Χρειαζόμαστε ή όχι νέα μελοποιΐα;

Χρειαζόμαστε ή όχι τη νέα μελοποιία;

  • ΟΧΙ, η παλαιά μελοποιία αρκεί. Αυτό που χρειάζεται είναι να τη μελετήσουμε και να την αναδείξουμε.

    Votes: 25 34.2%
  • ΝΑΙ, αλλά με προϋπόθεση να ακολουθεί αυστηρά τους κανόνες της παλαιάς.

    Votes: 7 9.6%
  • ΝΑΙ, που ακολουθεί την παλαιά, αλλά σε κάποιες κατηγορίες (π.χ. λειτουργικά, χερουβικά κλπ) συμβουλε

    Votes: 24 32.9%
  • ΝΑΙ που ακολουθεί την παλαιά και τη μεταγενέστερη παράδοση, αλλά επιχειρεί και να τις ανανεώνει (πάν

    Votes: 20 27.4%

  • Total voters
    73
E

emakris

Guest
Φαντάζομαι ότι ο Αντώνης εννοεί την περιρρέουσα πολιτισμική ατμόσφαιρα στην οποία ζούσε, όχι τις δικές του καταβολές.

Μα τις δικές του καταβολές μετέφερε στην "περιρρέουσα πολιτισμική ατμόσφαιρα".
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Μα τις δικές του καταβολές μετέφερε στην "περιρρέουσα πολιτισμική ατμόσφαιρα".
Κανείς δεν διαφωνεί, απλώς εξήγησα τι (πιστεύω ότι) εννοούσε ο Αντώνης.
 
Last edited:

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος

Θα πρέπει λοιπόν να προσέξουμε πάρα πολύ η εμμονή μας στο "παραδοσιακό" να μην γίνεται αυτοσκοπός. Η μελέτη της γραπτής και προφορικής μας παραδόσεως στο σύνολό της είναι απαραίτητη και εκ των ων ουκ άνευ, όχι όμως μόνο και μόνο γιατί είναι παράδοση.

Αυτό είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό, που καλό είναι να το θυμίζουμε συχνά-πυκνά στον εαυτό μας και στους φίλους μας.

Θυμίζω κι αυτό:
Μια παρατήρηση, απλώς διαδικαστική, αλλά κατ' εμέ ουσιώδης. Δεν είναι σκοπός η παράδοση, αλλά μέσο. Μέσο εκκλησιαστικής και πνευματικής κατοχύρωσης της ψαλμωδίας. Σκοπός είναι η λατρεία.

Βέβαια, μετά έρχεται το φλέγον ζήτημα της αναζήτησης του σκοπού. Κατ' εμέ είναι πρωτίστως η λατρεία. Για άλλους είναι η εθνικο-πολιτισμική ταυτότητα. Αλλά και η παράμετρος της πρότασης πολιτισμού, που λες Αντώνη, είναι εξίσου αναγκαία. Ίσως πρέπει να τη θυμόμαστε πιο συχνά και να τη συζητούμε. Πολύ ωραία το έθεσες. Και εννοείται ότι μπορεί να είναι και όλα αυτά σε διαφορετικό βαθμό.
 
Last edited:
Παρά τις πολλές και φιλότιμες προσπάθειες "αναβίωσης της πατρώας μουσικής" το έμψυχο νεανικό δυναμικό της εκκλησίας που έρχεται θα "επιβάλλει" τη μουσική του και στο χώρο της λατρείας.
Και αλλοίμονο... ενώ μετράμε και ξαναϋπολογίζουμε τα ηχομόρια και τις διάφορες "παραλλαγές" και προτείνουμε γυρισμό στο 1814 ή και ...παλαιότερα δεν αντιλαμβανόμαστε την καταιγίδα που έχει ξεσπάσει και μαίνεται στις ψυχές και τα "σώματα" των νέων μας.
Ναι, χρειαζόμαστε (εγώ όχι:D) νέα μελοποιΐα και μάλιστα όχι νέα αλλά ρηξικέλευθη νέα.
Όπως πάντα βέβαια θα προηγηθεί φαγωμάρα, σχίσματα κλπ αλλά στο τέλος τίποτα δεν θα είναι όπως πριν.
 
