[Ερώτηση] "τὸν ἄνω κόσμον θέλων ἀναπληρῶσαι"

[Γιώργος Μ.]

(Την αρχή την έκανε ο φίλος Κωνσταντίνος Βαγενάς.:wink:

Θα ήθελα πολύ στις λίγες μέρες που μένουν να μαζέψουμε απορίες και λύσεις σε υμνολογικά θέματα των Χριστουγέννων. Δεν είναι κακό να ρωτάμε, κακό είναι να μην προβληματιζόμαστε για το τι σημαίνουν αυτά που ψάλλουμε. Εγώ προσωπικά έχω πάρα πολλές απορίες και θα τις θέσω, παρακαλώντας τον διαχειριστή μας να δημιουργήσει ειδικό θέμα ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΥΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟΥ. Εννοείται πως πολλές απορίες, όπως ίσως και η παρακάτω, μπορεί να έχουν απαντηθεί, οπότε απλώς παραπέμψτε με).

Λοιπόν: το θεσπέσιο ποιητικά και θεολογικά τρίτο κάθισμα του Όρθρου των Χριστουγέννων έχει κάτι σκοτεινό στο τέλος:

Ὁ ἀχώρητος παντί, πῶς ἐχωρήθη ἐν γαστρὶ; ὁ ἐν κόλποις τοῦ Πατρός, πῶς ἐν ἀγκάλαις τῆς Μητρός; πάντως ὡς οἶδεν, ὡς ἠθέλησε καὶ ὡς ηὐδόκησεν· ἄσαρκος γάρ ὢν, ἐσαρκώθη ἑκών· καὶ γέγονεν ὁ Ὤν, ὃ οὐκ ἦν δι' ἡμᾶς· καὶ μὴ ἐκστὰς τῆς φύσεως, μετέσχε τοῦ ἡμετέρου φυράματος. Διπλοῦς ἐτέχθη, Χριστὸς τὸν ἄνω, κόσμον θέλων ἀναπληρῶσαι


Τι σημαίνει: τὸν ἄνω, κόσμον θέλων ἀναπληρῶσαι;

Το ερώτημα δεν είναι φιλολογικό, ως εκ τούτου δεν μπορεί να απαντηθεί με εργαλεία (λεξικά, μελέτες, κειμενικά παράλληλα, πατερικούς σχολιασμούς κλπ.). Όποια κι αν είναι η απάντηση θα είναι σημαντική για μένα.
Πιστεύω ότι ο αγαπητός κ. Γιαννόπουλος, όπως και άλλοι, θα το εκτελεί με παύση όχι στο ἄνω, αλλά στο ἄνω κόσμον. Είναι έτσι;


ΥΓ Σας παρακαλώ πολύ κάντε κι εσείς απορίες πάνω στα υμνολογικά των Χριστουγέννων. Πολλαπλασιάστε την απορία και, μέσω αυτής, τη γνώση.

 

[π. Μάξιμος]

Τι σημαίνει: τὸν ἄνω, κόσμον θέλων ἀναπληρῶσαι;

—Ὁ Χριστός γεννήθηκε διπλός θέλοντας νά ἀποκαταστήσει τόν οὐράνιο κόσμο.

Τώρα γιά τό σημαίνει αὐτό θεολογικά, νομίζω δέν εἶναι δύσκολο. Ἡ χθεσινή «παραβολή τοῦ Δείπνου τῆς Βασιλείας» τά λέει ὅλα.

 

[Γιώργος Μ.]

—Ὁ Χριστός γεννήθηκε διπλός θέλοντας νά ἀποκαταστήσει τόν οὐράνιο κόσμο.

Τώρα γιά τό σημαίνει αὐτό θεολογικά, νομίζω δέν εἶναι δύσκολο. Ἡ χθεσινή «παραβολή τοῦ Δείπνου τῆς Βασιλείας» τά λέει ὅλα.

πάτερ, εδώ ακριβώς είναι το μικρό κενό μου. Στο αν η πτώση του ανθρώπου συνιστά απώλεια της ενότητας του άνω κόσμου. Δεν είναι βέβαια συνηθισμένη έκφραση αυτή.

