Προεστωτικά

Σήμερα, δεν έχει επιβιώσει η διπλή επανάληψη πριν τους στίχους γιατί ποτέ δεν ψάλλει ψάλτης το προκείμενο μόνος αλλά πάντοτε ψάλλονται τα προκείμενα από χορού.

Σήμερα, ο αναγνώστης που λέγει τον Απόστολο, δεν ψάλλει το προκείμενο πρώτος γιατί αυτό δεν ψάλλεται καθόλου, αλλά το διαβάζει κατά το ύφος του Αποστόλου. Όσα προκείμενα ψάλλονται, ψάλλονται πάντοτε από χορού, είτε είναι τα προκείμενα μετά τους αναβαθμούς είτε είναι τα προκείμενα των εσπερινών είτε είναι τα Ἀλληλούια πριν το Εὐαγγέλιο. Ο αναγνώστης ή ο κανονάρχης απλά λέγει χύμα στον ήχο τους στίχους. Ακόμα και στο Κατευθυνθήτω... και στο Ανάστα ο Θεός..., που το πρώτο το λέγει ο παπάς, δεν ψάλλει ο χορός το προκείμενο ευθύς μετά τον παπά χωρίς να ακουστεί ο στίχος. Σας παραθέτω και τους παρακάτω συνδέσμους από τον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό, καθώς επίσης και σχετικά αρχεία από το ΤΜΕ.

Επίσης, δεν έχει επιβιώσει η παραπάνω από τρεις φορές επανάληψη του προκειμένου (κατά το ΤΜΕ), ακόμα και αν το προκείμενο έχει παραπάνω από δύο στίχους (οι υπόλοιποι καταλιμπάνονται).

Εξαίρεση αποτελεί το Κατευθυνθήτω..., και τα αντί προκειμένων τροπάρια, στα οποία ψάλλεται και η μικρά δοξολογία του ασματικού τυπικού (Δόξα. Καὶ νῦν.). Όλα τα προκείμενα του εσπερινού ψάλλονται τρις. Σας παραθέτω αρχείο από το ΤΜΕ για τον εσπερινό της Πεντηκοστής που δίνονται σαφείς οδηγίες, καθώς και από το ΗΟΠ το παρακάτω κείμενο:

Εἰς τήν τελευταίαν λέξιν τοῦ· «Φῶς ἱλαρόν» κατέρχεται ὁ Πατριάρχης εἰς τήν τελευταίαν βαθμίδα τοῦ Θρόνου, λαμβάνει παρά τοῦ Δευτερεύοντος τά δικηροτρίκηρα καί μετά τήν ἐκφώνησιν ὑπό τοῦ Δευτερεύοντος· «Ἑσπέρας, Προκείμενον», ἄρχεται ἀμέσως ψάλλειν τό· «Τίς Θεός μέγας…» καί εἰσέρχεται εἰς τό Ἱερόν Βῆμα.
Ψαλλομένου ὑπό τοῦ Ἀριστεροῦ Χοροῦ διά τρίτην καί τελευταίαν φοράν τοῦ Προκειμένου οἱ τέσσαρες Διάκονοι μετά τῶν δικηροτρικήρων αὐτῶν ἵστανται πρό τῆς Ὡραίας Πύλης· περατωθέντος δέ τοῦ τρίτου Προκειμένου ἐκφωνεῖ ὁ Μ. Ἀρχιδιάκονος· «Ἔτι καί ἔτι, κλίναντες τά γόνατα, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν».

Ωστόσο, στο τελευταίο βίντεο, στον εσπερινό της αγάπης, βλέπουμε ότι αυτό δεν τηρείται, παρά τα ως άνω γραφόμενα.
Σας παραθέτω επίσης από το ταμείον ανθολογίας, τις διατυπώσεις στα προκείμενα της μεγάλης τεσσαρακοστής: <<το τέλος του τρίτου>>.

Επίσης, περισσή ποτέ δεν ψάλλεται ως πιο αργό-<<περιποιημένο>> μέλος, αλλά ψάλλεται μόνο κατά την σειρά σε προκείμενα που στερούνται β΄ στίχου σύμφωνα πάντα με τα εγκεκριμένα λειτουργικά βιβλία σήμερα.

Ο α΄ χορός, το προκείμενον.
Ο β΄ κανονάρχης, τον στίχον.
Ο β΄ χορός, το προκείμενον.
Ο α΄ χορός, πάλι το προκείμενον (η περισσή).