E

emakris

Guest
Παρά τις πολλές και φιλότιμες προσπάθειες "αναβίωσης της πατρώας μουσικής" το έμψυχο νεανικό δυναμικό της εκκλησίας που έρχεται θα "επιβάλλει" τη μουσική του και στο χώρο της λατρείας.
Και αλλοίμονο... ενώ μετράμε και ξαναϋπολογίζουμε τα ηχομόρια και τις διάφορες "παραλλαγές" και προτείνουμε γυρισμό στο 1814 ή και ...παλαιότερα δεν αντιλαμβανόμαστε την καταιγίδα που έχει ξεσπάσει και μαίνεται στις ψυχές και τα "σώματα" των νέων μας.
Ναι, χρειαζόμαστε (εγώ όχι:D) νέα μελοποιΐα και μάλιστα όχι νέα αλλά ρηξικέλευθη νέα.
Όπως πάντα βέβαια θα προηγηθεί φαγωμάρα, σχίσματα κλπ αλλά στο τέλος τίποτα δεν θα είναι όπως πριν.

Δεν νομίζω. Όσοι νέοι έχουν βιωματική σχέση με την εκκλησία (αποτελούν πλέον ισχνή μειοψηφία), έχουν και με τη μουσική της και το αντίστροφο. Η μόνη περίπτωση να συμβεί αυτό που λέτε, είναι εάν θελήσει η Εκκλησία να μιμηθεί ανάλογες απόπειρες του εξωτερικού και επιδιώξει την προσέλκυση των νέων μέσω ενός διαφορετικού είδους λειτουργικής μουσικής. Αλλά και αυτό δεν το βλέπω σε ορατό ορίζοντα, η δε επιτυχία μιας τέτοιας πρακτικής αμφισβητείται πλέον έντονα.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
....

Να κλείσω κι αυτό το σχόλιο με μια σκέψη πάνω στο έργο του Κόντογλου. Εκείνος τελικά δεν είπε "όχι". Αντιθέτως έγινε η απαρχή μιας νέας δημιουργικής πνοής στην εκκλησιαστική ζωγραφική. Και όχι μόνο...


Ἐννοεῖς ἐπαναφορᾶς παλαιῶν ζωγραφικῶν προτύπων μὲ τὴν πρόσθήκη τοῦ προσωπικοῦ του ταλέντου.

Οἱ συνεχιστές του ἁπλὰ ἀντέγραψαν παλαιὰ πρότυπα χωρὶς τὸ ταλέντο του μὲ ἀποτέλεσμα ξηρὸ χωρὶς πνοὴ.

Καὶ μὴ μοῦ ἀναφέρεις τὸ ἔργο τοῦ Κόρδη, μιὰ ἀπὸ τὰ ἴδια, ἄν ἐξαιρέσεις μιὰ σουρεαλιστικὴ ἑνίοτε παρουσίαση τῶν θεμάτων του μέσω προσπάθειας ἐξωτερίκευσης ρηχῶν ψυχολογικῶν ἀναζητήσεων κεκρυμμένων κάτω ἀπὸ μιὰ τάση πρὸς τὸ μεταφυσικό ἤ μυστικιστικό στοιχείο μὲ ὑποτυπώδη συμβολιστικὴ διάθεση.
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Εκείνος τελικά δεν είπε "όχι". Αντιθέτως έγινε η απαρχή μιας νέας δημιουργικής πνοής στην εκκλησιαστική ζωγραφική. Και όχι μόνο...
Ἐννοεῖς ἐπαναφορᾶς παλαιῶν ζωγραφικῶν προτύπων μὲ τὴν πρόσθήκη τοῦ προσωπικοῦ του ταλέντου.
Τι πιο δημιουργικό από την ανακάλυψη και αναβίωση των πηγών;
 

antonios

Αετόπουλος Αντώνιος
Λάθος. Ήταν 100% παιδί της παραδοσιακής κοινωνίας, πράγμα που φαίνεται ξεκάθαρα στο βιβλίο του "Το Αϊβαλί η πατρίδα μου". Στη νεωτερική κοινωνία αισθανόταν έξω από τα νερά του.

