Περί της ακολουθίας της Παννυχίδος

vagelis

Antonia Xristoforaki Linardaki.
Κατά μια αγαθή σύμπτωση και η ακολουθία στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων Βερροίας εψάλλει 18-4-2008

Το ειχαμε πει τοτε και το θυμαμαι . Ειδες ; Τα ''μεγαλα πνευματα'' οντως συναντιωνται . Γεροι ναμαστε να την ξαναψαλλουμε .
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Η Ασματική Ακολουθία Παννυχίς θα τελεσθεί για τελευταία φορά εφέτος στον Ιερό Ναό Αγίου Αποστόλου και Πρωτομάρτυρος Στεφάνου την Παρασκευή 10 Απριλίου 2009 τελευταία ημέρα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και ώρα 8:30 μ.μ.

Στην ακολουθία θα ψάλει ο Χορός Ψαλτικής Τέχνης του Δήμου Σκύδρας.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Εὐαγγέλιον «κατὰ παννυχίδαν» (Ἰω. ιδ', 12-14, ιε', 8-12, 14-16)· «ἕτερον κατὰ παννυχίδαν ζήτει τῇ Τετάρτῃ τῆς f' ἑβδομάδος Λουκᾶ» (Λκ. ια', 9-13) [χφφ. εὐαγγελιάρια Λειμῶνος 38 ια'-ιβ' αἰ. φφ. 312r-313r καὶ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας 2 ιγ' αἰ. φφ. 409r-410r). Ἐπίσης στὸ παράρτημα τοῦ σημερινοῦ Ἱ. Εὐαγγελίου περιέχεται περικοπὴ «Εἰς πᾶσαν αἴτησιν».
 
Last edited:

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Η Ασματική Ακολουθία "Παννυχίς" θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό Αγίου Αποστόλου και Πρωτομάρτυρος Στεφάνου την Τετάρτη της Α' εβδομάδος των Νηστειών
δηλ. 17 Φεβρουαρίου 2010 και ώρα 7:00 μ. μ.

Στην ακολουθία θα ψάλει η Βυζαντινή Χορωδία του Δήμου Σκύδρας.
 
Last edited:
Η ακολουθία της παννυχίδος ίσως δεν είχε πάντοτε την υπό του αγίου Συμεών μαρτυρουμένη μορφή.

Τονίζω ότι απλά πιθανολογώ χωρίς να βασίζομαι σε ιστορικές πηγές αλλά στο ίδιο το περιεχόμενο των ευχών πάντα σε συσχέτηση με τους ψαλμούς και με τις λοιπές ακολουθίες του ασματικού τυπικού.

