνηση του Εσπερινού και της πρωϊνής ακολουθίας, του Αγίου Κοσμά, θυμάμαι τον "εκνευρισμό" μου που δεν τα έλεγε όλα ο Παναγιωτίδης (αλλά βέβαια το καταλαβαίνω, δυσκολευόταν με τη φωνή του) και προσπαθούσα σταματώντας -ξεκινώντας το μαγνητόφωνο (Τελεφούγκεν των .... 20 κιλών!) να πάρω όλα όσα έλεγε, έστω ένα αμήν, ένα απλό Κυριε Ελέησον!

Χαρακτηριστικές είναι οι αντιδράσεις του Δασκάλου, που ακούγονται καθαρά στη μαγνητοφώνηση... Στο Δύναμις απευθυνόμενος προς τον αριστερό, ο οποίος δεν έκανε την σωστή κατάληξη στο Αγιος Ισχυρός :"Έτσι τελειώνει αυτό?" και κάνει ο ίδιος την κατάληξη πριν συνεχίσει με το Άγιος Αθάνατος. Αλλά ακούγεται και σε άλλα σημεία.

Ευζαριστούμε κ.Μιχάλη! Θησαυρός!
Μήπως ξέρετε ποιοι συμψάλλουν μαζί με τον Δάσκαλο;

Εκτός από τον Δεβρελή, που φαντάζομαι τον αναγνωρίζετε, δεν θυμάμαι, διότι δεν τους γνώριζα κι όλας. Ο Δεβρελής ψάλλει στον εσπερινό. Στον όρθρο, πολύ πρωϊ ο Δάσκαλος ήταν μόνος του (με μένα εννοείται, που φυσικά δεν τολμούσα να πω ούτε.... αμην). Τον συνάδελφο που λέει τα προσόμοια των αίνων δεν τον ήξερα, ούτε τον ξανασυνάντησα. Ακούεται ο Δάσκαλος που του λέει :"ποιος σου τά ' μαθε αυτά" !

Κυριε Μιχαλη

αν εχετε την καλοσυνη...μπορειτε να περιγραψετε τι μουσικα βιβλια οι κειμενα

εβαζε ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ οταν εψαλε ...πχ..σε εσπερινους, ορθρο, λειτουργια, μεγαλη εβδομαδα..κτλ

πειτε μας και αλλα!!!!

Νοιώθω την ανάγκη να σε ευχαριστήσω και εγώ για τις ηχογραφήσεις που ανέβασες αδελφέ !!!
Είναι πολύ σημαντικές για το ψαλτολόγιο, διότι οι ηχογραφήσεις αποτελούν πόλο ελξης για τους πιο πολλούς επισκέπτες.
Αν θέλεις μπορείς να μας πεις παλιές ιστορίες με τον δάσκαλο, έχουν πολύ ενδιαφέρον.

Κι εγώ ευχαριστώ όλους όσους δείχνουν ενδιαφέροντα τόσο για τις ηχογραφήσεις όσο και για τις ... αναμνήσεις μου σχετικά με το μεγάλο αυτόν μουσουργό της Β.Μ. !
-- Βρήκα τυχαία σε κασέτα που δεν έγραφε πως είχε Παναγιωτίδη 3 Δοξαστικά του, τα ανεβάζω. Προφανώς να είναι ήδη αναρτημένα, ίσως όμως να ακούγονται καλύτερα στη δική μου κασέτα. Ας τα διαχειριστούν οι.... διαχειριστές ανάλογα.

Δυστυχώς δεν βλέπω αμέσως τα μηνύματα σας, σήμερα τα είδα.
Με ρωτάτε τί βιβλία χρησιμοπούσε ο Παναγωτίδης. Μα δεν τον πρόλαβα να ψάλλει σε εκκλησία (ΔΥΣΥΧΩΣ!!!), να έχει αναλόγιο. Εμένα με δίδασκε από βιβλία που είχα εγώ. Τα έχω αναφέρει σε άλλα μηνύματα. Εκείνο που θυμάμαι ΠΕΝΤΑΚΑΘΑΡΑ, είναι ότι ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ ΒΙΒΛΙΑ. ΤΑ ΗΞΕΡΕ ΟΛΑ ΑΠΕΞΩ! Τουλάχιστον αυτά που μου έκανε μάθημα, και δεν ήταν λίγα. Ούτε όταν τον ηχογράφησα ο ίδιος (Εσπερινό Παναγίας, ακολουθία Αγίου Κοσμά) δεν κοιτούσε σε βιβλίο (είχε και πρόβλημα όρασης, απόσο θυμάμαι). Ίσως γι αυτό τα προσόμοια του Αγίου Κοσμά τα είπε κάποιος βοηθός).