Μα τις δικές του καταβολές μετέφερε στην "περιρρέουσα πολιτισμική ατμόσφαιρα".


Πολύ σωστές παρατηρήσεις. Ευχαριστώ! Αυτό που ήθελα να πω, με προφανώς ατυχή διατύπωση, είναι πως ως δημιουργός κλήθηκε να "συνομιλήσει", αν και στο βαθμό που τον ενδιέφερε ο "διάλογος", με ένα νεωτερικό κοινό.


Ἐννοεῖς ἐπαναφορᾶς παλαιῶν ζωγραφικῶν προτύπων μὲ τὴν πρόσθήκη τοῦ προσωπικοῦ του ταλέντου.

Οἱ συνεχιστές του ἁπλὰ ἀντέγραψαν παλαιὰ πρότυπα χωρὶς τὸ ταλέντο του μὲ ἀποτέλεσμα ξηρὸ χωρὶς πνοὴ.

Η κατάσταση στον τομέα της αγιογραφίας στην Ελλάδα είναι η ίδια πριν και μετά τον Κόντογλου; Νομίζω, δεν έχω βεβαιότητα, πως έστω και σε θεωρητικό επίπεδο που δεν έχει δει ακόμη την μετουσίωσή του σε πράξη, τα πράγματα έχουν πάρει μια άλλη, θετικότερη τροπή. Αυτό τίποτα άλλο.

Εν πάση περιπτώσει, σ' εκείνο το μήνυμα υπάρχει ένα άλλο θέμα που είναι κεντρικό, και μου φαίνεται πως κακώς δεν μας πολυαπασχολεί εμάς τους ψάλτες:


...
Και η εκκλησία ζει και κινείται στην ίδια μεταμοντέρνα κοινωνία. Αν υποτεθεί λοιπόν πως παρακάμπτεται το πρόβλημα του δημιουργού, τότε δεν θα δημιουργείται πρόβλημα πρόσληψης από το κοινό; Εμείς σε ποιόν απευθυνόμαστε; Και σε ποιον πρέπει να απευθυνόμαστε;

Κάθε μουσική ερμηνεία, και κάθε σύνθεση διά της ερμηνείας της, αποτελεί πρόταση πολιτισμού και, ιδίως στην εκκλησία, πρόταση ζωής. Και δεν μπορεί παρά να πρέπει να μπορεί να προσληφθεί από το κοινό στο οποίο απευθύνεται. αλλιώς δεν έχει κανένα νόημα...
 

evangeloskarp

Παλαιό Μέλος
Ψήφισα :ΝΑΙ, που ακολουθεί την παλαιά, αλλά σε κάποιες κατηγορίες (π.χ. λειτουργικά, χερουβικά κλπ) συμβουλεύεται και τη μεταγενέστερη (πατριαρχική) παράδοση.

Ο λόγος είναι κυρίως που θα ενδιαφερόμουν να δώ κάτι νέο στηριζόμενο σε παλαιά παράδοση και όχι μόνο.
Γενικά ,ενώ υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν ,εκτός απο το να αναδείξουν αλλά,να συμπληρώσουν ,υπάρχει κάτι που θα ήθελα να δώ περισσότερο .
Πιστεύω πώς η ψήφος μου αυτή με καλύπτει απόλυτα !.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Τι πιο δημιουργικό από την ανακάλυψη και αναβίωση των πηγών;

Αὐτὸ ἔκανε ὁ Κόντογλου, δὲν διαφωνῶ.

Μετὰ οἱ πηγὲς στέρεψαν ...