1)Θυμίαμα ἐν σιγῆι.
2)Εὐλογημένη ἡ βασιλεία...
3)Εἰρηνικά ὑπὸ τοῦ διακόνου. Ἐν τῶι μεταξὺ ὁ ἱερεὺς ἀναγινώσκει μυστικῶς τὴν εὐχὴν τοῦ α΄ ἀντιφώνου. Ἡ ἐκφώνησις παρὰ τοῦ ἱερέως.
4)Ψαλμὸς ργ΄ (συνδέεται με το περιεχόμενο τῆς εὐχῆς) με κάποιο υπόψαλμα, μάλλον δόξα σοι ὁ Θεός (Και στο μοναχικό τυπικό, τα κλασσικά ανοιξαντάρια καταλήγουν σε δόξα σοι ὁ Θεός, ἀλλὰ καὶ ὁ ὄρθρος καὶ ὁ ἑσπερινὸς τοῦ ἀσματικοῦ τυπικοῦ στὸ α΄ ἀντίφωνον ὑπόψαλμα ἔχουν τὸ δόξα σοι ὁ Θεός.), δόξα. Καὶ νῦν. Περισσή.
5)Μικρὰ συναπτή. Μετὰ τὸ ἔτι καὶ ἔτι... ψάλλει ὁ χορός ἀργὸν Κύριε ἐλέησον, καὶ ὁ ἱερεὺς ἀναγινώσκει μυστικῶς τὴν εὐχὴν τοῦ β΄ἀντιφώνου. Μετὰ τὴν πλήρωσιν τοῦ Κύριε ἐλέησον, ὁ διάκονος ἀντιλαβοῦ... Ἀν εἰναι νηστεία μπαίνουν καὶ τὰ κλίναντες τὰ γόνατα... ἀνάστησον (βλέπε τριθέκτη). Ἡ ἐκφώνησις παρὰ τοῦ ἱερέως.
6)Ψαλμὸς μα΄ (συνδέεται με το περιεχόμενο τῆς εὐχῆς) με υπόψαλμα Ἀλληλούϊα. Δόξα. Καὶ νῦν. Περισσή.
7)Μικρὰ συναπτή. Εὑχὴ τοῦ γ΄ ἀντιφώνου. Ἐκφώνησις.
8)Ψαλμὸς οθ΄ (ίσως με ἐφύμνιο Κύριε τῶν δυνάμεων...). Διακόπτεται ὁ ψαλμὸς καὶ γίνεται ἡ εἴσοδος (με Εὐαγγέλιο ἐὰν ἀναγινώσκηται περικοπή). Συνέχεια χωρίς τὴν ψαλμῳδία τοῦ Δόξα.. Ἐπισυνάπτεται Ἡ ἀσώματος φύσις τὰ Χερουβίμ... (κατὰ μίμησιν τῆς μεγάλης δοξολογίας τοῦ ὄρθρου) καὶ ὁ τρισάγιος ὕμνος. Δόξα. Καὶ νῦν. Ἡ Περισσή.
9)Ἀπολυτίκια.
10)Προκείμενον. Ἠ ἀκολουθία τοῦ Εὐαγγελίου.
11)Κήρυγμα.
12)Ἡ μεγάλη ἐκτενὴς δέησις μετὰ τῆς εὐχῆς τῆς ἐκτενοὺς ἱκεσίας καὶ τῆς συνήθους ἐκφωνήσεως.
12)Τὰ πληρωτικὰ μετὰ τῆς εὐχῆς τῆς ἀπολύσεως. Ἐκφώνησις. Εἰρήνη πᾶσι. Ἡ εὐχὴ τῆς κεφαλοκλισίας μυστικῶς μετὰ τῆς ἐκφωνήσεως.
13)Ἐν εἰρήνῃ προέλθωμεν.
 
Last edited:
Όπως πληροφορούμαστε από το βιβλίο του καθηγητή κ. Στάθη "Παννυχίς", <<Οἱ εὐχὲς τῶν Ἀντιφώνων εἶναι ποίημα τοῦ Γερμανοῦ Α΄ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (715 - 730)>>. Πριν από αυτήν την χρονολογία, γίνεται αναφορά στον όρο παννυχίς; Αν ναι, υπάρχουν πληροφορίες οι οποίες υποδεικνύουν τη βασική δομή της ακολουθίας τότε;

Υ.Γ: Στο μήνυμα #27, διορθώνω τα περί μυστικής αναγνώσεως των ευχών (και τα αργά Κύριε ἐλέησον) - αν μπορούσα να κάνω edit, θα το διόρθωνα σιωπηλά (δυστυχώς καταργήθηκε αυτή η δυνατότητα μετά το πέρας μίας εβδομάδος από την ανάρτηση ενός μηνύματος). Κατά τη γνώμη μου, οι ευχές της παννυχίδας διαβάζονται στην ώρα τους, χωρίς να επικαλύπτονται από καμία άλλη φωνή, με ύφος μυστικοπαθές και όχι εκφώνως (προς αντιδιαστολή με τις εκφωνήσεις). Έχει συζητηθεί εκτενώς εδώ (θαρρώ και επαρκώς) με σπουδαία επιχειρήματα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Αυτή πάντως είναι η γνώμη μου, και ένιωθα ότι έπρεπε να την γράψω.
 
Last edited:

Shota

Παλαιό Μέλος


«ἐν τῇ παννυχίδι ἕξ τροπάρια καθ' ἑκάστην ᾠδὴν ψάλλονται» (τυπικὸν μονῆς Κεχαριτωμένης πρὸ τοῦ 1118 ἔκδ. Patrologia Graeca τ. 127 στ. 1056D).

Εδώ φυσικά πρόκειται για την μοναχική ακολουθία και όχι ασματική.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Μανουήλ δομέστικος;95388 said:
Όπως πληροφορούμαστε από το βιβλίο του καθηγητή κ. Στάθη "Παννυχίς", <<Οἱ εὐχὲς τῶν Ἀντιφώνων εἶναι ποίημα τοῦ Γερμανοῦ Α΄ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (715 - 730)>>. Πριν από αυτήν την χρονολογία, γίνεται αναφορά στον όρο παννυχίς; Αν ναι, υπάρχουν πληροφορίες οι οποίες υποδεικνύουν τη βασική δομή της ακολουθίας τότε;



«παννυχὶς ἦν ἐσομένης συνάξεως» (Μ. Ἀθανασίου (+373) Πρὸς τὸν βασιλέα Κωνστάντιον ἀπολογία § 25 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 308).

