Ἀπὸ τὶς
Ἀρχέτυπες διατάξεις:
Γιὰ συντομία προτείνεται, μετὰ τὸ δοξαστικὸ καὶ τὸν κατηχητικὸ λόγο, εὐθὺς «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε...». «Πρόσσχωμεν. Εἰρήνη πᾶσι. -Καὶ τῷ πνεύματί σου. -Σοφία»...προκείμενο τοῦ ἀποστόλου.
Δεύτερος στίχος δίστιχου προκειμένου τοῦ ἀποστόλου:
Εἰπάτω δὴ οἶκος ᾿Ισραὴλ ὅτι ἀγαθός, ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ
(Τ ΙΙ σ. 94, Σ5 φ. 137r, Σ7 φ. 53r, P 385 φ. 242v, P 386 φ. 193r).
ἀπόστολος κ.λ.π.
Μετὰ τὸν διακονικὸ στίχο «Ὅσοι πιστοί, ἔτι καὶ ἔτι ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν», ἀντὶ τῆς μικρῆς, λέγεται ἡ μεγάλη συναπτή
(Γ σσ. 71, 160, ΕΜ σ. 302, D II σ. 141, ΤΛ σσ. 9, 65, 67, G σσ. 57, 92).
Σὲ ἀρχιερατικὴ λειτουργία τὸ Εὐαγγέλιο ἀναγινώσκει ὁ ἐπίσκοπος
(D I σ. 136, Τ ΙΙ σ. 94, Δ σ. 33, χφφ. Εὐαγγελιάρια Κιέβου Natsionalʹna biblioteka Ukrayiny imeni V. I. Vernadsʹkoho (NBUV) Φ. 301 23Λ ια’ αἰ. φ. 224r, Paris. gr. 286 β’ ἥμισυ ια’ αἰ. φ. 202v, ΤΑ σ. 201, χφφ. Εὐαγγελιάρια University of Edinburgh 222 ια’ αἰ. φ. 251r, BSB 621 ια’ αἰ. φ. 170v, Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας 2 ιγ’ αἰ. φ. 328r, ΤΣΘ φ. 24r).
Κοινωνικὸ
«Μέγα τὸ μυστήριον τῆς σῆς Χριστὲ ἀναστάσεως.
Σῶμα Χριστοῦ[1] μεταλάβετε, πηγῆς ἀθανάτου γεύσασθε. Ἀλληλούια.
Θέλων παραγέγονας ἐπὶ τὸ πάθος ὁ ἀθάνατος.
Σῶμα Χριστοῦ μεταλάβετε, πηγῆς ἀθανάτου γεύσασθε. Ἀλληλούια.
Τότε καὶ ὁ ᾅδης συναντήσας ἐπικράνθη λογοθετούμενος, ψυχὰς ἀφαιρούμενος.
Σῶμα Χριστοῦ μεταλάβετε, πηγῆς ἀθανάτου γεύσασθε. Ἀλληλούια.
Τότε καὶ Μαρία ἡ μυρίσασα εὐφράνθη προσκυνήσασα Θεὸν πρὸ τοῦ μνήματος.
Σῶμα Χριστοῦ μεταλάβετε, πηγῆς ἀθανάτου γεύσασθε. Ἀλληλούια.
Εἴπατε τῷ Πέτρῳ καὶ τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις ὅτι ἀνέστη ἐκ νεκρῶν ὁ ἀθάνατος.
Σῶμα Χριστοῦ μεταλάβετε, πηγῆς ἀθανάτου γεύσασθε. Ἀλληλούια»
(ΛΑ’ σσ. 243-244).
«Ἕτερον· Ἀπαγγείλατε Πέτρῳ καὶ τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις» (R φ. 111r). «Ἀπαγγείλατε τῷ Πέτρῳ» (χφ. Πάτμου 104 εὐχολόγιο τοῦ ἔτους 1234 φ. 229r). «Ἀπαγγείλατε τῷ Πέτρῳ σὺν τοῖς λοιποῖς ἀποστόλοις ὅτι ἀνέστη ὁ Κύριος» (χφ. Σινὰ 768 πεντηκοστάριο ιστ’ αἰ. φ. 10v).
«Σῶμα Χριστοῦ...Ἀλληλούια»
(ΑΛΑ Ε’ σσ. 43-48, χφ. Sin. georg. O 34 ὡρολόγιο περὶ τὸ ἔτος 950, Ἰβηριτικὸ-Γεωργιανὸ συναξάριο Γεωργίου Ἀθωνίτου μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1042-1044, χφ. Paris. Coisl. gr. 361 ΤΑΣ ιγ’-ιδ’ αἰ. φ. 204r, ΤΜΕ σ. 37, τυπικὸ Ξηροποτάμου 1915). Ὅλες οἱ παλαιὲς Γεωργιανὲς[2] πηγὲς ἔχουν «Σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ...».
Δὲν ἀντικαθίσταται τό «Πληρωθήτω...» κατὰ τὸ Πάσχα καὶ τὴ διακαινήσιμο ἑβδομάδα
(ΤΕ σ. 517, ΤΜ σ. 209).
Στὸ τέλος τῆς διαλογικῆς ἀπόλυσης ὁ ἱερεύς ψάλλει σὲ ἦχο πλ. α’ ὅλο τὸ ἀπολυτίκιο[3] «Χριστὸς ἀνέστη...» (ΜΕΘ σ. 374), ὄχι τὴν προσφώνηση «Χριστὸς ἀνέστη!», στὴν ὁποία μόνο ἀντιφωνεῖται «Ἀληθῶς ἀνέστη!» (πασχάλιος ἀκολουθία τραπέζης). Δηλαδὴ στὸ τροπάριο δὲν ἀπαντᾶμε «Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος»
(D ΙΙΙ σ. 710, ΤΜΕ σ. 371, ΙΠ σ. 157, ΤΔ σ. 494).
[1] Πρβλ. «Ὁ μέν Ἐπίσκοπος διδότω τήν προσφοράν λέγων Σῶμα Χριστοῦ καί ὁ δεχόμενος λεγέτω Ἀμήν· ὁ δέ διάκονος κατεχέτω τό Ποτήριον καί ἐπιδιδούς λεγέτω Αἷμα Χριστοῦ, ποτήριον ζωῆς καὶ ὁ πίνων λεγέτω Ἀμήν» (Ἀποστολικὲς Διαταγὲς περὶ τὸ ἔτος 380 Η’ 13, 15).
[2] Οἱ ἐκκλησίες τῆς Γεωργίας καὶ Ἀρμενίας ὑπῆρξαν περιφέρειες τοῦ Ἱεροσολυμιτικοῦ τύπου.
[3] D I σσ. 227, 246.