Μετὰ τὸν Κόντογλου ὑπῆρξε θετικότερη τροπή, ἀλλὰ πολὺ μετὰ τὸν Κόντογλου ὑπάρχει μιὰ ἐνοχλητικὰ συντηρητικὴ στασιμότητα, ἀπείκασμα φυσικὰ τῆς ἀνάλογης ἐκκλησιαστικῆς-λατρευτικῆς στασιμότητας, προϊὸν ποικίλων ἀρνητικῶν παραγόντων ἑντὸς τοῦ ἐκλησιαστικου χώρου, ποὺ δεν εἶναι φυσικὰ τοῦ παρόντος νὰ συζητήσουμε ἀλλὰ ὅλοι ζοῦμε.
 
T

Tzanakos_B

Guest
Μεταξυ μελοποι ι ας και Εκκλησιαστικης Μουσικης, ως μεσον Λατρειας υπαρχει διαφορα.. Η Μελοποι ι α ειναι τεχνη που δεν εξυπηρετει απαραιτητα τις αναγκες της Λατρειας μας. Υπαρχουν μελωδηματα τα οποια δεν εχουν περιληφθει στις ακολουθιες της Εκκλησιας μας οπως διεξαγονται σημερα. Τα ακουμε συνηθως σε συναυλιες και αλλες εκδηλωσεις. Αν το ερωτημα αφορα εις την Λατρεια μας στους ιερους Ναους , τοτε το θεμα διαφερει... Οι Ακολουθιες της Θειας Λατρειας εχουν συγκεκριμενους υμνους οι οποιοι ψαλλονται συμφωνα με το Τυπικο της Εκκλησιας μας. Η Εκκλ. Μουσικη μας , εχει μακραιωνη Παραδοση , η οποια παραμενει αναλλοιωτη κυριως στα συντομα ειρμολογικα μελη . Διαφορετικες μελοποιησεις υπαρχουν στα αργα μελη και κυριως στα Παπαδικα. Εχουμε εμπνευσμενους μελοποιους τα μελωδηματα των οποιων θεωρουνται Παραδοσιακα !!! Υπαρχουν ομως και νεοι Μελοποιοι με πολλες και αξιολογες μελωδιες. Μετα απο χρονια τα εργα τους θα ειναι κι αυτα Παραδοσιακα. Πιστευω οτι παντα θα υπαρχουν Νεοι Μελοποιοι οι οποιοι θα διαθετουν το Ταλαντον της Μελοποι ι ας και θα συνθετουν αξιολογα Μελη , κυριως Της Θειας Λειτουργιας [ χερουβικα , Λειτουργικα , Κοινωνικα κ.τ.λ. ] Ισως μελλοντικα γινουν και αλλαγες στον τροπο της Θ. Λατρειας που δεν τις νιωθουμε τωρα.. αλλα τιποτε δεν ειναι αμεταβλητο... παρα μονον Η Μια και Μοναδικη ΑΛΗΘΕΙΑ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ !!!!!
 

karastamatis ioannis

Ιωάννης Καρασταμάτης
Μεταξυ μελοποι ι ας και Εκκλησιαστικης Μουσικης, ως μεσον Λατρειας υπαρχει διαφορα.. Η Μελοποι ι α ειναι τεχνη που δεν εξυπηρετει απαραιτητα τις αναγκες της Λατρειας μας. Υπαρχουν μελωδηματα τα οποια δεν εχουν περιληφθει στις ακολουθιες της Εκκλησιας μας οπως διεξαγονται σημερα. Τα ακουμε συνηθως σε συναυλιες και αλλες εκδηλωσεις. Αν το ερωτημα αφορα εις την Λατρεια μας στους ιερους Ναους , τοτε το θεμα διαφερει... Οι Ακολουθιες της Θειας Λατρειας εχουν συγκεκριμενους υμνους οι οποιοι ψαλλονται συμφωνα με το Τυπικο της Εκκλησιας μας. Η Εκκλ. Μουσικη μας , εχει μακραιωνη Παραδοση , η οποια παραμενει αναλλοιωτη κυριως στα συντομα ειρμολογικα μελη . Διαφορετικες μελοποιησεις υπαρχουν στα αργα μελη και κυριως στα Παπαδικα. Εχουμε εμπνευσμενους μελοποιους τα μελωδηματα των οποιων θεωρουνται Παραδοσιακα !!! Υπαρχουν ομως και νεοι Μελοποιοι με πολλες και αξιολογες μελωδιες. Μετα απο χρονια τα εργα τους θα ειναι κι αυτα Παραδοσιακα. Πιστευω οτι παντα θα υπαρχουν Νεοι Μελοποιοι οι οποιοι θα διαθετουν το Ταλαντον της Μελοποι ι ας και θα συνθετουν αξιολογα Μελη , κυριως Της Θειας Λειτουργιας [ χερουβικα , Λειτουργικα , Κοινωνικα κ.τ.λ. ] Ισως μελλοντικα γινουν και αλλαγες στον τροπο της Θ. Λατρειας που δεν τις νιωθουμε τωρα.. αλλα τιποτε δεν ειναι αμεταβλητο... παρα μονον Η Μια και Μοναδικη ΑΛΗΘΕΙΑ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ !!!!!