«τοῦ λαοῦ τινες ἐπαννύχιζον προσδοκωμένης συνάξεως...καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ θρόνου προέτρεπον τὸν μὲν διάκονον ἀναγινώσκειν ψαλμόν, τοὺς δὲ λαοὺς ὑπακούειν῾῾Ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ᾿᾿» (Τοῦ αὐτοῦ Περὶ τῶν διαβαλλόντων τὴν ἐν τῷ διωγμῷ φυγὴν αὐτοῦ § 24 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 382).

«Ἐτύπωσε δὲ διὰ πάσης τῆς ἡμέρας ποιεῖν αὐτοὺς εὐχὰς δώδεκα, καὶ ἐν τῷ λυχνικῷ δώδεκα, καὶ ἐν ταῖς παννυχίσι δώδεκα, καὶ ἐννάτην ὥραν τρεῖς» (Παλλαδίου Λαυσαϊκὸν 38 Παχώμιος (+348) ἔκδ. Φιλοκαλία τῶν νηπτικῶν καὶ ἀσκητικῶν τ. 6 σ. 216).

«Τῆς οὖν παννυχίδος περὶ αὐτὴν ἐν ὑμνῳδίαις καθάπερ ἐπὶ μαρτύρων πανηγύρεως τελεσθείσης, ἐπειδὴ ὄρθρος ἐγένετο» (ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης (+395) Εἰς τὸν βίον τῆς ὁσίας Μακρίνης (+380) ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 9 σ. 380).

Ὁδοιπορικὸ Αἰθερίας (381-384) ἐκδ. Τῆνος σσ. 62-63, 66-67.

«Ἴστε καὶ γυναῖκες, εἴποτε εἰς ἀγρὸν ἡμῖν γέγονεν ἀνάγκη βαδίσαι, ἢ εἰς παννυχίδα προελθεῖν, πῶς δι’ ὅλης τῆς νυκτὸς ἀγρυπνοῦσι» (ἁγίου Ἰ. Χρυσοστόμου (+407) Εἰς τὰς Πράξεις ὁμιλία 26 § 4 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 16Α σ. 100).

«ὁλόκληρον τὴν νύκτα παννυχίσιν ἁγίαις εὐτονήσαντες» (Τοῦ αὐτοῦ Ὁμιλία μετὰ τὸν σεισμὸν ἔκδ. P. G. τ. 50 στ. 715).

«Ἄνθιμος καὶ Τιμοκλῆς οἱ τῶν τροπαρίων ποιηταὶ κατὰ φατρίας διῃρέθησαν·
ἀλλ’ ὅσοι μὲν ἔχαιρον τῇ ἐν Χαλκηδόνι συνόδῳ, παρὰ τῷ Ἀνθίμῳ συνήγοντο
(αὐτὸς γὰρ καὶ τὰς παννυχίδας παρεσκεύασε γίνεσθαι), ὅσοι δὲ ταύτης ἐχθροί,
τῷ Τιμοκλεῖ προσέκειντο» (Θεοδώρου ἀναγνώστου (ε’-f’ αἰ.) Ἱστορία ἐκκλησιαστικὴ 2, 388).

Ὁσίου Βενεδίκτου (+547) Κανονισμὸς ὀρθοδόξου μοναχικοῦ βίου ἐκδ. Τῆνος σσ. 68-71.

Κανόνας ὁσίου Νείλου τοῦ σιναϊτου (584-594) ἔκδ. Γεροντικὸ τοῦ Σινᾶ σσ. 290-292.

«ἐν τῷ καιρῷ τῆς παννυχίδος τοῦ ἁγίου μάρτυρος Εὑρέτου, ἐξερχόμενος τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου ἀπήρχετο δρόμῳ εἰς τὴν παννυχίδα νήστης, καὶ εὐχόμενος καὶ
τῶν θείων τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων μεταλαμβάνων ὑπέστρεφεν ἐν τῇ ὥρᾳ τοῦ μεσονυκτίου καταλαμβάνων τὰ ἴδια» (Βίος ἁγίου Θεοδώρου τοῦ συκεώτου (+613) § 13 ἔκδ. Festugiere).