Σε αρχιερατική χοροστασία:
Ο αρχιερέας μαζί με τους ιερείς, το προκείμενον.
Ο β΄ κανονάρχης, τον στίχον.
Ο β΄ χορός, το προκείμενον.
Ο α΄ χορός, πάλι το προκείμενον (η περισσή). Σύνηθες λάθος είναι να γίνεται 4η επανάληψη για να κάνουν κατάληξη οι ιερείς, λόγω επιρροής από το ιερατικό συλλείτουργο.

Δεν έχετε παρά να ελέγξετε τα εν χρήσει μουσικά βιβλία, και θα διαπιστώσετε ότι οι μουσικές γραμμές του τελευταίου προκειμένου δεν είναι πιο αναλυτικές, αλλά διαφοροποιούνται μόνο για να γίνει η κατάληξη. Δείτε και τα βίντεο. Στην αρχιερατική χοροστασία, στον πάνσεπτο πατριαρχικό ναό, τη σειρά του Πατριάρχη την λογαριάζουν σαν να ήταν του α΄ χορού (α΄ βίντεο), και συνεχίζει ο β΄ χορός. Αντίθετα, στον εσπερινό της αγάπης που κατέρχεται του θρόνου και κάνει χορό με τους ιερείς, λογαριάζεται διαφορετικά (ως χορός των ιερέων) και συνεχίζει ο α΄ χορός.

Σε ιερατικό συλλείτουργο.
Ο α΄ χορός, το προκείμενον.
Ο β΄ κανονάρχης, τον στίχον.
Ο β΄ χορός, το προκείμενον.
Οι ιερείς, πάλι το προκείμενον (η περισσή).

Εδώ έκανα λάθος. Το σωστό είναι:
Οι ιερείς, το προκείμενον.
Ο α΄ κανονάρχης, τον στίχον.
Ο α΄ χορός, το προκείμενον.
Ο β΄ χορός, πάλι το προκείμενον (η περισσή).

Σύνδεσμοι:
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-31-Dec-02-VespersLiturgy.rm (34:07 - 35:05)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-25-Dec-02-Christmas.rm (33:56 - 35:04)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-2002-Theophany.rm (44:00 - 44:58)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-28-Apr-02-PalmSunday-Morning.rm (00:11 - 00:30)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-30-Apr-02-HolyTuesday-Presanctified.rm (9:05 -15:47)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-1-May-2002-HolyWednesday-Presanctified.rm (58:10 - 1:05:08)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-2-May-2002-HolyThursday-Evening.rm (2:27:08 - 2:28:11)
http://www.analogion.com/PatriarchateVideo-5-May-2002-Easter.rm (41:30 - 45:27)



Ἀπαράδεκτα.

Αν εξαιρέσετε ένα λάθος (ιερατικό συλλείτουργο), όλα τα άλλα έχουν βάση και τίποτα δεν παρατίθεται χωρίς τεκμήριο. Πιστεύω ότι δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία να γράφουμε απλά χαρακτηρισμούς, αλλά να παραθέτουμε επιχειρήματα έτσι ώστε να έχουμε μία σφαιρική άποψη του όλου θέματος. Τα δε επιχειρήματα είτε δια της ενίσχυσης είτε δια της κατάρριψης οδηγούν στην αλήθεια. Άλλωστε, για αυτό δε δημιουργήθηκε το ψαλτολόγιο;
 

Attachments

  • Ανάστα ΤΜΕ.jpg
    59.9 KB · Views: 8
  • Κατευθυνθήτω ΤΜΕ.jpg
    74 KB · Views: 5
  • Πεντηκοστής ΤΜΕ.jpg
    37.9 KB · Views: 4
  • Ιερατικόν συλλείτουργον ΤΜΕ.jpg
    20.4 KB · Views: 4
  • Προκείμενα τεσσαρακοστής Ταμείον Ανθολογίας.pdf
    253.8 KB · Views: 15
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Μετὰ τὴν διπλὴ ψαλμωδία τοῦ προκειμένου, ἀντὶ νὰ ἀπαγγελθεῖ ἐμμελῶς μόνο ὁ πρῶτος στίχος τοῦ ψαλμοῦ, ἡ στιχολογία συνεχίζεται καὶ στοὺς ἑπόμενους στίχους τοῦ ψαλμοῦ, σὲ ὅλους ἢ σὲ μερικοὺς κατ᾿ ἐκλογήν, καὶ ἐπαναλαμβάνεται μετὰ ἀπὸ κάθε στίχο (ἀπὸ ὅλους τοὺς πιστούς, εἰ δυνατόν) τὸ προκείμενο» (Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὴ τ. Α’ σσ. 140-141).

