Γιώργος Μ.
Γιώργος Μπάτζιος
(από εδώ)
____
"οὐρανοχάλκευτον φάσγανον" ~
Η αρχ. λ. "φάσγανο" «ξίφος» προήλθε από τύπο "σφάγανον" τοῦ ρ. "σφάζω", δηλώνοντας όργανο με το οποίο κάποιος σφάζει, σκοτώνει (με τη χαρακτηριστική κατάληξη -ανον που χρησιμοποιείται σε όργανα, εργαλεία πβ. δρέπανον, κόπανον κ.ά.)
Η φράση προέρχεται από προσόμοιο των Αίνων της αγίας μεγαλομάρτυρος Παρασκευής (26/7):
❝ Ἀσκήσει πρώην τὸ σῶμα τήξασα, ἔνδοξε,
τὸ δεύτερον ἀθλήσει στομωθεῖσα τὴν φρένα,
τοῖς πᾶσιν ἀνεδείχθης, Μάρτυς Χριστοῦ,
οὐρανοχάλκευτον φ ά σ γ α ν ο ν ,
ὥσπερ χρυσὸς ἐν χωνείᾳ δοκιμασθέν,
ταῖς αἰκίαις καλλιπάρθενε ❞
Εδώ περιγράφονται τα στάδια σφυρηλάτησης ενός ξίφους: πρώτα η τῆξις (λιώσιμο) μέσω του πυρός, έπειτα η στόμωσις , δηλ. η σκλήρυνση, που επιτυγχάνεται με απότομο βύθισμα του πυρακτωμένου μετάλλου μέσα στο νερό, ώστε να μπορεί κατόπιν να ακονιστεί. (Είναι αξιοσημείωτο ότι στο νεοελλ. ρ. "στομώνω" διατηρήθηκε μόνο ένα μέρος της αρχικής σημασίας και μάλλον το αντίθετο, δηλ. «αμβλύνω την κόψη (οργάνου, εργαλείου κ.λπ.), το κάνω να χάσει την οξύτητά του»).
ΜΕ όμοιο τρόπο η μάρτυς, λέει ο ύμνος, πρώτα υπέστη την τήξη της πνευματικής άσκησης ("Ἀσκήσει πρώην τὸ σῶμα τήξασα") και έπειτα την στόμωση της μαρτυρικής άθλησης ("τὸ δεύτερον ἀθλήσει στομωθεῖσα τὴν φρένα")· έτσι έγινε «ξίφος που σφυρηλατήθηκε από τον Θεό» ("οὐρανοχάλκευτον φάσγανον")
Η εικόνα συμπληρώνεται με την προσφιλή στην Π. Διαθήκη μεταφορά του χρυσού που δοκιμάζεται στο χωνευτήριο της φωτιάς, για να αποδειχθεί η γνησιότητά του (πβ. Σοφ. Σολ. 3,6: "ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς"). Εδώ τρόπος δοκιμής είναι οι "αἰκίαι" «βασανιστήρια» (< αρχ. "αἰκίζω" «κακοποιώ, βασανίζω»).
❝ὥσπερ χρυσὸς ἐν χωνείᾳ δοκιμασθέν,
ταῖς αἰκίαις καλλιπάρθενε ❞
_______
εικόνα: Οπλουργός
https://www.pexels.com/photo/hot-iron-steel-glow-35860/
____
"οὐρανοχάλκευτον φάσγανον" ~Η αρχ. λ. "φάσγανο" «ξίφος» προήλθε από τύπο "σφάγανον" τοῦ ρ. "σφάζω", δηλώνοντας όργανο με το οποίο κάποιος σφάζει, σκοτώνει (με τη χαρακτηριστική κατάληξη -ανον που χρησιμοποιείται σε όργανα, εργαλεία πβ. δρέπανον, κόπανον κ.ά.)
Η φράση προέρχεται από προσόμοιο των Αίνων της αγίας μεγαλομάρτυρος Παρασκευής (26/7):❝ Ἀσκήσει πρώην τὸ σῶμα τήξασα, ἔνδοξε, τὸ δεύτερον ἀθλήσει στομωθεῖσα τὴν φρένα,
τοῖς πᾶσιν ἀνεδείχθης, Μάρτυς Χριστοῦ,
οὐρανοχάλκευτον φ ά σ γ α ν ο ν ,
ὥσπερ χρυσὸς ἐν χωνείᾳ δοκιμασθέν,
ταῖς αἰκίαις καλλιπάρθενε ❞
Εδώ περιγράφονται τα στάδια σφυρηλάτησης ενός ξίφους: πρώτα η τῆξις (λιώσιμο) μέσω του πυρός, έπειτα η στόμωσις , δηλ. η σκλήρυνση, που επιτυγχάνεται με απότομο βύθισμα του πυρακτωμένου μετάλλου μέσα στο νερό, ώστε να μπορεί κατόπιν να ακονιστεί. (Είναι αξιοσημείωτο ότι στο νεοελλ. ρ. "στομώνω" διατηρήθηκε μόνο ένα μέρος της αρχικής σημασίας και μάλλον το αντίθετο, δηλ. «αμβλύνω την κόψη (οργάνου, εργαλείου κ.λπ.), το κάνω να χάσει την οξύτητά του»).
ΜΕ όμοιο τρόπο η μάρτυς, λέει ο ύμνος, πρώτα υπέστη την τήξη της πνευματικής άσκησης ("Ἀσκήσει πρώην τὸ σῶμα τήξασα") και έπειτα την στόμωση της μαρτυρικής άθλησης ("τὸ δεύτερον ἀθλήσει στομωθεῖσα τὴν φρένα")· έτσι έγινε «ξίφος που σφυρηλατήθηκε από τον Θεό» ("οὐρανοχάλκευτον φάσγανον") Η εικόνα συμπληρώνεται με την προσφιλή στην Π. Διαθήκη μεταφορά του χρυσού που δοκιμάζεται στο χωνευτήριο της φωτιάς, για να αποδειχθεί η γνησιότητά του (πβ. Σοφ. Σολ. 3,6: "ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς"). Εδώ τρόπος δοκιμής είναι οι "αἰκίαι" «βασανιστήρια» (< αρχ. "αἰκίζω" «κακοποιώ, βασανίζω»). ❝ὥσπερ χρυσὸς ἐν χωνείᾳ δοκιμασθέν,ταῖς αἰκίαις καλλιπάρθενε ❞
_______
εικόνα: Οπλουργός
https://www.pexels.com/photo/hot-iron-steel-glow-35860/
Last edited: