Νεώτερα (των αυθεντικών του Πέτρου) εκδοθέντα Δοξαστάρια. Εξέλιξη ή παραχάραξη;

[dkalpakidis]

Ένα ενδιαφέρον άρθρο του ΟΦΕΛΠ σχετικά με το Δοξαστάριο του Πέτρου και τις επανεκδόσεις του Δοξασταρίου. Το άρθρο υπάρχει στο παρακάτω σύνδεσμο:
http://lampadariospetros.blogspot.gr/2012/09/blog-post_21.html
Το αντιγράφω και εδώ:

-Παραθέτουμε σε απλή εικόνα το Δοξαστικό των αίνων της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού,σε τρείς [3] εκδοχές του.
-Η πρώτη από το Δοξαστάριο του Πέτρου,εκδ.1849,με την ερμηνεία στη νέα μέθοδο από τον Πρωτοψάλτη Γρηγόριο.
-Η δεύτερη από το Δοξαστάριο [Μουσική κυψέλη] εκδ.του 1898,από τον Στέφανο τον Λαμπαδάριο.
-Και η τρίτη από το Δοξαστάριο εκδ.του 1952,από τον Πρωτοψάλτη Κων.Πρίγγο.
-Αρκεσθήκαμε σε αυτές τις εκδοχές,επειδή αφ' ενός η πρώτη (όμοια με αυτή του 1820) είναι η αυθεντική μεταφορά των μελοποιήσεων του Πέτρου από την γραφή του στην νέα μέθοδο,οι δε άλλες δύο επειδή αποτελούν τις πλέον σοβαρές και εν τη "Ιεροψαλτική πράξει" εγκριθείσες και διαθοθείσες.
-Ο λόγος που αναρτούμε αυτή την εικόνα με τις τρείς αυτές μελοποιητικές εκδοχές είναι γιά να αναρωτηθεί πας όστις σοβαρά και εμπεριστατωμένα περί τα ψαλτικά ασχολείτε γιά το εαν είναι εξέλιξη στην μελοποίηση, αν υπάρχει αυθαίρετη διασκευή και παραχάραξη της αρχικής αυθεντικής συνθέσεως και εάν ωφελεί όλη αυτή η εξέλιξη.
-Είναι δύσκολο να εκφέρει κάποιος σίγουρη άποψη και γνώμη.Πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτές οι δύο εκδοχές, αποτελούν εξέλιξη ερμηνείας της αρχικής,και όχι διασκευή, σύμφωνα και με το γνωστόν "ως τα νυν ασματομελωδούνται εν τω Πατριαρχικώ Ναώ".Βέβαια γεννάται το ερώτημα αν αυτό είναι επιτρεπτόν.Υποθετικά μιλώντας,με νομικούς σημερινούς όρους περί πνευματικής ιδιοκτησίας, σίγουρα και οι δύο νεώτερες αυτές εκδοχές θα απαγορευόντουσαν, αφού πάνω από το 90% στις "μελισματικές γραμμές" τους, χρησιμοποιούν -ως φωτοτυπία- τις αντίστοιχες της αρχικής.
-Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός πως στην ψαλτική η χρήση γνωστοτάτων θέσεων και γραμμών, σε κάθε είδος μελοποϊας,είναι το απαραίτητο στοιχείο της. Απ' την άλλη όμως αξία έχει ποιός εμπνέεται τα βασικά μιάς αρχικής σύνθεσης.
-Προχωρώντας αναφύεται σε κάθε καλόπιστο το ερώτημα.Σε τι ωφέλησε η έκδοση των δύο αυτών βιβλίων-εκδοχών? Μιά χαρά μελοποίηση είχε κάνει ο Πέτρος.
-Και ακόμη.Μήπως αυτές οι δύο εκδόσεις,άνοιξαν το δρόμο και κατακλύσθηκε η ψαλτική από αμέτρητες άνευ ουδεμίας εγκρίσεως νεώτερες εκδόσεις Δοξασταρίων,που βρίθουν εξωτερικών μελών,υπεραναλύσεων, ανορθογραφιών κλπ κλπ ??????
-Είναι νομίζουμε ερωτήματα και ζητήματα σοβαρά.Που απαιτούν έρευνα κοπιαστική εργασία και σκέψη.
-Η εύκολη πλέον πρόσβαση -λόγω της τεχνολογίας- κάθε ενδιαφερομένου,στις αρχικές αυθεντικές εκδόσεις στους κώδικες στα χειρόγραφα και στα περισσότερα άγνωστα μέχρι πρό τινος αρχεία,καθώς και η γενική επιστημονική κατάρτιση των νέων περί την ψαλτική έρευνα ασχολουμένων,αποτελούν σήμερα τα μόνα ίσως παρήγορα στοιχεία της ψαλτικής πραγματικότητας.
-Εν κατακλείδι θα αναφέρουμε κάτι ως προτροπή στους νεωτέρους.Οποιος ξέρει ή μάθει να ψάλλει σωστά,θέτοντας το αυθεντικό Δοξαστάριο του Διδασκάλου στο αναλόγιό του,εκπληροί αυτό γιά το οποίο κλήθηκε να "διακονεί" στο στασίδι του.
ΟΦΕΛΠ

 

[apostoloskalpakidis]

Σαφώς και θέλει μελέτη και έρευνα και δεν μπορείς να απαντήσεις μονολεκτικά ή έστω μόνο σε ένα μήνυμα.
Θα μπορούσα βέβαια κάνοντας μια σύνδεση και με ένα θέμα που "τρέχει " για το ύφος των Θεσσαλονικέων αν συνδέεται και κατά πόσον με την πόλη , αλλά και με παλαιότερο για τον Αθ. Καραμάνη ,ότι δεν συμφωνώ με τον απόλυτο τρόπο παρουσίασης .
Δηλαδή :
Ο τίτλος . Ή εξέλιξη ή παραχάραξη . Κατ ευθείαν αν απορρίψεις το πρώτο , τον βγάζεις τον άλλο αιρετικό .
Υπάρχουν ειδικοί για να τοποθετηθούν ποιο εμπεριστατωμένα .
Πάντως αν δούμε και το ειρμολόγιο και το αναστασιματάριο , βλέπουμε εξελικτικές παρεμβάσεις από έκδοση σε έκδοση .
Εγώ ξέρω (και καταθέτω την άποψή μου ) ότι αν δεν ακούγαμε αυτούς τους ανθρώπους ή αν δεν είχαμε υπ όψιν αυτές τις (υπερβολικές κατ άλλους ) αναλύσεις , τότε λοιπόν σήμερα θα ψάλλαμε μετροφωνικά και μονότονα , άψυχα και άτολμα.

 

[Γιώργος Μ.]

Ευχαριστούμε για την ανάρτηση. Αν και τα θέματα αυτά έχουν συζητηθεί κατά κόρον, δεν είναι κακό να ξαναγίνεται η συζήτηση από άλλη οπτική.

Αν το ερώτημα ετίθετο σε μένα, θα έλεγα ευθαρσώς εξέλιξη (και νομίζω το ίδιο θα έλεγε η συντριπτική πλειοψηφία των ψαλτών, αν το θέμα έμπαινε σε δημοσκόπηση).
Προσοχή όμως: όχι μιλώντας για όλα τα δοξαστάρια, για όλες τις συνθέσεις. Το θέμα του ασκού του Αιόλου, που θέτει το άρθρο, δεν είναι ανύπαρκτο. Ούτε είναι ανύπαρκτο το θέμα: γιατί εκδίδεις κάτι; Πρέπει να έχεις λόγο, για να το κάνεις.
Αλλά το τι λάθη έγιναν μετά, το τι πληθώρα συνθέσεων και προσωπικών εμπνεύσεων πλημύρισε τον χώρο (πράγμα που πιστεύω πως δεν ισχύει για τα έργα του Πρίγγου, του Καραμάνη, του Χρύσανθου, για να φέρω τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα) δεν είναι επαρκές επιχείρημα, για να ανακοπεί μια εξέλιξη, στον βαθμό πάντα που αυτή είναι υγιής και δεν αλλοιώνει την εκκλησιαστικότητα των μελών και τα κύρια χαρακτηριστικά της παράδοσης.
Ή τουλάχιστον τα επιχειρήματα του άρθρου (που εμμέσως πλην σαφώς απαντά: παραχάραξη) δεν τεκμηριώνουν επαρκώς κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη μου.

