Ἦχος μέσος α'

[MTheodorakis]

«Τῇ Κυριακῇ τῶν Βαΐων...Κοινωνικὸν ἦχος μέσος α'» (χφ. Βατοπεδίου 1190 τριῴδιο ια' αἰ. φφ. 72r, 74r). Ποιὸν ἦχο ἐννοεῖ;

 

[karastamatis ioannis]

«Τῇ Κυριακῇ τῶν Βαΐων...Κοινωνικὸν ἦχος μέσος α'» (χφ. Βατοπεδίου 1190 τριῴδιο ια' αἰ. φφ. 72r, 74r). Ποιὸν ἦχο ἐννοεῖ;

Μαλλον εννοει τον πρωτο ηχο που μπαινει και βγαινει απο τη μεσαια...πορτα!!!

 

[haris1963]

«Τῇ Κυριακῇ τῶν Βαΐων...Κοινωνικὸν ἦχος μέσος α'» (χφ. Βατοπεδίου 1190 τριῴδιο ια' αἰ. φφ. 72r, 74r). Ποιὸν ἦχο ἐννοεῖ;

Βαρύς εκ του Γα.

χς

 

[emakris]

Βαρύς εκ του Γα.

Δεν νομίζω να χρησιμοποιείται ο όρος "μέσος" με αυτή την έννοια σε χειρόγραφο του 11ου αιώνα. Ως μέσοι ήχοι, στους οποίους μπορούσε να ανήκει ένα μέλος, θεωρούνταν ο νενανώ (μέσος β΄) και ο νανά (μέσος δ΄), χαρακτηριζόμενοι αμφότεροι από την τριφωνία και αποτελούντες τον έννατο και δέκατο ήχο αντίστοιχα. Συνεπώς το "μέσος α΄" είναι κατά πάσα πιθανότητα λανθασμένη ανάγνωση είτε του "μέσος β΄" είτε του "μέσος δ΄".

 

[MTheodorakis]

«Τῇ γ' τῆς β' ἑβδομάδος» τῶν νηστειῶν «εἰς τὸν ν' τροπάριον, ἦχος μέσος α' Ὁ εἰδὼς ὅτι ἐγὼ ἐν ἀνομίαις συνελήφθην, ἕως: ἐκίσσησέ με, Δέσποτα Χριστὲ ὁ Θεός, ἐλέησόν με» (χφ. μονῆς Τιμίου Σταυροῦ Ἱεροσολύμων 40 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 950-959 ἔκδ. J. Mateos Le Typicon de la Grande Eglise τόμοι Ι καὶ ΙΙ στὸ Orientalia Cristiana Analecta 165-166, Roma 1962-3, τ. 2 σ. 24).

 

[haris1963]

Δεν νομίζω να χρησιμοποιείται ο όρος "μέσος" με αυτή την έννοια σε χειρόγραφο του 11ου αιώνα. Ως μέσοι ήχοι, στους οποίους μπορούσε να ανήκει ένα μέλος, θεωρούνταν ο νενανώ (μέσος β΄) και ο νανά (μέσος δ΄), χαρακτηριζόμενοι αμφότεροι από την τριφωνία και αποτελούντες τον έννατο και δέκατο ήχο αντίστοιχα. Συνεπώς το "μέσος α΄" είναι κατά πάσα πιθανότητα λανθασμένη ανάγνωση είτε του "μέσος β΄" είτε του "μέσος δ΄".

Μάλιστα! Σε συζήτηση με τον Γιάννη Αρβανίτη, μου επιβεβαιώθηκε αυτό που γράφετε (και δεν γνώριζα), πως ως μέσος εννοούνταν τότε ο τρίφωνος του πλαγίου.
Οπότε, όπως σωστά λέτε:
Μέσος του δ΄ο Νανά ως τρίφωνος του πλ. δ΄. Με τις παλαιές βάσεις θα λέγαμε δ΄στον πα΄, πλ. δ΄ στον δι και Νανα ο νη΄.
Μεσος του β΄ ο νενανώ ως τρίφωνος του πλ. β΄. Με τις παλαιές πάλι βάσεις έχουμε β΄στον ζω΄, πλ. β΄στον βου και Νενανώ στον κε.
Ο Γιάννης συμπλήρωσε όμως, πως έχει δει κάπου στον Αγιοπολίτη και μέσο του α΄ ως τρίφωνο του πλ. α΄, ήτοι α΄ στον κε, πλ. α΄ στον πα και ο τρίφωνος στον δι. Θυμάται μάλιστα, πως ο ο μέσος α΄ "πλαγιοτεταρτίζει" κατά τον Αγιοπολίτη (καθώς στον δι ήταν η βάση του πλ. δ΄).

Τα μεταφέρω εγώ, γιατί ο Λαοσυνάκτης μου είπε πως δεν προλαβαίνει να γράψει, καθώς είναι εμπερίστατος αυτές τις μέρες.

χς

 

[emakris]

Ο Γιάννης συμπλήρωσε όμως, πως έχει δει κάπου στον Αγιοπολίτη και μέσο του α΄ ως τρίφωνο του πλ. α΄, ήτοι α΄ στον κε, πλ. α΄ στον πα και ο τρίφωνος στον δι. Θυμάται μάλιστα, πως ο ο μέσος α΄ "πλαγιοτεταρτίζει" κατά τον Αγιοπολίτη (καθώς στον δι ήταν η βάση του πλ. δ΄).

Αυτό είναι αληθές. Για την ακρίβεια αναφέρει ότι "ημιπλαγιοτεταρτίζει" και ότι αυτή είναι η μόνη του διαφορά από τον πλ. α΄. Προηγουμένως όμως έχει διευκρινίσει με έμφαση ότι οι ήχοι είναι δέκα (οι οκτώ συν τους δύο μέσους, β΄ και δ΄), πράγμα που επιβεβαιώνεται και από τη χρήση του "μέσος" στα μουσικά χειρόγραφα. Υποστηρίζει μάλιστα ότι οι πλ. β΄ και πλ. δ΄ ψάλλονται "ως επί το πλείστον" ως μέσοι και φέρνει ως παράδειγμα το "Νίκην έχων Χριστέ" και το "Σταυρόν χαράξας". Φαίνεται ότι το "μέσος α΄" αναφέρεται σε κάποια σπανιότερη (για εκείνη την εποχή) τροπική συμπεριφορά, όπου ο πλ. α΄ έκανε ορισμένες ενδιάμεσες καταλήξεις στον Δι.
Να αναφέρονται οι λειτουργικές πηγές του κ. Θεοδωράκη σε αυτό το φαινόμενο; Δύσκολο, αλλά όχι απίθανο. Αρκεί ο αριθμός των σχετικών αναφορών να πείθει ότι δεν πρόκειται για κάποιο λάθος.