«Ἐποιήσαμεν δὲ τὴν παννυχίδα τὴν εἰωθότως κατὰ πᾶν σάββατον ὀψίας ἐπιτελουμένην· περὶ δὲ ὥραν δεκάτην τῆς νυκτός, ψαλλόντων τῶν ἀδελ-
φῶν τὸν μέγαν ψαλμόν, ἤμην ἐγώ τε καὶ ἄλλος ἀδελφὸς προσκαρτεροῦντες αὐτῷ· ἰδόντες δὲ αὐτὸν τελειούμενον...» (ὅπ. πρ. § 168).

«Τὶς προσκαρτερῶν τῇ παννυχίδι τοῦ Προδρόμου ἐκ νέας ἡλικίας, ψάλλων τὲ τὰ στίχη τοῦ ἐν ἁγίοις ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ» (Διήγησις τῶν θαυμάτων τοῦ ἁγίου καὶ ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος καὶ θαυματουργοῦ Ἀρτεμίου (659-668) θαῦμα ιη’ ἔκδ. Ἀθ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως Varia Graeca Sacra 1909 σ. 20).

«ἦν δὲ Σάββατον, Κυριακῆς ἐπιφωσκούσης, τῆς πνευματικῆς παννυχίδος ἐπιτελουμένης, καὶ γενομένου τοῦ καθίσματος, μετὰ τὰ τρία ἀντίφωνα τὰ ἑσπερινά, ἀναστὰς ἀνέπεσεν ἐν τῇ στρωμνῇ...ἦν δὲ ἡ ὥρα λοιπὸν τοῦ πληρωθῆναι τὰ μεσονυκτικά» (ὅπ. πρ. θαῦμα λγ’ σσ. 50-51· ὁμοίως σ. 69).

«...φθασάσης τῆς παννυχίδος τῷ σαββάτῳ καὶ τῆς κηρωτῆς ὡς περὶ ὥραν ἕκτην τῆς νυκτὸς τῷ λαῷ διαδοθείσης...περὶ δὲ ὥραν ἐνάτην τῆς αὐτῆς παννυχίδος...» (ἁγίων ἀναργύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ θαῦμα λ’ (μεταξὺ τῶν ἐτῶν 637-787) ἔκδ. Deubner 1980 σ. 175).

«Ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῇ πόλει καλλιγράφος τις, ἀνὴρ εὐλαβής, ἐκ παννυχίδος οἴκαδε πορευόμενος μεσούσης νυκτός» (Θεοφάνους (+μετὰ τὸ 842) Χρονογραφία ἔκδ. Boor τ. 1 σ. 291).

Χφ. Λειμῶνος 37 ι’-ια’ αἰ. (στὸ τέλος).
 
Last edited:

Shota

Παλαιό Μέλος


«παννυχὶς ἦν ἐσομένης συνάξεως» (Μ. Ἀθανασίου (+373) Πρὸς τὸν βασιλέα Κωνστάντιον ἀπολογία § 25 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 308).

«τοῦ λαοῦ τινες ἐπαννύχιζον προσδοκωμένης συνάξεως...καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ θρόνου προέτρεπον τὸν μὲν διάκονον ἀναγινώσκειν ψαλμόν, τοὺς δὲ λαοὺς ὑπακούειν῾῾Ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ᾿᾿» (Τοῦ αὐτοῦ Περὶ τῶν διαβαλλόντων τὴν ἐν τῷ διωγμῷ φυγὴν αὐτοῦ § 24 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 382).

«Ἐτύπωσε δὲ διὰ πάσης τῆς ἡμέρας ποιεῖν αὐτοὺς εὐχὰς δώδεκα, καὶ ἐν τῷ λυχνικῷ δώδεκα, καὶ ἐν ταῖς παννυχίσι δώδεκα, καὶ ἐννάτην ὥραν τρεῖς» (Παλλαδίου Λαυσαϊκὸν 38 Παχώμιος (+348) ἔκδ. Φιλοκαλία τῶν νηπτικῶν καὶ ἀσκητικῶν τ. 6 σ. 216).

«Τῆς οὖν παννυχίδος περὶ αὐτὴν ἐν ὑμνῳδίαις καθάπερ ἐπὶ μαρτύρων πανηγύρεως τελεσθείσης, ἐπειδὴ ὄρθρος ἐγένετο» (ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης (+395) Εἰς τὸν βίον τῆς ὁσίας Μακρίνης (+380) ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 9 σ. 380).