Πιο γόνιμη συζήτηση θα ήταν πιστεύω να μιλήσουμε για τα κριτήρια που διαχωρίζουν την καλή εξέλιξη από αυτήν που οδηγεί σε αλλοίωση του μέλους. Κι ένα βασικό, ή τουλάχιστον από τα βασικά για μένα, είναι ότι η πρώτη αποτυπώνει κάτι που έχει ψαλεί και ακουστεί, κοινώς έχει "δοκιμαστεί" σε στόματα και αναλόγια δασκάλων ή μεγάλων ψαλτών και εν συνεχεία αποτυπώνεται γραπτώς και δεν αποτελεί απλώς προσωπική, καλλιτεχνική έμπνευση κατά τα πρότυπα της κοινής καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Για το τελευταίο φέρνω ως παράδειγμα τη θέση του Πρίγγου στο ως άνω δοξαστικό: "χαρᾷ δὲ διὰ τὴν σωτηρίαν, ἥν παρέχει τῷ κόσμῳ". Η αντιστοιχία της με άλλες παρόμοιες θέσεις του (πβ. στο δοξαστικό της Υπαπαντής: οἱ γὰρ ὀφθαλμοί μου εἷδον τὸ σωτήριόν Σου") μου δείχνει ότι ο αείμνηστος Πρίγγος εδώ αποτυπώνει όχι απλώς μια ιδέα, αλλά ένα δοκιμασμένο μουσικό βίωμα, δικό του και όχι μόνο, το οποίο έκρινε κατάλληλο να μπει στη σύνθεση. Αυτό θα έλεγα εξέλιξη.

 

[neoklis]

Για να πω την αλήθεια, με ενοχλεί αυτή η διαφαινόμενη "ειδωλοποίηση" του Πέτρου Πελοποννησίου και του μελοποιητικού του έργου (σ' αυτό το άρθρο αλλά και στο άλλο όπου έγινε αναφορά). Ναι, ο Πέτρος Πελοποννήσιος ήταν ένας μεγάλος σταθμός στην Βυζαντινή Μουσική, ίσως κι ο μεγαλύτερος, δεν είναι όμως το τέρμα. Ούτε συμφωνώ μ' όσους κοιτούν απλώς με συγκατάβαση οποιαδήποτε νεώτερη μελοποιητική προσπάθεια, ή ακόμη και απαξίωση, όπως δυστυχώς συχνά γίνεται μέσα από τις "σελίδες" του ΟΦΕΛΠ.

 

[apostoloskalpakidis]