Να σου αγιασει το στομα!!!
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Φίλοι μού παρατήρησαν ότι ο τρόπος με τον οποίο είναι διατυπωμένα τα ερωτήματα υποβαθμίζει κάπως τη (χρονικά) μεταγενέστερη μελοποιία.

Δεν οφείλεται σε προσωπική μου πεποίθηση (γνωρίζουν οι φίλοι ότι το ψαλτικό μου vade mecum είναι o Καραμάνης), αλλά σε ένα ψυχολογικό γεγονός: με τον τρόπο που αντιλήφθηκα και έθεσα το θέμα, δηλαδή βλέποντας τη μελοποία ως τέχνη σύνθεσης που θα συνεχίζει ένα παλαιό, ένδοξο παρελθόν, εξ ορισμού είχα στο νου μου συνθέσεις ασυνήθιστες για: τα σημερινά δεδομένα, την πατριαρχική μελοποιητική παράδοση, ακόμα και τη λειτουργική πράξη (π.χ. αργά ιδιόμελα). Και η αφορμή στάθηκε το γεγονός ότι χάρη στον κ. Αρβανίτη αρχίσαμε να βλέπουμε να γράφονται ξανά συνθέσεις, που μέχρι τώρα (όσες είναι εξηγημένες) θα τις βρίσκαμε μόνο σε βιβλία πρωτοτυπωμένα τον ΙΘ αιώνα.

(Φυσικά, παρά το ψυχολογικό γεγονός που περιέγραψα, το ερώτημα παραμένει γενικό, αναφέρεται σε όλα τα είδη μελοποιίας. Εν πάση περιπτώσει, συγγνώμη αν δεν έχει δοθεί η καλύτερη δυνατή διατύπωση).
 
Last edited:

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Αλλά με αφορμή: α) τις παρατηρήσεις του Αντώνη για την ανάγκη "προσληψιμότητας" της σημερινής τέχνης από το σύγχρονο εκκλησίασμα, β) τις παρατηρήσεις για τη γόνιμη ή στείρα συνέχιση της ανανέωσης του Κόντογλου στην αγιογραφία, και, κυρίως, γ) το γεγονός ότι 1 στα 4 μέλη που συμμετείχαν (ως τώρα) θεωρούν ότι "η νέα μελοποιία οφείλει να επιχειρεί και να ανανεώνει την παρἀδοση", πιστεύω ότι θα άξιζε να μελετηθεί το σύνολο των ερωτημάτων:

Πώς νοείται αυτή η ανανέωση; Γενικά, τι είναι η ανανέωση στη βυζαντινή μελοποιία; Νέες φόρμες, νέες ιδέες; Πόσο εφικτὀ και θεμιτό είναι αυτό δεδομένης της ιδιαιτερότητας αυτής της τέχνης;

Ή μήπως τελικά η ανανέωση νοείται πάλι με το παράδειγμα του Κόντογλου: ως ανακάλυψη και αναβίωση ξεχασμένων πηγών; Είναι το (αγνοημένο) παρελθόν το κλειδί για την επαναμάγευση του παρόντος αυτής της τέχνης;
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
... Πώς νοείται αυτή η ανανέωση; Γενικά, τι είναι η ανανέωση στη βυζαντινή μελοποιία; Νέες φόρμες, νέες ιδέες; Πόσο εφικτὀ και θεμιτό είναι αυτό δεδομένης της ιδιαιτερότητας αυτής της τέχνης;...