Κατὰ τοὺς μεθέορτους ἑσπερινοὺς τῶν Θεοφανείων τῆς Μεταμορφώσεως, τοῦ Πάσχα, τοῦ Θωμᾶ, τῆς Ἀναλήψεως καὶ τῆς Πεντηκοστῆς τὰ ἔντυπα λειτουργικὰ βιβλία ἀπὸ τὸν 16ο αἰ. παραθέτουν τρεῖς στίχους.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Πιστεύω ότι δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία να γράφουμε απλά χαρακτηρισμούς, αλλά να παραθέτουμε επιχειρήματα έτσι ώστε να έχουμε μία σφαιρική άποψη του όλου θέματος. Τα δε επιχειρήματα είτε δια της ενίσχυσης είτε δια της κατάρριψης οδηγούν στην αλήθεια. Άλλωστε, για αυτό δε δημιουργήθηκε το ψαλτολόγιο;
Μανουήλ,
Ὁ καθένας ἔχει τόν τρόπο του πού τόν γνωρίζουμε ἤ τίς ἀπόψεις του πάνω-κάτω.
Ὁ συνονόματός σου πάντοτε εἶναι περιεκτικός καί πολλάκις ἀναλαμβάνω τήν ἀνάλυση... Δέν ἀφίσταται δέ ἐπιχειρημάτων στήν συνολική παρουσία καί εἰκόνα του.
Γνωρίζουμε ἐπίσης ὅτι προωθεῖ ἀρχέτυπες διατάξεις κυρίως τοῦ ΤΑΣ, πού δέν ἔχουν ἰσχύ σήμερα, ἀλλά μᾶς βοηθοῦν σέ πολλές ἑρμηνεῖες, ἀκόμη καί τοῦ ἰσχύοντος Ὡρολογίου ἤ τῶν ἄλλων λειτουργικῶν βιβλίων πού στηρίζονται στό ΤΑΣ. Κι ἐγώ δέν ἐπιδοκίμασα αὐτή τήν γνώμη (τῆς δευτερώσεως πρό τῶν στίχων), ἡ ὁποία ὅμως εἶναι ὀρθή κατά τήν ἀρχαίαν τάξιν.
Τό «ἀπαράδεκτα» ὅμως τό ἐπιδοκίμασα, γιατί σέ τριπλή ἐπανάληψη τοῦ προκειμένου βάζεις τόν ἕνα στίχο μεταξύ τοῦ πρώτου καί τοῦ δευτέρου (αὐτό ἐννοεῖ). Ποῦ τό βρῆκες;


 
Μανουήλ,
Ὁ καθένας ἔχει τόν τρόπο του πού τόν γνωρίζουμε ἤ τίς ἀπόψεις του πάνω-κάτω.
Ὁ συνονόματός σου πάντοτε εἶναι περιεκτικός καί πολλάκις ἀναλαμβάνω τήν ἀνάλυση... Δέν ἀφίσταται δέ ἐπιχειρημάτων στήν συνολική παρουσία καί εἰκόνα του.
Γνωρίζουμε ἐπίσης ὅτι προωθεῖ ἀρχέτυπες διατάξεις κυρίως τοῦ ΤΑΣ, πού δέν ἔχουν ἰσχύ σήμερα, ἀλλά μᾶς βοηθοῦν σέ πολλές ἑρμηνεῖες, ἀκόμη καί τοῦ ἰσχύοντος Ὡρολογίου ἤ τῶν ἄλλων λειτουργικῶν βιβλίων πού στηρίζονται στό ΤΑΣ. Κι ἐγώ δέν ἐπιδοκίμασα αὐτή τήν γνώμη (τῆς δευτερώσεως πρό τῶν στίχων), ἡ ὁποία ὅμως εἶναι ὀρθή κατά τήν ἀρχαίαν τάξιν.
Τό «ἀπαράδεκτα» ὅμως τό ἐπιδοκίμασα, γιατί σέ τριπλή ἐπανάληψη τοῦ προκειμένου βάζεις τόν ἕνα στίχο μεταξύ τοῦ πρώτου καί τοῦ δευτέρου (αὐτό ἐννοεῖ). Ποῦ τό βρῆκες;



Στον πάνσεπτο πατριαρχικό ναό!!!
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Στον πάνσεπτο πατριαρχικό ναό!!!