Θα μπορούσαμε να μάθουμε ίσως ποιος είναι ο συντάκτης της ανάρτησης . Είναι ανυπόγραφη .
Εγώ βλέπω να φάσκει και να αντιφάσκει.
Αφ ενός μεν λέει ότι οι γραμμές είναι κατά το 90 τοις εκατό ίδιες , αφ ετέρου μιλάει για σκοπιμότητα , ανορθογραφία , παραχάραξη κ.λ.π.
Είπαμε ότι στην μουσική δεν υπάρχει παρθενογέννεση .
Εγώ να αντιστρέψω το ερώτημα. Ο Πέτρος τι καταγράφει ; Μία δική του σύνθεση δικής του εμπνεύσεως ή ότι ακούει να ψάλλεται και όπως ψάλλεται στην εποχή του και στο περιβάλλον του ; Κάποιοι επιχείρησαν , να γράψουν πάνω στον Πέτρο . Στηριζόμενοι στις γραμμές , αναλύοντας απλώς κάποιες ελάχιστες θέσεις .(π.χ Κηλτζανίδης , Βιολάκης κ.λπ.) Κάποιοι συνέθεσαν δική τους έμπνευσης (π.χ. Κων/νος , Νικόλαος , Φιλανθίδης )
Για αυτό και εγκαταλήφθηκαν . Δεν ψάλλονται πλην εξαιρέσεων (πχ. Αθωνιάδα στο Όρος )
Γιατί λοιπόν και οι άλλοι ( Πρίγγος ) να μην καταγράφει την εποχή του . Αυτό που η εξέλιξη έφερε ; Σε μια συνέντευξη λέει : " όταν εννοώ δικά μου εννοώ του δασκάλου μου του Ιακώβου , εκείνου του μεγάααα λου ψάλτου ..."
Ένα άλλο θέμα είναι να λάβουμε υπ όψιν ποιος κάνει αυτή την "παρέμβαση "
Να θυμήσω πόσο καιρό θήτευσε στα αναλόγια των πατριαρχείων ο Πρίγγος ;
Σε ένα πρόλογο νομίζω ο Ταλιαδώρος γράφει :" φθάνει , ο επιχειρών να είναι ... "
Παίζει ρόλο λοιπόν , το ποιος , το κατά πόσον και το πως..

 

[apostoloskalpakidis]

Μήπως ο Πέτρος στην εποχή του δεν είναι καινοτόμος ;
Εισαγάγει μαζί με τον Δανιήλ το νέον στιχηραρικόν μέλος .
Και εισαγάγει δικό του σύστημα γραφής .
Αυτά συμπληρωματικά.

Υ.Γ.
Εν τάξει δεν γνωρίζω το σκεπτικό της ανάρτησης .
Εγώ είμαι ο πρώτος που δεν δέχομαι αδιαμαρτύρητα οποιαδήποτε καινούρια σύνθεση

 

[xelwnas]

Εγώ ξέρω (και καταθέτω την άποψή μου ) ότι αν δεν ακούγαμε αυτούς τους ανθρώπους ή αν δεν είχαμε υπ όψιν αυτές τις (υπερβολικές κατ άλλους ) αναλύσεις , τότε λοιπόν σήμερα θα ψάλλαμε μετροφωνικά και μονότονα , άψυχα και άτολμα.

Συμφωνω εν μερη αλλα μην ξεχναμε οτι και αυτοι τις αναλυσεις αυτες τις εκαναν βλεποντας το κλασικο κειμενο, και αλλες αναλυσεις εκανε ενας ψαλτης στην πολη αλλες ενας ψαλτης στο ορος π.χ.

Οποτε νομιζω το θεμα ειναι να κραταμε γενικα εναν απλο τροπο γραφης,ειδικα για το στιχιραριο, που θα επιτρεπει τις αναλυσεις που εχει ακουσει ο καθενας απο τον δασκαλο του.Ολα αυτα βεβαια προυποθετουν σωστους δασκαλους.

 

[apostoloskalpakidis]

Συμφωνω εν μερη αλλα μην ξεχναμε οτι και αυτοι τις αναλυσεις αυτες τις εκαναν βλεποντας το κλασικο κειμενο, και αλλες αναλυσεις εκανε ενας ψαλτης στην πολη αλλες ενας ψαλτης στο ορος π.χ.

.

Καλόν είναι να διαβάζουμε και μετά να απαντάμε .
Και βέβαια είχαν ως βάση τα παλαιά . Για εμάς γράφω τους νεότερους , ότι αν δεν είχαμε αυτούς , τι θα κάναμε.


Υ.Γ . Για το όρος τι να πω ; Θα φταίει το υψόμετρο ..