Πάντοτε η εκκλησιαστική και λατρευτική τέχνη ήταν δεμένη με την τέχνη και τις αισθητικές αντιλήψεις της εποχής που αναπτύχθηκε. Και καθώς εκείνες εξελίσσονταν, άλλαζε συχνά και οι πρώτες. Τουλάχιστον στην ζωγραφική και την αρχιτεκτονική. Δεν φτιάχτηκε από το μηδέν μια τέχνη για την λατρεία. Απλώς η εκκλησιαστική τέχνη περνούσε από μια αποκάθαρση των κοσμικότερων στοιχείων, ώστε να επιτελέσει καλύτερα τον σκοπό της. Το ίδιο θα γίνει αναγκαστικά, αργά ή γρήγορα και σήμερα και στο μέλλον, αλλιώς η εκκλησιαστική τέχνη θα καταντήσει μουσειακό είδος. Όμορφο μεν, νεκρό δε.

... Ή μήπως τελικά η ανανέωση νοείται πάλι με το παράδειγμα του Κόντογλου: ως ανακάλυψη και αναβίωση ξεχασμένων πηγών; ...
Στην περίπτωση της εικονογραφίας είχαμε πράγματι μια ανακάλυψη γιατί η παλιότερη τεχνοτροπία εν πολλοίς ήταν ξεχασμένη. Στην βυζαντινή μουσική όμως δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Όσο για την αναβίωση δεν σημαίνει νεκρανάσταση αλλά μπόλιασμα με στοιχεία ζωντανά της σημερινής εποχής που δίνουν νέα πνοή στις παλιότερες φόρμες. Ο Κόντογλου δεν ζωγράφιζε"βυζαντινά". Τα έργα του ξεχωρίζουν από μακριά. Έχουν πνοή, έχουν ζωντάνια. Λίγοι απ' όσους ακολούθησαν το κατάφεραν. Υπάρχουν όμως και σήμερα. Το τελέντο δεν μπορείς να το αγοράσεις από την αγορά. Λίγοι το έχουν γι' αυτό και ξεχωρίζουν.
 

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ

Παλαιό Μέλος
Ανανεώσεις & νέες συνθέσεις - νέα μελοποιία, για το εάν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στην εποχή μας, μόνο μια σύγχρονη, κατά τη γνώμη μου, ΕΠΙΤΡΟΠΗ αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες που θα έχουν όχι μόνο την κοσμική - θύραθεν σοφία, αλλά και την Άνωθεν Σοφία, θα μπορούσε να αποφανθεί θετικά ή αρνητικά για την πραγματοποίησή τους.
Οι υπάρχουσες συνθέσεις τόσο ως υμνογραφικά κείμενα, όσο και ως Μουσικά πονήματα είναι αριστουργηματικές διότι έχουν & τη θεία Χάρη.
Οι πρωταρχικοί υμνογράφοι & μελωποιοί καθώς και όσοι στην πορεία εμελοποίησαν & αποτελούν τις πηγές της ΕΒΜ & μελοποιίας ήταν Θεόπνευστοι & Άγιοι! Γι' αυτό και τα έργα τους έχουν διαχρονική αξία.
"Δεν διύλιζαν τον κώνωπα καταπίνοντας, ταυτόχρονα, την κάμιλο"!
Εφάρμοζαν, το "δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της γης"! Αντίθετα, οι κατοικούντες σ' αυτήν τη χρονική περίοδο, μεριμνούμε και τυρβάζουμε περί πολλών, ενός δε εστί χρεία.»
Οι παραπάνω προυποθέσεις είναι ικανές & αναγκαίες συνθήκες για την πραγματοποίηση ΝΕΑΣ ΜΕΛΟΠΟΙΙΑΣ.
Εως τότε, έρρωσθε & γρηγορείτε!
 