JOHN ANASTAS said:

Κυριε Μιχαλη

αν εχετε την καλοσυνη...μπορειτε να περιγραψετε τι μουσικα βιβλια οι κειμενα

εβαζε ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ οταν εψαλε ...πχ..σε εσπερινους, ορθρο, λειτουργια, μεγαλη εβδομαδα..κτλ

πειτε μας και αλλα!!!!

Click to expand...

1. ΜΩΣΗΣ ΤΩ ΚΑΙΡΩ ΤΗΣ ΕΓΚΡΑΤΕΙΑΣ (Α΄Κυριακής των νηστειών)
(Στο Δοξαστικό αυτό, επειδή -υποθέτω- το είπε απ'έξω, το άλλαξε στο τέλος, όπου αντί να πει : "δι' αυτής και ημάς Σωτήρ αξίωσον της Αναστάσεως τυχείν ούτω βοώντες Αγιος ο Θεὀς κλπ, λέει : "Κύριε δι'αυτής αξίωσον και ημάς προσκυνήσαι Σου τα Πάθη και την Αγίαν Ανάστασιν δι ής ελέησον ημάς" που είναι από το Δοξαστικό της Κυριακής της Τυρινής - Έφθασε καιρός)
2. Την Υψηλόφρωνα γνώμην (Γ΄Κυριακής των νηστειών)
3. Ανέβη ο Ιησούς εις Ιεροσόλυμα (Εσπερινού του Παραλύτου, που δεν είναι εδώ, ολόκληρο).

Από τις κασέτες που έχω, βρήκα 2 που έχουν τα κάτωθι :
Η μία περιλαμβάνει τα εξής (έτσι αναγράφονται στη κασέτα):
Α Πλευρά. Από Φωτόπουλο : 1. Τούρκικο τραγούδι. 2. Η φωτογραφία. 3. Σε Υμνούμεν.4. Τραγούδι. 5. Άξιον Εστίν. 6. Τραγούδι. 7. Τραγούδι (Τα φτωχαδάκια). 8. Κοινωνικόν (Αινείτε Πλ. Β΄ τεριρέμ-Παναγιωτίδη). 9. Τεριρεμ.
10. Εωθινόν Ι.

Β Πλευρά. Από Παναγιωτίδη : 1.Εωθινό Ι
Από Πέτα 2. Εις μνημόσυνον (Βαρύς)
3. Εις πάσαν την γην Πλ. Δ΄
4. Δόξα σοι Κύριε
5. Τεριρεμ

Η άλλη περιέχει :
Α Πλευρά : Από Παναγιωτιδη 1. Τραγούδι
2. Τεριρεμ
3. Τουρκικό
4 Δοξολογία
5. Χερουβικο
Β Πλευρά : Από Παναγιωτίδη 1. Σε Υμνούμεν
2. Άξιον Εστίν
3. Τυπικά
Από Φωτόπουλο 4. Δύναμις Πλ. Δ΄
5. Τούρκικο
6. Ο Άγγελος εβόα
7. Κοινωνικόν


Ερὠτημα : Υπάρχουν αυτά αναρτημένα ? Αν δεν υπάρχουν να τα αναρτήσω.

