15. Αἱ δὲ [ὑπέρτατοι/ὑπέρταται] τῶν οὐρανῶν Δυνάμεις & αἱ [πρεσβύταται/πρεσβύτατοι] τῶν Ἀγγέλων Δυνάμεις

[Emmanouil Giannopoulos]

ιε' Αυγούστου, οκτάηχο δοξαστικὸ
"... αἱ δὲ ὑπέρτατοι/ὑπέρταται..." ;

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Όπως επίσης και

πρεσβύταται/οι τῶν Ἀγγέλων Δυνάμεις (δοξαστικό αποστίχων)

δεν ξέρω αν υφίσταται ζήτημα στα λειτουργικά βιβλία αλλά στα μουσικά, Πέτρος - Κυψέλη έχουν πρεσβύτατοι.

 

[MTheodorakis]

«Ὅτε ἐξεδήμησας...αἱ δὲ πανάγιαι καὶ πρεσβύταται...»
(χφ. Μ. Λαύρας Δ-45 μηναῖο Αὐγούστου ια’ αἰ. φ. 159r).


«Θεαρχίῳ νεύματι...αἱ δὲ ὑπέρταται...»
(χφ. Biblioteca nacional de Espana 4694 μηναῖο Αὐγούστου ιβ’-ιγ’ αἰ. φ. 186v).


«Θεαρχίῳ νεύματι...αἱ δὲ ὑπέρτατοι...»
(χφ. Μετοχίου Παναγίου Τάφου 709 ἐξήγηση τοῦ Παλαιοῦ στιχηραρίου φ. 238r).


«Θεαρχίῳ νεύματι...αἱ δὲ ὑπέρτατoι... Ὅτε ἐξεδήμησας...αἱ δὲ πανάγιαι καὶ πρεσβύταται...»
(χφ. Λειμῶνος 3 μηναῖο Αὐγούστου ιε’ αἰ. φφ. 265v, 268r).


«Θεαρχίῳ νεύματι...αἱ δὲ ὑπέρταται... Ὅτε ἐξεδήμησας...αἱ δὲ πανάγιαι καὶ πρεσβύταται...»
(χφ. Σίμωνος Πέτρας 1 μηναῖο Αὐγούστου ιστ’ αἰ. φφ. 182v, 186r).


«Θεαρχίῳ νεύματι...αἱ δὲ ὑπέρτατoι... Ὅτε ἐξεδήμησας...αἱ δὲ πανάγιαι καὶ πρεσβύτατοι...»
(Μηναῖον Αὐγούστου ἐκδ. 1607, 1779, 1795, Ἀνθολόγιον ἐκδ. 1617, 1776, Πανθέκτη ἔκδ. 1817).


«Θεαρχίῳ νεύματι...αἱ δὲ ὑπέρτατoι... Ὅτε ἐξεδήμησας...αἱ δὲ πανάγιαι καὶ πρεσβύταται...»
(Μηναῖον Αὐγούστου ἔκδ. 1863).

 

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Με το μικρό μου το μυαλό (και μή διϋλίζων τον κώνωπα) το επίθετο αυτό είναι ελλειπτικό παραγόμενο από την πρόθεση «υπέρ» υπέρτερος, υπέρτατος και στην αρχαΐζουσα στον υπερθετικό βαθμό μάλλον είναι τριγενές και δικατάληκτο.
Δηλ. ενώ στον συγκριτικό λέμε υπέρτερος, υπερτέρα, υπέρτερον, στον υπερθετικό έχουμε ο,η υπέρτατος, (το θηλ. υπερτάτη εν αχρησία)....
Συνεχίζω στα Σαμιώτ'κα για να τσιγκλίσου μια ψ'χή... Να μας ξιστραβώσ'
Κ'μπάρι βουήθεια... Κι άμα τα βρεις σκούρα, ρώτα τουν άρχουντα Μαΐστουρα... Τουν Αγγιλ'νάρα βέβεια!!! Πιριμένουμι τα φώτα σ'...

 

[Γιώργος Μ.]

Δεν είμαι βέβαιος, αλλά υποπτεύομαι ότι τύποι όπως το ὑπέρτατοι (δεν ήξερα για το πρεσβύτατοι) μπορούν να ερμηνευθούν ως υπερδιορθώσεις, δηλ. υπεργενικευμένες διορθώσεις βάσει της αίσθησης ότι το λογιότερο είναι ορθότερο (εν προκειμένω λογιότερο είναι ένταξη των σύνθετων επιθέτων στα δικατάληκτα) παράγοντας όμως ενίοτε μη αποδεκτούς τύπους. (Για τα νεότερα δεδομένα, πβ. τη γενική Κηφισίας αντί Κηφισιάς).

ΣΗΜ. Ο δικατάληκτος τύπος υπάρχει και στον Ιαμβικό Κανόνα των Θεοφανείων (αλλά εκεί βέβαια ερμηνεύεται και μετρικά).

Τριττοί θεουδείς ἐμπύρως δροσούμενοι,
Αἰγλῆντα τριτταῖς παμφαῶς ἁγιστείαις,
Σαφῶς ἐδήλουν τήν ὑπέρτατον φύσιν​