 

[Lakedaimonios]

Στην ουσία του ερωτήματος που θέτει η ανάρτηση:

Κατα την άποψη μου υπάρχει και παραχάραξη και εξέλιξη.
Παραχάραξη, (ίσως δεν είναι απολύτως δόκιμος ο όρος) θα έλεγα καλήτερα ιδιοποίηση αποτελεί το κείμενο που βρίσκουμε στην Κυψέλη του Στεφάνου. Κι αυτό γιατί δεν αναγράφεται πουθενά σαφώς ότι η σύνθεση είναι (εκτός 2-3 σημείων μάλλον διαφορετικής ορθογραφικής προσέγγισης) του Πέτρου. Είναι σαν να εκδίδω ένα Δοξαστάριο συμπεριλαμβάνοντας την εν λόγω σύνθεση και να μην αναφέρω ρητώς ότι το μέλος είναι του τάδε μελοποιού. Όπως, θα μου επιτρέψετε συμβαίνει πολλάκις με τα καινούρια βιβλία που βρίθουν συνθέσεων άλλων μελοποιών και πουθενά δεν αναφέρεται η πατρότητα του μέλους μόνο και μόνο διότι πρόσθεσα ένα κλάσμα ή ανέλυσα μία ή δυο γραμμές.

Εξέλιξη κατά τη γνώμη μου είναι η σύνθεση που βρίσκουμε στην έκδοση του Πρίγγου. Δεν μπορώ να το αποδείξω μουσικολογικά αλλά ψάλλοντας τη σύνθεση από το Δοξαστάριο του '20 θα ερμήνευα και εγώ σχεδόν όπως το παρουσιάζει ο Πρίγγος. Εφόσον σαφώς αναφέρει ότι οι συνθέσεις είναι "ως τα νυν..." έχει δικαίωμα εν πολλοίς να καταγράφει την ερμηνευτική παράδοση του Διδασκάλου Πέτρου μέσα στον Πατριαρχικό ναό όπως την παρέλαβε και πιθανόν εξέλιξε και ο ίδιος.

Κάτι τελευταίο. Ο ΟΦΕΛΠ κάνει έρευνα, θέτει ερωτήματα και αναζητά απαντήσεις. Αν τα ερωτήματα ενοχλούν, σκανδαλίζουν, ξεβολεύουν εν πολλοίς παγιωμένες απόψεις αυτό δεν αφορά τον ΟΦΕΛΠ. Και δεν είμαστε, ως μέλος χρησιμοποιώ πρώτο πληθυντικό, προσωπολάγνοι. Υπάρχουν μεταξύ των μελών του ομίλου διαφορετικές προσεγγίσεις και απόψεις. Αυτό γεννά διάλογο, ο διάλογος οδηγεί σε διαπιστώσεις και οι διαπιστώσεις σε συμπεράσματα. Στόχος δεν είναι ούτε να υπερβάλουμε ούτε να μειοδοτήσουμε. Στόχος είναι η έρευνα να γεννήσει φώς.

 

[neoklis]

... Παραχάραξη, (ίσως δεν είναι απολύτως δόκιμος ο όρος) θα έλεγα καλήτερα ιδιοποίηση αποτελεί το κείμενο που βρίσκουμε στην Κυψέλη του Στεφάνου. Κι αυτό γιατί δεν αναγράφεται πουθενά σαφώς ότι η σύνθεση είναι (εκτός 2-3 σημείων μάλλον διαφορετικής ορθογραφικής προσέγγισης) του Πέτρου. Είναι σαν να εκδίδω ένα Δοξαστάριο συμπεριλαμβάνοντας την εν λόγω σύνθεση και να μην αναφέρω ρητώς ότι το μέλος είναι του τάδε μελοποιού. ...

Γράφτηκε πιο πάνω

....Ο Πέτρος τι καταγράφει ; Μία δική του σύνθεση δικής του εμπνεύσεως ή ότι ακούει να ψάλλεται και όπως ψάλλεται στην εποχή του και στο περιβάλλον του ; ...