Ευχαριστώ για το ενδιαφέρον. Είναι πολύ ευχάριστο που με κάνατε με αυτό σας το ενδιαφέρον να ανακαλέσω όσα μπορώ στη μνήμη μου σχετικά με τον Δάσκαλο. Θέλω να αναφερθώ πάλι στο θέμα των έλξεων, που μέλος με είχε ρωτήσει. Εκτός από τον Κε που "κολλάει" στον Ζω στο Βαρύ Διατονικό, ο Δάσκαλος μου είχε τονίσει κι άλλες έλξεις. Στον Δ΄(Λέγετος), ο Βου έλκεται από τον Γα, στα μέλη Αγια, ο Γα έλκεται πολύ από τον Δι. Στα παλιά τα βιβλία, δεν υπήρχαν διαίσεις-υφέσεις σ' αυτά τα σημεία, όπως γίνεται σήμερα σε πολλά καινούρια βιβλία. Οπότε οι διδάσκοντες έπρεπε να τα τονίζουν. Πόσοι όμως δίδασκαν σωστά? Ακούμε πολλές φορές, πτυχιούχους και διπλωματούχους που δεν εκτελούν τις έλξεις, με αποτέλεσμα να μας ακούγονται παράφωνοι!
Πέραν όμως όλων αυτών, το κάθε μάθημα έχει το δικό του (ας μου επιτραπεί η έκφραση) στυλ, έτσι ώστε αν δεν το ακούσουμε από κάποιον καλό εκτελεστή να μην μπορούμα να το λέμε "σωστά".

Στο μάθημα "Εις το μνήμα σε επεζήτησε" μου είχε εξηγήσει λεπτομερώς την εκτέλεση του μέρους "κλαίω φησιν οτι ηραν τον Κυριον μου του τάφου και ουκ οιδα πού έθηκαν αυτόν", με τις υφέσεις, ώστε να δίνεται ο θρήνος! Και μου τόνισε τη διαφορά στο "φησι" το οποίο (πρέπει να) λέγεται εντελώς διαφορετικά από την υπόλοιπη φράση.
Σχετικά με τα βιβλία, έλεγε ότι "Δεν έχει σημασία από ποιο βιβλίο θα ψάλλεις, αλλά σημασία έχει να ψάλλεις σωστά". Εννοώντας βεβαίως, εκτός από τη σωστή εκτέλεση των κλιμάκων, το ύφος.

ΚΟΥΤΣΙΟΥΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ said:

Νοιώθω την ανάγκη να σε ευχαριστήσω και εγώ για τις ηχογραφήσεις που ανέβασες αδελφέ !!!
Είναι πολύ σημαντικές για το ψαλτολόγιο, διότι οι ηχογραφήσεις αποτελούν πόλο ελξης για τους πιο πολλούς επισκέπτες.
Αν θέλεις μπορείς να μας πεις παλιές ιστορίες με τον δάσκαλο, έχουν πολύ ενδιαφέρον.

Click to expand...

Μιχάλης 7 said:

Από τις κασέτες που έχω, βρήκα 2 που έχουν τα κάτωθι :
Η μία περιλαμβάνει τα εξής (έτσι αναγράφονται στη κασέτα):
Α Πλευρά. Από Φωτόπουλο : 1. Τούρκικο τραγούδι. 2. Η φωτογραφία. 3. Σε Υμνούμεν.4. Τραγούδι. 5. Άξιον Εστίν. 6. Τραγούδι. 7. Τραγούδι (Τα φτωχαδάκια). 8. Κοινωνικόν (Αινείτε Πλ. Β΄ τεριρέμ-Παναγιωτίδη). 9. Τεριρεμ.
10. Εωθινόν Ι.

Β Πλευρά. Από Παναγιωτίδη : 1.Εωθινό Ι
Από Πέτα 2. Εις μνημόσυνον (Βαρύς)
3. Εις πάσαν την γην Πλ. Δ΄
4. Δόξα σοι Κύριε
5. Τεριρεμ

Η άλλη περιέχει :
Α Πλευρά : Από Παναγιωτιδη 1. Τραγούδι
2. Τεριρεμ
3. Τουρκικό
4 Δοξολογία
5. Χερουβικο
Β Πλευρά : Από Παναγιωτίδη 1. Σε Υμνούμεν
2. Άξιον Εστίν
3. Τυπικά
Από Φωτόπουλο 4. Δύναμις Πλ. Δ΄
5. Τούρκικο
6. Ο Άγγελος εβόα
7. Κοινωνικόν


Ερὠτημα : Υπάρχουν αυτά αναρτημένα ? Αν δεν υπάρχουν να τα αναρτήσω.

Click to expand...

