Ο Οίκος της Μ. Παρασκευής «Τὸν ἴδιον ἄρνα ἡ ἀμνὰς θεωροῦσα» και η τραγωδία «Χριστός Πάσχων».

[Γιώργος Μ.]

Ανοίγω το ακόλουθο θέμα γιατί, αν και κάπως φιλολογικό, συνδέεται με έναν άκρως συγκινητικό ύμνο που αναγινώσκεται τη Μεγάλη Παρασκευή, τον Οίκο του Συναξαρίου του Όρθρου (είναι ο πρώτος Οίκος του Κοντακίου του Ρωμανού «Τῇ μεγάλῃ Παρασκευῇ εἰς τὸ πάθος τοῦ Κυρίου καὶ εἰς τὸν θρῆνον τῆς Θεοτόκου»). Ο Οίκος είναι ο ακόλουθος:

Τὸν ἴδιον ἄρνα ἡ ἀμνὰς θεωροῦσα
πρὸς σφαγὴν ἑλκόμενον ἠκολούθει Μαρία τρυχομένη
μεθ΄ ἑτέρων γυναικῶν͵ ταῦτα βοῶσα·
Ποῦ πορεύῃ͵ τέκνον; Τίνος χάριν τὸν ταχὺν δρόμον τελεῖς;
Μὴ ἕτερος γάμος πάλιν ἔστιν ἐν Κανᾶ
κἀκεῖ νυνὶ σπεύδεις ἵν΄ ἐξ ὕδατος αὐτοῖς οἶνον ποιήσῃς;
Συνέλθω σοι͵ τέκνον͵ ἢ μείνω σε μᾶλλον;
Δός μοι λόγον͵ Λόγε· μὴ σιγῶν παρέλθῃς με͵
ὁ ἁγνὴν τηρήσας με͵ ὁ υἱὸς καὶ Θεός μου.​

Υπάρχει μια γνωστή και εντυπωσιακή αντιστοιχία του Οίκου με ένα τμήμα από το θρησκευτικό δράμα «ο Χριστός Πάσχων» (στίχ. 454-460) στο οποίο η Θεοτόκος θρηνεί τον Υιό της.

Πῇ πῇ πορεύῃ͵ Τέκνον; ὡς ἀπωλόμην·
ἕκητι τίνος τὸν ταχὺν τελεῖς δρόμον;
μὴ γάμος αὖθις ἐν Κανᾷ κἀκεῖ τρέχεις͵
ἵν΄ ἐξ ὕδατος οἰνοποιήσῃς ξένως;
Ἐφέψομαί σοι͵ Τέκνον͵ ἢ μενῶ σ΄ ἔτι;
Δὸς δὸς λόγον μοι͵ τοῦ Θεοῦ Πατρὸς Λόγε͵
μὴ δὴ παρέλθῃς σῖγα δούλην μητέρα·​

Να σημειωθεί ότι το δράμα «Χριστός Πάσχων» αποδίδεται εκ παραδόσεως στον άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό, αλλά η νεότερη έρευνα το αμφισβήτησε αυτό και το απέδωσε κατά καιρούς σε άλλους συγγραφείς (π.χ. Ιωάννη Δαμασκηνό, Ιωάννη Τζέτζη, Κωνσταντίνο Μανασσή, Απολλινάριο Λαοδικείας, Αμφιλόχιο Ικονίου, Γρηγόριο Αντιοχείας, Θεόδωρο Πρόδρομο ή κάποιον άγνωστο συγγραφέα του 11ου ή 12ου αιώνος. Ανάμεσα σε άλλους αποδίδεται και στον ίδιο τον Ρωμανό τον Μελωδό).
Ανάλογα λοιπόν με την πατρότητα του έργου, υπάρχουν τρία πιθανά ενδεχόμενα:

α) ο Ρωμανός ο Μελωδός αντιγράφει τον προγενέστερό του ποιητή (πιθ. τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό)
β) ο μεταγενέστερος του Ρωμανού ποιητής αντιγράφει τον Ρωμανό τον Μελωδό
γ) ο Ρωμανός ο Μελωδός αντιγράφει τον εαυτό του (από το έργο στο Κοντάκιο ή αντίστροφα)​

Δεν είμαι ο πιο ειδικός στο φόρουμ για αυτά, αλλά νομίζω ότι η έρευνα θα αργήσει να αποφανθεί.

 

[nchris]

Αγαπητοί φίλοι,

Με αφορμή το παραπάνω θέμα, δημοσιεύω σχετική εργασίας μου.

Φιλικά,
Χρήστος Νανέρης

 

[dimitrios.zaganas]

...
Ανάλογα λοιπόν με την πατρότητα του έργου, υπάρχουν τρία πιθανά ενδεχόμενα:

α) ο Ρωμανός ο Μελωδός αντιγράφει τον προγενέστερό του ποιητή (πιθ. τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό)
β) ο μεταγενέστερος του Ρωμανού ποιητής αντιγράφει τον Ρωμανό τον Μελωδό
γ) ο Ρωμανός ο Μελωδός αντιγράφει τον εαυτό του (από το έργο στο Κοντάκιο ή αντίστροφα)​

Δεν είμαι ο πιο ειδικός στο φόρουμ για αυτά, αλλά νομίζω ότι η έρευνα θα αργήσει να αποφανθεί.

Το τρίτο είναι το λιγότερο πιθανό (για να μην πω απίθανο).