Ὁδοιπορικὸ Αἰθερίας (381-384) ἐκδ. Τῆνος σσ. 62-63, 66-67.

«Ἴστε καὶ γυναῖκες, εἴποτε εἰς ἀγρὸν ἡμῖν γέγονεν ἀνάγκη βαδίσαι, ἢ εἰς παννυχίδα προελθεῖν, πῶς δι’ ὅλης τῆς νυκτὸς ἀγρυπνοῦσι» (ἁγίου Ἰ. Χρυσοστόμου (+407) Εἰς τὰς Πράξεις ὁμιλία 26 § 4 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 16Α σ. 100).

«ὁλόκληρον τὴν νύκτα παννυχίσιν ἁγίαις εὐτονήσαντες» (Τοῦ αὐτοῦ Ὁμιλία μετὰ τὸν σεισμὸν ἔκδ. P. G. τ. 50 στ. 715).

«Ἄνθιμος καὶ Τιμοκλῆς οἱ τῶν τροπαρίων ποιηταὶ κατὰ φατρίας διῃρέθησαν·
ἀλλ’ ὅσοι μὲν ἔχαιρον τῇ ἐν Χαλκηδόνι συνόδῳ, παρὰ τῷ Ἀνθίμῳ συνήγοντο
(αὐτὸς γὰρ καὶ τὰς παννυχίδας παρεσκεύασε γίνεσθαι), ὅσοι δὲ ταύτης ἐχθροί,
τῷ Τιμοκλεῖ προσέκειντο» (Θεοδώρου ἀναγνώστου (ε’-f’ αἰ.) Ἱστορία ἐκκλησιαστικὴ 2, 388).

Ὁσίου Βενεδίκτου (+547) Κανονισμὸς ὀρθοδόξου μοναχικοῦ βίου ἐκδ. Τῆνος σσ. 68-71.

Κανόνας ὁσίου Νείλου τοῦ σιναϊτου (584-594) ἔκδ. Γεροντικὸ τοῦ Σινᾶ σσ. 290-292.

«ἐν τῷ καιρῷ τῆς παννυχίδος τοῦ ἁγίου μάρτυρος Εὑρέτου, ἐξερχόμενος τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου ἀπήρχετο δρόμῳ εἰς τὴν παννυχίδα νήστης, καὶ εὐχόμενος καὶ
τῶν θείων τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων μεταλαμβάνων ὑπέστρεφεν ἐν τῇ ὥρᾳ τοῦ μεσονυκτίου καταλαμβάνων τὰ ἴδια» (Βίος ἁγίου Θεοδώρου τοῦ συκεώτου (+613) § 13 ἔκδ. Festugiere).

«Ἐποιήσαμεν δὲ τὴν παννυχίδα τὴν εἰωθότως κατὰ πᾶν σάββατον ὀψίας ἐπιτελουμένην· περὶ δὲ ὥραν δεκάτην τῆς νυκτός, ψαλλόντων τῶν ἀδελ-
φῶν τὸν μέγαν ψαλμόν, ἤμην ἐγώ τε καὶ ἄλλος ἀδελφὸς προσκαρτεροῦντες αὐτῷ· ἰδόντες δὲ αὐτὸν τελειούμενον...» (ὅπ. πρ. § 168).

«Τὶς προσκαρτερῶν τῇ παννυχίδι τοῦ Προδρόμου ἐκ νέας ἡλικίας, ψάλλων τὲ τὰ στίχη τοῦ ἐν ἁγίοις ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ» (Διήγησις τῶν θαυμάτων τοῦ ἁγίου καὶ ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος καὶ θαυματουργοῦ Ἀρτεμίου (659-668) θαῦμα ιη’ ἔκδ. Ἀθ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως Varia Graeca Sacra 1909 σ. 20).

«ἦν δὲ Σάββατον, Κυριακῆς ἐπιφωσκούσης, τῆς πνευματικῆς παννυχίδος ἐπιτελουμένης, καὶ γενομένου τοῦ καθίσματος, μετὰ τὰ τρία ἀντίφωνα τὰ ἑσπερινά, ἀναστὰς ἀνέπεσεν ἐν τῇ στρωμνῇ...ἦν δὲ ἡ ὥρα λοιπὸν τοῦ πληρωθῆναι τὰ μεσονυκτικά» (ὅπ. πρ. θαῦμα λγ’ σσ. 50-51· ὁμοίως σ. 69).