Ανέβασέ τα κ.Μιχάλη!

Ανέβασα τη μια πλευρά της μιας κασέτας, όπου τραγουδά και ψάλλει ο Φωτόπουλος, στην αντίστοιχη θέση, δηλ. στις ηχογραφήσεις του Φωτόπουλου.

ΕΩΘΙΝΟΝ Ι΄ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΙΣ ΑΔΟΥ ΚΑΘΟΔΟΝ
Δεν ξέρω αν καλώς το ανεβάζω σε αυτή τη θέση.

Μια ευτράπελη ανάμνηση από τις επαφές μου με τον δάσκαλο αναφέρω εδώ : Την επομένη/μεθεπόμενη μέρα, που παρακολούθησα την ακολουθία στη Φανερωμένη, όπου απόλαυσα τον Φωτόπουλο, πήγα για μάθημα στον Παναγιωτίδη. Με ρωτά η γυναίκα του (κα Νίνα, αν θυμάμαι καλά ήταν το όνομα της) : "Τον άρεσες?" Δεν κατάλάβα, διότι δεν ήξερα τον Κωνσταντινουπολίτικο ιδιωματισμό, νόμισα πως με ρώτησε αν ... εγώ άρεσα στον Φωτόπουλο! Εμενα να κοιτώ χωρίς να μιλώ, απορημένος. Ο Παναγιωτίδης κατάλαβε πως ... δεν κατάλαβα, και μου το εξήγησε! "Σου άρεσε"? αυτό εννοούσε η γυναίκα μου" .

Το ένα από τα βιβλία από τα οποία μου έκανε μάθημα ο Μεγάλος
- αναφέρω και πάλι τον πλήρη τίτλο του βιβλίου :

ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ των ΚΑΤΑΒΑΣΙΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΥ, ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΟΥ ΟΛΟΥ ΕΝΙΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΣΥΤΟΜΟΥ ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΥ
Εξηγημένα κατά την νέαν της Μουσικής μέθοδον, επιθεωρηθέντα ήδη και ακριβώς διορθωμένα παρά
ΙΩΑΝΝΟΥ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΟΥ
ΝΥΝ ΤΡΙΤΟΝ ΕΚΔΟΘΕΝ ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ
ΑΝΑΛΩΜΑΣΙΝ ΙΔΙΟΙΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ
Εκ της Τυπογραφίας Θαδδαίου Τιβιτσιάν
αωνστ΄. 1856

Το βιβλίο έχει, ωοειδή στο σχήμα, σφραγίδα του βιβλιοπωλείου :
Στη περιφέρεια η σφραγίδα λέει :
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Ν. ΣΕΪΤΑΝΙΔΟΥ ΟΔΟΣ ΜΠΑΛΜΟΥΜΤΖΙΔΙΚΑ Νο 291
και στο κέντρο της σφραγίδας : ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ ΖΟΥΝΤΑΝ ΚΑΠΟΥ
(Το βιβλίο αυτό το είχε ο πατέρας μου, ιερέας -Οικονόμος Βασίλειος Παπασάββας)

Μετροφυλλώντας το βρήκα μια σημείωση μου σε μια θέση, με μολύβι εννοείται, που μπορεί να σβηστεί, αλλά δεν το έσβησα. Γράφω :"Ο Ζω στη θέση του". Προφανώς, παρασυρμένος από το ότι στη κατάβαση ο Ζω, στη διατονική κλίμακα, εκτελείται με ύφεση, δεν τον εκτέλεσα σωστά σε θέση ανεβάινοντας, έτσι μου το τόνισε και για να το θυμάμαι το σημείωσα. Αυτό, δηλ. τη θέση του Ζω, διαφορετικά ανεβαίνοντας και με ύφεση κατεβαίνοντας, από τον Παναγιωτίδη το έμαθα. Μη .... το νομίσετε απλό. Τότε (ίσως πολλοί και σήμερα ακόμη) διάσημοι ψάλτες (όχι πάντως Κωνσταντινουπολίτες και ούτε Θεσσαλονικείς) δεν εκτελούσαν τον Ζω με ύφεση στη κατάβαση!