Κατ' αρχήν ποιος είναι ο άνω κόσμος; Σίγουρα όχι η άκτιστη φύση. Κρίνοντας από την παραβολή που παραθέσατε είναι η βασιλεία του Θεού; Κι εγώ έτσι το καταλαβαίνω, αλλά μου φαίνεται πολύ τολμηρό και συνάμα βέβαια πολύ ωραίο κι ευχαριστώ. Υπάρχει ίσως αναφορά στο ότι η ενανθρώπιση, η είσοδος του Θεού στο ανθρώπινο ήταν προαιώνια βουλή του Θεού; Άρα ήταν μια "εκκρεμότητα" που ανέμενε να εκπληρωθεί; Εϊναι όντως πολύ εντυπωσιακή φράση.

 

[π. Μάξιμος]

Ἡ πτώση τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ πτώση τοῦ ἑωσφόρου, ὁλοκλήρου τάγματος πού τό ἀπο- ἀντι- καθιστᾶ τό τάγμα τῶν ἁγίων πάντων, τῶν κεκλημένων ἐκλεκτῶν τῆς Βασιλείας (πρβλ. συναξάρι Κυριακῆς Ἁγ. Πάντων).
Σαφῶς ἐννοεῖται (εἶναι) ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν κατά τό · «καὶ συνανυψῶ ὑμᾶς εἰς τὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν».

 

[π. Μάξιμος]

Πιστεύω ότι ο αγαπητός κ. Γιαννόπουλος, όπως και άλλοι, θα το εκτελεί με παύση όχι στο ἄνω, αλλά στο ἄνω κόσμον. Είναι έτσι;

Ἑγώ μόνος μου σκεπτόμουν, μετά ἀπό αὐτήν τήν παρατήρηση τοῦ Γιώργου, ὅτι μποροῦμε νά κάνουμε ἕναν ἀναγραμματισμό/ἀναποδισμό· «Διπλοῦς ἐτέχθη, τὸν ἄνω κόσμον, Χριστὸς θέλων ἀναπληρῶσαι», χωρίς πάντοτε νά πιστεύω ὅτι εἶναι ἀπαραίτητο κάτι τέτοιο, ἀφοῦ μποροῦμε νά καταλαβαίνουμε καί τό νόημα δά...
Τέτοια ὅμως συναντᾶμε σέ μουσικά κείμενα καί ἔχουμε ἐπισημάνει πρόσφατα καί στό παρελθόν.
Καί τώρα πού τό σκεπτόμουν, ἄνοιξα τόν Ἁγιοπολίτη τοῦ Σακελλαρίδη καί βλέπω πώς ἔχει ἀφαιρέσει τήν λέξη «Χριστὸς» καί τό ἔχει: «Διπλοῦς ἐτέχθη, τὸν ἄνω κόσμον, θέλων ἀναπληρῶσαι».

Βλέπετε καί σέ ἄλλα μουσικά βιβλία κάτι παρόμοιο ἤ κάποια ἄλλη ἀλλαγή;

Δέν κοίταξα Μηναῖα παλιά, ἄν καί δέν πιστεύω νά ὑπάρχει κάτι ἄλλο.

 

[MTheodorakis]

«Διπλοῦς ἐτέχθη, Χριστὸς τὸν ἄνω, κόσμον θέλων ἀναπληρῶσαι» (Πανθέκτη ἔκδ. 1817 τ. 1 σ. 741, Μηναῖα Δεκεμβρίου ἐκδ. 1843 σ. 224, 1852 σ. 198, Π. Τρεμπέλα Ἐκλογὴ Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου ὑμνογραφίας ἔκδ. δ' 2007 σ. 180).

 

[apostolos]

Ακούστε ΕΔΩ, που ο Στανίτσας το ψαίλνει με παύση στο «κόσμον». Έτσι το έμαθα και εγώ και έτσι το ψαίλνω.

Απόστολος

 

[Emmanouil Giannopoulos]

Ακούστε ΕΔΩ, που ο Στανίτσας το ψαίλνει με παύση στο «κόσμον». Έτσι το έμαθα και εγώ και έτσι το ψαίλνω.

Απόστολος

Και με παύση στο φύσεως.