Πώ, πώ! Τί λές; Πολύ σημαντικό! Δέν τό γνώριζα.

Εξαίρεση αποτελεί το Κατευθυνθήτω...,
Γιά τό Ἅγιος Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν, δέν μᾶς εἶπες. Ἀλλά μήν τό κάνεις ἐδῶ, γιατί ἤδη ξέφυγε τό θέμα. Κᾶν᾿ το στό οἰκεῖο θέμα.


 
Από του Σαββάτου της Διακαινησίμου μέχρι και της Δευτέρας του Τυφλού, στον εσπερινό, αντί των Δεῦτε προσκυνήσωμεν..., ψάλλεται τρὶς το Χριστὸς ἀνέστη, ἅπαξ ἀπὸ τοῦ βήματος, καὶ δὶς ἐκ τῶν χορῶν (ΤΜΕ).
Αν υπάρχει προϊστάμενος σε θρόνο ή παραθρόνιο το πρώτο Χριστὸς ἀνέστη, το λέει αυτός (κάτι παρόμοιο με τα προκείμενα του εσπερινού);
 
Last edited:

filomousos

Παλαιό Μέλος
Πολύ ὡραία ἡ ἐπισήμανσή σας. Προσέξατε ὅμως ἄλλο εἶναι ὁ προεστώς τῆς εὐχαριστιακῆς σύναξης. Τό ξεκαθαρίσαμε στό θέμα τοῦ «Στερεώσαι».
Ὁ ἀείμνηστος Γέρων Αἰμιλιανός, Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σίμωνος Πέτρας στόν Πρόλογο τοῦ Προεστωτικοῦ γράφει:«Ὁ ρόλος τοῦ τοιούτου "προεστῶτος", ὡς γνωρίζομεν, ἔγκειται εἰς τήν ἀνάγνωσιν ἐπικαίρων καί σημαντικῶν προσευχητικῶν κειμένων, ὡς ἐκ προσώπου τοῦ συνευχομένου λαοῦ, ἅτινα θεωροῦνται καί τρόπον τινά "ἐπίσημα", παραχωρούμενα, ἰδίως εἰς τάς Ἱεράς Μονάς, ἐνίοτε καί εἰς ἐπισήμους καί ἐπισκέπτας "τιμῆς ἕνεκεν"».

Καί βέβαια αὐτό ἐφαρμόζεται καί σήμερα καί πάντοτε στή Μητρόπολη Ἀθηνῶν.

Πατέρα Μάξιμε την ευλογία σας .
Θα ήθελα να ρωτήσω αν αυτή η ''παραχώρηση'' και ειδικά όσον αφορά την ανάγνωση του Συμβόλου της Πίστεως, προβλέπεται από το τυπικό
και σε μη μητροπολικούς ναούς ,καθώς και αν περιλαμβάνει τοπικούς ''άρχοντες'' (δημάρχους, νομάρχες, βουλευτές κτλ) σε μη αρχιερατικές λειτουργίες( κατά τα κοινώς λεγόμενα σε μια ''συνήθη'' -από πλευράς τυπικού- κυριακάτικη Θεία Λειτουργία ).

Ευχαριστώ
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Πατέρα Μάξιμε την ευλογία σας .
Θα ήθελα να ρωτήσω αν αυτή η ''παραχώρηση'' και ειδικά όσον αφορά την ανάγνωση του Συμβόλου της Πίστεως, προβλέπεται από το τυπικό
και σε μη μητροπολικούς ναούς ,καθώς και αν περιλαμβάνει τοπικούς ''άρχοντες'' (δημάρχους, νομάρχες, βουλευτές κτλ) σε μη αρχιερατικές λειτουργίες( κατά τα κοινώς λεγόμενα σε μια ''συνήθη'' -από πλευράς τυπικού- κυριακάτικη Θεία Λειτουργία ).