E

emakris

Guest
Στην περίπτωση της εικονογραφίας είχαμε πράγματι μια ανακάλυψη γιατί η παλιότερη τεχνοτροπία εν πολλοίς ήταν ξεχασμένη. Στην βυζαντινή μουσική όμως δεν υπάρχει τέτοιο θέμα.
Φυσικά και υπάρχει!!! Απλώς, στη ζωγραφική τα έργα είναι εκεί, τα βλέπεις και μπορείς να τα μιμηθείς, ενώ η μουσική χάνεται και αφήνει μόνο το αποτύπωμά της στα μέσα που διαθέτει κάθε εποχή: σήμερα έχουμε συσκευές ηχογράφησης, τότε είχαν μόνο τη μουσική γραφή και μάλιστα με σοβαρές τεχνικές ατέλειες, σε σχέση με πιο τελειοποιημένες μορφές σημειογραφίας (που και πάλι δεν αποδίδουν 100% αυτό που τελικά ακούγεται).
Τι γίνεται λοιπόν με τους θησαυρούς που κρύβονται στα μουσικά χειρόγραφα; Το πιο απλό είναι να πεις: "αυτά δεν ξέρουμε πώς τα έψελναν, άστα στην άκρη". Και ερωτώ: εάν είχε χαθεί η ακουστική παράδοση τον 19ο αιώνα και είχαμε μόνο τα κείμενα της Νέας Μεθόδου, θα ξέραμε ακριβώς πώς να τα ψάλουμε; Όχι βέβαια. Μια προσέγγιση θα κάναμε. Θα έπρεπε λοιπόν να τα παρατήσουμε;
Ίσως θεωρήθηκε ότι η αναφορά μου στον Καρά παραπάνω είχε ειρωνικό χαρακτήρα. Λάθος. Ο Καράς κινήθηκε αρχικά σε σωστή κατεύθυνση, προσπαθώντας να ανασύρει κάποια πράγματα από το παρελθόν. Το πρόβλημα είναι ότι η όλη προσπάθεια είχε εντονότατα ιδεολογικά κίνητρα (μάλλον για ιδεοληψία θα έπρεπε να μιλήσει κανείς) και δεν βασιζόταν σε πραγματική επιστημονική έρευνα. Το αποτέλεσμα ήταν, αντί να μπολιαστεί η μουσική με κάποιες ιδέες και τεχνικές από το παρελθόν, να φτιαχτεί ένα φαντασιώδες οικοδόμημα που παρουσιάζεται ως η "σωστή" βυζαντινή μουσική.
Συνεπώς: η ψαλτική των Βυζαντινών δεν μπορεί να αναβιώσει, μπορούμε όμως από τη μελέτη των πηγών να αντλήσουμε ιδέες και μελωδική έμπνευση. Και ο ίδιος ο Καράς το έκανε αυτό σε ορισμένες αξιόλογες συνθέσεις του. Η απολυτοποίηση της προφορικής παράδοσης είναι εξίσου απορριπτέα όσο και η απολυτοποίηση της γραπτής. Ας πω και τούτο, κάνοντας και λίγο αυτοκριτική: πολλές φορές όντως διυλίζουμε τον κώνωπα και καταπίνουμε την κάμηλο. Εξανιστάμεθα με τις "έξω πεταστές", αλλά αποδεχόμεθα αδιαμαρτύρητα το κλαψούρισμα σε σαμπάχ του τάδε "μεγάλου", που υποτίθεται ότι λέει αποστολικό ανάγνωσμα... Όταν βρούμε μια ισορροπία σε αυτά τα πράγματα, θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε σωστά και το θέμα της δημιουργικής εξέλιξης στην εκκλησιαστική μουσική.
 
Last edited:
Top