Ὁ Ναυπλιώτης ἐκοιμήθει σέ ἡλικία 78 ἐτῶν. Εἶχε σταματήσει νά ψάλει στόν Πατριαρχικό ἀπὸ τὸ 1939, ὅταν ἦταν δηλαδή 74. Ὑπηρέτησε ὡς Πρωτοψάλτης στόν Πατριαρχικό ναό 28 ἔτη. Συνολικά, ὑπηρέτησε 60 χρόνια.Ὁ κ. Ἀστέρης εἶναι 77-8 ἐτῶν σήμερα κί ἐξακολουθεῖ νά ψάλει μέ μοναδικό τρόπο καί κρυστάλλινη φωνητική διαύγεια, ἀρχοντιά καί μεγαλοπρέπεια. Ἕνα εἶναι τό σίγουρο: Ἡ φωνή του, δέν προδίδει τήν ἡλικία του.
Ὁ νῦν Ἄρχων, ἀπό τό 1958 μέχρι τό 1984 ὑπηρέτησε ὡς Πρωτοψάλτης σέ διάφορους ναούς τῆς Πόλεως. Μέχρι δηλαδή τή χρονιά πού ἀνέλαβε πρωτοψάλτης στό Φανάρι. Φέτος, εκλεισε εἰκοσιεννέα χρόνια στήν Πρωτοψαλτία. Ξεπέρασε τόν Ἰάκωβο σέ αὐτό τό σημείο. Ἕνα προσωπικό «στοίχημα» πού εἴχε βάλλει μέ τόν ἐαυτό του ὁ ἴδιος ὁ ἄρχων, ὅπως εἶπε καὶ σέ συνέντευξη του. Χωρίς, λοιπόν, νά ὑπολογίσουμε καί τό ὅ,τι ἔψαλε ἀπό πάρα πολύ μικρή ἠλικία, «ἐχρημάτισε κανονάρχος τόσο εἰς τὸν μακαριστόν πρωτοψάλτην Κωνσταντίνον Πρίγγον, ὅσο καὶ εἰς τὸν μακαριστόν τότε λαμπαδάριο Θρασύβουλον Στανίτσαν...(ἀλλὰ) καὶ πρὶν εἰσαχθεῖ εἰς τὸν Πατριαρχικὸν ναὸν, ἐχρημάτισε κανονάρχης σὲ ἄλλες ἐκκλησίες τῆς ἀρχιεπισκοπῆς, μὲ σοβαρούς καὶ ἐκκλησιαστικούς δασκάλους...»(Μιλτιάδης Παππάς), ἔχει στό ἐνεργητικό του 55 χρόνια ἐνεργοῦς παρουσίας στά πολίτικα ἀναλόγια. Ἐπίσης, θὰ ἦταν ἄστοχο νά μήν τονίσουμε καί τήν ἐξωεκκλησιαστική, μουσική ἰδιότητα τοῦ κ.Ἀστέρη πού εἶναι αὐτή τοῦ τενόρου καί τοῦ πρωταγωνιστοῦ «τῆς Λυρικῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τὸ 1969 ἕως τῆς σήμερον*, ἑρμηνεύσας πάμπολλα ἔργα τοῦ γερμανικοῦ καὶ ἰταλικοῦ ῥεπερτορίου. Ἐμαθήτευσεν εἰς τὴν Μοζάρτιον Σχολήν τῆς πόλεως Σάλσμπουργκ εἰς μεγάλους διδασκάλους τοῦ ἄσματος (Σράϊρερ, Ντίσκαου). Ἐβραβεύθη εἰς διαγωνισμόν μὲ τὸ Βραβεῖον Κάρλ Ὂρφ μὲ τὴν προσωπικήν του συναυλία εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Βλασίου (Saint Blasius Kirche)». (ἐκ τοῦ βιογραφικοῦ του)
Ὅσοι γνωρίζουν ἀπό εὐρωπαϊκή μουσική καί κυρίως ἀπό φωνητική, ξέρουν πολύ καλά τί σημαίνει νά εἶσαι τενόρος, ποιὰ εἶναι τά φωνητικά ὅρια ἕνός τενόρου καί τί σωματικές καί ψυχικὲς «ταλαιπωρίες» ἕνας τενόρος πρέπει νά ὑποστεῖ γιά νά φτάσει στό ἐπιθυμητό ἀποτέλεσμα καί νά ἔχει τήν ἀξίωση νά εἶναι φημισμένος γιά τήν δουλειά του. (ἐνδεικτικά παραθέτω τό πολύ σπουδαῖο ντοκυμαντέρ του BBC:
«What makes a great tenor;»)
Καὶ ὁ κ.Ἀστέρης, ὅπως καί ὁ Ἰάκωβος, εἶχε καί ἔχει διδασκαλικά καθήκοντα ἐδῶ καὶ χρόνια. Ὄχι μόνον βυζαντινῆς μουσικῆς ἀλλά καί εὐρωπαϊκῆς καί ὀρθοφωνίας.