Ευχαριστώ
Τοῦ Κυρίου· κι ἐγώ εὐχαριστῶ.
Δέν εἶναι θέμα τυπικοῦ, ἀλλά ἐκκλησιαστικῆς ἐθιμοτυπίας. Αὐτά ἔρχονται ἀπό τό Βυζάντιο, μέ τή συμπόρευση Πολιτείας καί Ἐκκλησίας καί εἰδικότερα ἐκ τῆς «βασιλείου τάξεως». Βλέπετε ὅτι στό Ὄρος πού (θέλουν νά) διατηροῦν πολλά ἀπό τήν αὐτοκρατορική λατρεία (πού οὔτως ἤ ἄλλως πολλές διατάξεις τοῦ τυπικοῦ —ὄχι αὐτή— ἔχουν παραμείνει ἀπό αὐτήν) παραχωροῦν (καί) τό Σύμβολον τῆς Πίστεως καί τήν Κυριακήν Προσευχήν «ἐνίοτε καί εἰς ἐπισήμους καί ἐπισκέπτας "τιμῆς ἕνεκεν"», ὅπως γράφει ὁ Γέροντας Αἰμιλιανός.
Γιά τόν κόσμο αὐτά —καί γιά τίς περιπτώσεις πού ἀναφέρεις— (νομίζω ὅτι) εἶναι ὑπερβολές, γιά νά μήν ποῦμε [εὐτελής] κολακεία, καί ἐπί τό λαϊκότερον (ἀλλά ἐκκλησιαστικῆς προελεύσεως) «θυμίαμα», «λιβανωτός».
Ἡ ἀπό χοροῦ —μέ τή συμμετοχή τοῦ λαοῦ— ἀπαγγελία (θεωρῶ ὅτι) εἶναι ἡ μόνη ἐνδεδειγμένη, ἐξαιρουμένης μόνης τῆς ὑπό τοῦ Ἀνωτάτου Ἄρχοντος τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ἀπαγγελίας τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως καί τῆς Κυριακῆς Προσευχῆς κατά τήν θ. λειτουργίαν τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τόν Μητροπολιτικόν Ναόν Ἀθηνῶν γιά ἱστορικούς λόγους καί κατά τήν Τάξιν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς καί Κρατικῆς (ἀκόμη) Ἐθιμοτυπίας.
Τί γίνεται ἐπίσης στόν Πατριαρχικό Ναό δέν τό γνωρίζω, ἀλλά ὅ,τι καί νά γίνεται, αὐτό θά γίνεται μετά συνέσεως καί διακρίσεως, καί εἶναι ἐντελῶς διαφορετική περίπτωση ἀπό τίς περιπτώσεις πού ἀναφέρεις.

Γιά τά ἑλληνικά δεδομένα, ὅταν δυστυχῶς καί στόν Στρατό καί στίς λοιπές Ἀρχές εἰσέρχονται ἤ ἐκλέγονται ἀλλόθρησκοι, ἀλλόδοξοι καί δηλωμένοι ἄθεοι, πρέπει νά εἴμαστε πολύ προσεκτικοί.

Παράκληση/ἐπισήμανση: Διάγραψε ἀπό τήν παράθεση μου τό «ἀείμνηστος» γιά τόν Γέροντα Αἰμιλιανό. Ἤδη στό #10 μήνυμά μου τό διόρθωσα.

 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Στὴν ἀπόλυση τὸ «Δόξα σοι ὁ Θεὸς ἡμῶν ...» δὲν λέγεται ἀπὸ τὸν ἱερέα («''Δόξα σοι ὁ Θεὸς ἡ ἐλπὶς μου'' καὶ ὁ ἱερεὺς τὴν εὐχὴν καὶ ἀπολύει» (Κανονάριο Νίκωνος Μαυροορείτου περὶ τὸ 1085 σ. 28)),



ἀλλὰ ἀπὸ τὸν προεστῶτα



(τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 196, 200, 205, χφφ. ΤΑΣ Σινὰ 1095 ιβ’ αἰ. φ. 115r, 1096 ιβ’ αἰ. φ. 156v, Βατοπαιδίου 1202 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1223-1300 φ. 91r, τυπικὸ τοῦ Μήλι τοῦ ἔτους 1292 (Dmitrievskij τ. 1 σσ. 871, 873 καὶ 875), Dmitrievskij τ. 1 σ. 165, τ. 3 σ. 426, χφφ. ΤΑΣ Paris. gr. 263 ιδ’ αἰ. φ. 195r, Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης Βουλγαρίας 56 ιδ’ αἰ. φ. 186v, Σινὰ 1104 ιδ’ αἰ. φ. 164v, Λειμῶνος 88 ιδ’ αἰ. φφ. 8r, 152v, Ἰβήρων 780 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1400 φ. 165r, Λειμῶνος 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φ. 7v, Paris. gr. 386 ΤΑΣ ιε' αἰ. φφ. 14v, 16r, 194r, ΤΑΣ κεφ. λ’ καὶ Τριῴδιον Κυριακὴ τυρινῆς ἑσπέρας).
 
Top