«...φθασάσης τῆς παννυχίδος τῷ σαββάτῳ καὶ τῆς κηρωτῆς ὡς περὶ ὥραν ἕκτην τῆς νυκτὸς τῷ λαῷ διαδοθείσης...περὶ δὲ ὥραν ἐνάτην τῆς αὐτῆς παννυχίδος...» (ἁγίων ἀναργύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ θαῦμα λ’ (μεταξὺ τῶν ἐτῶν 637-787) ἔκδ. Deubner 1980 σ. 175).

«Ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῇ πόλει καλλιγράφος τις, ἀνὴρ εὐλαβής, ἐκ παννυχίδος οἴκαδε πορευόμενος μεσούσης νυκτός» (Θεοφάνους (+μετὰ τὸ 842) Χρονογραφία ἔκδ. Boor τ. 1 σ. 291).

Χφ. Λειμῶνος 37 ι’-ια’ αἰ. (στὸ τέλος).

Ευχαριστούμε. Χρειάζεται όμως προσοχή: δεν είναι καθόλου βέβαιος ότι όλες αυτές οι μαρτυρίες ομιλούν για την ίδια ακολουθία.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Παραθέτω προς σύγκριση μοναχική ακολουθία της παννιχιδος από το χφ. Hagios Sabbas 24 του I' αι. (η περιγραφή είναι από ένα βιβλίο του Dmitrievsky).
 

Attachments

  • HagiosSabbas24.tif
    61.6 KB · Views: 64
Αν ο χρόνος ολοκλήρωσης του ασματικού εσπερινού είναι η δύση του ηλίου, και ανάμεσα στον εσπερινό και την παννυχίδα μεσολαβεί δείπνο, τότε ποια είναι η ώρα έναρξης της παννυχίδας; Έχουμε καθόλου μαρτυρίες για αυτήν την πρακτική, ή όλες οι μαρτυρίες που έχουμε φαίνεται να επισυνάπτουν την παννυχίδα στον εσπερινό;
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Αν ο χρόνος ολοκλήρωσης του ασματικού εσπερινού είναι η δύση του ηλίου, και ανάμεσα στον εσπερινό και την παννυχίδα μεσολαβεί δείπνο, τότε ποια είναι η ώρα έναρξης της παννυχίδας; Έχουμε καθόλου μαρτυρίες για αυτήν την πρακτική, ή όλες οι μαρτυρίες που έχουμε φαίνεται να επισυνάπτουν την παννυχίδα στον εσπερινό;

Στα Ενορίες μάλλον επισυναπτόταν στον Εσπερινό όπως αναφέρεις.
Μου φαίνεται απίθανο να μεσολαβούσε δείπνο όπως στα μοναστήρια.
Απλά υποθέσεις κάνω...
 


«τοῦ λαοῦ τινες ἐπαννύχιζον προσδοκωμένης συνάξεως...καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ θρόνου προέτρεπον τὸν μὲν διάκονον ἀναγινώσκειν ψαλμόν, τοὺς δὲ λαοὺς ὑπακούειν῾῾Ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ᾿᾿» (Τοῦ αὐτοῦ Περὶ τῶν διαβαλλόντων τὴν ἐν τῷ διωγμῷ φυγὴν αὐτοῦ § 24 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 382).

Οπωσδήποτε δεν πρόκειται για την ακολουθία της ασματικής παννυχίδος, όπως την γνωρίζουμε σήμερα (με τη δομή των ευχών του Γερμανού Αˊ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως)· άλλωστε η παράθεση της πηγής ήταν απάντηση σε δική μου σχετική ερώτηση. Ωστόσο, ήθελα μία διευκρίνιση, αν γνωρίζετε να μου απαντήσετε: η πηγή αναφέρεται σε παννυχίδα ή σε όρθρο; Με ενδιαφέρει πολύ η απάντηση, καθώς αν πρόκειται για παννυχίδα, τότε ίσως έχουμε μία μαρτυρία για αρχική ψαλμωδία του πολυελέου στις παννυχίδες. Υπάρχουν άλλες μαρτυρίες σχετικές;

Σχετικός προβληματισμός εδώ.
 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Ἡ πηγὴ δὲν δίνει περισσότερες λεπτομέρειες. Πιστεύω ὅτι πρόκειται γιὰ παννυχίδα, ποὺ στὴν ἀρχική της μορφὴ δὲν διαρκοῦσε μία ὥρα, ἀλλὰ περισσότερες. Δὲν ἔχω ἄλλες μαρτυρίες.
 