Ἐπίσης, ὅπως ἐπεσήμανε σέ συνέντευξή του, οἱ συνθήκες, γιά τόν σημερινό Πατριαρχικό Πρωτοψάλτη εἶναι δυσκολότερες καί οἱ ὑποχρεώσεις περισσότερες ἀπό αὐτές τῆς ἐποχῆς τοῦ Ναυπλιώτη («10 χρόνια δικὰ τους εἶναι 15 δικά μας»). «Οἱ τότε χοροστασίες τοῦ πατριάρχου ἐκτὸς πατριαρχικοὺ ναοὺ ἦτο 10 καὶ μάλιστα δὲν ἔψαλλαν οἱ πατριαρχικοὶ χοροὶ, ἀλλὰ οἱ ψάλτες τοῦ ἐκάστοτε ναοῦ. Ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ νῦν πατριάρχου, ὑπερδεκαπλασιάστηκαν οἱ ἐξωτερικές χοροστασίες, σὲ αὐτές δε, ψάλλουν λόγῳ ἐλλείψεως ψαλτῶν οἱ πατριαρχικοὶ χοροὶ καὶ ἐάν προστεθοῦν καὶ τὰ ταξίδια τῆς Α.Θ.Π. στὸ ἐξωτερικό, ὅπου σὲ ἀρκετά ἐξ’αυτῶν συνόδεψε ὁ πρωτοψάλτης, ἀντιλαμβάνεται κανείς τὸ μέγεθος σὲ ποσότητα τῶν ψαλτικῶν ὠρῶν μὲ ὅλα τὰ συνεπάγοντα... έψαλλε συνολικά χρονικῶς περισσότερο, ἀπό ὅτι οἱ προκάτοχοί του μακαριστοὶ Πρίγγος καὶ Στανίτσας μαζί».(Μιλτιάδης Παππάς)
Ταπεινή μου ἄποψη, τήν ὁποία καί καταθέτω, εἶναι ὅτι ὁ Λεωνίδας Ἀστέρης ἐξεπέρασε πάρα πολλοὺς ὁνομαστούς Ψάλτες στό θέμα τῆς φωνητικῆς ἀντοχῆς καὶ τῆς τέχνης.
«Ἐὰν ἀναλογισθεῖ κανεὶς ὄχι τὴν ἠλικία κατὰ τὴν ὁποία παραιτήθηκαν προκάτοχοι τοῦ Λ. Αστέρη, ἀλλά τὴν ἠλικία ἀπὸ τὴν ὁποίαν καὶ ἐντεύθεν ἐδυσκολεύοντο νὰ ἀνταποκριθοῦν ἀπὸ φωνητικῆς πλευρᾶς ἐπαρκῶς στὶς ὑποχρεώσεις τους, εἶτε μόνοι τους, εἶτε μὲ δομεστίκους, τότε γίνεται ἀντιληπτή δι’ ἄλλην μίαν φοράν, τὸ μέγεθος τῆς ἀξίας τοῦ Λ. Αστέρη». (ἐνθ.ἀν.).
Ὅσον ἀφορᾷ τόν μακαρίτη τόν Χατζημάρκο, ὁ ἀγαπητός Γεώργιος μού εἶχε ἀναφέρει ὅ,τι ὁ Χατζημάρκος
ἦταν ὑποδειγματικός στήν τοποθέτηση. Ἰδού ἡ ἀπορία; Γιατί έχασε τήν φωνή του;