Στις Ιαμβικές καταβασίες των Χριστουγέννων υπάρχει μια φράση που πολλά βιβλία την έχουν λάθος και πολλοί ψάλτες το λένε έτσι λανθασμένα. Το ξέρω και το θυμάμαι γιατί με διόρθωσε ο Παναγιωτίδης, την ώρα του μαθήματος. Η φράση είναι στην Στ΄Ωδήν : Ναίων Ιωνάς εν μυχοῖς θαλαττίοις ελθείν εδείτο και ζάλην απαρκέσαι. Νυγείς εγώ δε του τυρανούντος βέλει....
-Έτσι το έχει και το ... αρχαίο μου βιβλίο. Την ώρα που το έψαλλα, με σταμάτησε ο Παναγιωτίδης (είπαμε χωρίς να βλέπει στο βιβλίο) και μου λέει :<<"Νυγείς εγώ ΤΩ τυρανούντος βέλει..." έτσι είναι το σωστό. Νυγείς εγώ με το βέλος (αυτού) που (με) τυρανεί>>. Όσοι έχουν διδαχθεί αρχαία ελληνικά στο σχολείο το κατανούν καλύτερα. Πράγματι το σωστό είναι όπως μου το είπε ο Δάσκαλος.

Ανεβάζω την ηχογράφηση αυτή τεμαχισμένη και μερικώς αποθορυβοποιημένη. Ενώ πρόκειται για διαμαντάκι, νομίζω πως μέχρι τώρα ήταν δύσκολο να την ακούσουμε λόγω κακής ψηφιοποιήσεως και αγνοίας ως προς τα ακριβή περιεχόμενα.

Δράττομαι της ευκαιρίας να πληροφορήσω την κοινότητα περί του Δοξαστικού των Εσπερίων. Ο Παναγιωτίδης συνήθιζε να ψάλλει το «Σήμερον η οικουμένη πάσα» σε πολλές εορτές Αγίων, αλλάζοντας μόνο το όνομα του Αγίου και την ιδιότητά του. Το ίδιο έκανε και στην εορτή του Αγίου Φανουρίου, στο Ναό του οποίου έψαλε για κάποια χρόνια, αντικαθιστώντας τα μακροσκελή Δοξαστικά των Εσπερίων και των Αίνων. Αυτό βλέπουμε να κάνει και εδώ, και μάλιστα ο κ. Δεβρελής τον προλαβαίνει κάποιες φορές στις θέσεις, καθώς είναι μέλος που το λέγανε τακτικά.

Ακόμη, όπως επεσήμανε και ο κ. Παπασάββας, ο Παναγιωτίδης ακούγεται να κάνει παρατηρήσεις. Ας προσέξουμε ποια είναι η ιδιόμορφη γραμμή τον ενόχλησε από τον 1ο Αίνο, που λέγεται από διάφορους ακόμη και στις μέρες μας χάριν εντυπωσιασμού. Αξιοσημείωτο είναι και πώς σχολιάζει το ξερό χτύπημα κατά την εκτέλεση του λαμπαδαρίου στο «Άγιος ισχυρός» και ας αναλογιστούμε πόσοι κάνουν αυτή την αντιαισθητική φωνητική καταμέτρηση του χρόνου ακόμη και στις μέρες μας. Ακόμη, η από μικροφώνου παρατήρησή του στον αριστερό με την απορία «έτσι τελειώνει αυτό;» είναι στοιχείο προβληματισμού για το πώς κατακρεουργούνται πολλά εκ παραδόσεως μέλη στη σημερινή ψαλτική πράξη.

Για άλλη μια φορά ευχαριστώ θερμά τον κ. Παπασάββα για την πολύτιμη αυτή ανάρτηση! Τον προτρέπω να ξανακάνει την ψηφιοποίηση, αυτή τη φορά από το αρχικό καρούλι και σε άνθρωπο πεπειραμένο στις ψηφιοποιήσεις, προκειμένου να μην αλλοιωθούν οι φωνές, κάτι που γίνεται εδώ λόγω υψηλής στάθμης εγγραφής, λόγω εντόνου φυσήματος από την κασέτα και λόγω αυξομειώσεως της ταχύτητας αναπαραγωγής, κυρίως στα τελευταία μέλη.