Οι ψαλμοί της παννυχίδος φαίνεται ότι ήταν μάλλον δημοφιλείς (έχουν γνωστό όνομα: «τὰ Πρὸς Κύριον») σε συνάξεις στην Μεγάλη Εκκλησία και χρησιμοποιούνταν και σε άλλο λειτουργικό πλαίσιο εκτός της ακολουθίας της παννυχίδος (οι ίδιοι ψαλμοί με διαφορετικά εφύμνια). Χαρακτηριστική είναι η διάταξη ψαλμωδίας αυτών των αντιφώνων μετά τον όρθρο, ως μία επιπρόσθετη ακολουθία, μέχρι την ώρα της διατεταγμένης Λιτής. Επισυνάπτω το σχετικό χωρίο από το Τυπικό Αγ. Σοφίας Κων/πόλεως - Ελληνορωσικό - κώδικας Δρέσδης (σσ. 35-36).
 

Attachments

  • Pros_Kyrion_B_Diakainhsimoy_Dresdhs.jpg
    Pros_Kyrion_B_Diakainhsimoy_Dresdhs.jpg
    172 KB · Views: 622
Ενδιαφέρουσα παραλλαγή της δομής της παννυχίδας στο Τυπικό Αγ. Σοφίας Κων/πόλεως - Ελληνορωσικό - κώδικας Δρέσδης σ.62. Εκεί απουσιάζει το ευαγγελικό ανάγνωσμα και φαίνεται να απουσιάζει ο ν΄ ψαλμός (ο οποίος μάλλον χρησίμευε στην εξοικονόμηση χρόνου στον ιερέα ώστε να προλάβει να θυμιάσει στο γ΄ αντίφωνο· ο αρχιερέας θυμίαζε από το α΄ αντίφωνο). Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η χρήση του προοιμίου (του 90ού ψαλμού) ως εισοδικού στο ναό από την προηγηθείσα λιτή. Τέλος, φαίνεται ότι μετά την παννυχίδα γινόταν προανάγνωσμα και έψαλλαν κοντάκιο (κουκούλιο με οίκους) - η αγρυπνία της εποχής εκείνης.
 

Attachments

  • dresdhs_p62.jpg
    dresdhs_p62.jpg
    177.4 KB · Views: 20
Last edited:

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Ενδιαφέρουσα παραλλαγή της δομής της παννυχίδας στο Τυπικό Αγ. Σοφίας Κων/πόλεως - Ελληνορωσικό - κώδικας Δρέσδης σ.62. Εκεί απουσιάζει το ευαγγελικό ανάγνωσμα και φαίνεται να απουσιάζει ο ν΄ ψαλμός (ο οποίος μάλλον χρησίμευε στην εξοικονόμηση χρόνου στον ιερέα ώστε να προλάβει να θυμιάσει στο γ΄ αντίφωνο· ο αρχιερέας θυμίαζε από το α΄ αντίφωνο). Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η χρήση του προοιμίου (του 90ού ψαλμού) ως εισοδικού στο ναό από την προηγηθείσα λιτή. Τέλος, φαίνεται ότι μετά την παννυχίδα γινόταν προανάγνωσμα και έψαλλαν κοντάκιο (κουκούλιο με οίκους) - η αγρυπνία της εποχής εκείνης.

Για την Παρασκευή εσπέρας της μέσης εβδομάδος (κι όχι της Ε' εβδομάδος που εορτάζουμε πλέον τον Ακάθιστο Ύμνο). Ενδιαφέρουσα περίπτωση όντως. Γενικότερα ενδιαφέρον ο κώδικας ο οποίος έχει διατάξεις που προβλέπουν και τροπάρια του Μοναχικού Τυπικού. Απόδειξη ότι Μοναχικό και Ενοριακό Τυπικό είναι (και δεν πρέπει να θεωρούνται αντιμαχόμενα, αλλά) αλληλοσυμπληρούμενα και παράλληλα.

Ένα παλαιότερο "τόλμημα" στην "κουφή" εβδομάδα εδώ νομίζω δεν απέχει πολύ από την παραπάνω διάταξη ή τουλάχιστον το πνεύμα αυτής.
 
Last edited:
Top