Ίσως λοιπόν ο Στέφανος δεν αναφέρει τίποτε όπως κι ο Πέτρος δεν ανέφερε τίποτε, και απλώς καταγράφουν αυτό που ψαλλόταν την εποχή εκείνη.

... Κάτι τελευταίο. Ο ΟΦΕΛΠ κάνει έρευνα, θέτει ερωτήματα και αναζητά απαντήσεις...

Θα ήταν όμως καλό τα ερωτήματα αυτά και οι απόψεις που εκφράζονται να ήταν πιο μετριοπαθή, ώστε να προωθήσουν τον νηφάλιο και καλόπιστο διάλογο, ενώ εάν πιάνουν εξαρχής μια ακραία θέση, ωθούν και τους άλλους διαλεγομένους να πιάσουν την άλλη άκρη, για να υπάρχει μια ισορροπία.

... Αν τα ερωτήματα ενοχλούν, σκανδαλίζουν, ξεβολεύουν εν πολλοίς παγιωμένες απόψεις αυτό δεν αφορά τον ΟΦΕΛΠ. ...

Δεν ενοχλούν ούτε σκανδαλίζουν, κάτι που υπονοεί ότι οι άλλοι έχουν την ευθύνη γι' αυτό, απλώς κάποιες φορές είναι υπερβολικά και μονομερή.

... Στόχος δεν είναι ούτε να υπερβάλουμε ούτε να μειοδοτήσουμε. Στόχος είναι η έρευνα να γεννήσει φώς.

Καλό είναι που λέγεται, καλύτερο και να εφαρμόζεται.

 

[dimitris]

Τήν ἴδια ἐποχή πού ζοῦσε ὁ Πέτρος στήν Δύση ζοῦσε ὁ Γιόχαν Μπάχ.
Μεγάλος δάσκαλος κι αὐτός καί πάνω σ`αὐτόν στηρίχτηκαν οἱ μεταγενὲστεροι.
Δέν ἔμειναν ὃμως ἐκεῖ ἀλλά συνέχισαν. (Μότσαρτ, Μπετόβεν κ.α.)
Ἐδῶ εἴχαμε πολλούς ἀστέρες πρίν καί μετά.
Μπερεκέτης, Ρύσιος, Ιάκωβος, Φωκαεῦς, Νικόλαος κ.α.

 

[Lakedaimonios]

Ως νέος και μαθητευόμενος στην ψαλτική, ανοίγοντας την τετράτομη Πανδέκτη και τις Ανθολογίες Γρηγορίου και Χουρμουζίου, το Δοξαστάριο σε όλες τις εκδόσεις, το Ειρμολόγιο, το Αναστασιματάριο κ.λ.π. βλέπω φαρδιά πλατιά να επιγράφουν ως μέλος Πέτρου Λαμπαδαρίου ακόμα και το «Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου». Όποιος έχει στοιχεία περί του αντιθέτου ας τα παρουσιάσει χάριν της έρευνας και του διαλόγου. Όχι μυθοπλασίες για Δερβίσηδες, κλοπή συνθέσεων από τον Δανιήλ και άλλα τέτοια αναπόδεικτα. Όσο για την ειδωλοποίηση του Πέτρου, η ειδοποιός διαφορά έγκειται στον τρόπο μελοποίησης του Πέτρου (σχετικό άρθρο μου στο blog lampadariospetros) που αποτελεί σχολή και όχι στο άτομο αυτό καθ' εαυτό. Ας ψαχθούν όμως σήμερα οι περισσότεροι, μήπως έχουν ειδωλοποιήσει κάθε λογής ψαλτικούς star, άλλους εν ζωή κι άλλους όχι. Και κάτι ακόμα. Ο ΟΦΕΛΠ δεν ειδωλοποιεί. Δεν λέει όμιλος φίλων Πέτρου. Αλλά Όμιλος Φίλων ΕΡΓΟΥ Λαμπαδαρίου Πέτρου. Άλλο το έργο και άλλο το πρόσωπο. Για όποιον δεν κατανοεί αυτή την διαφορά, δεν φταίει και γι αυτό ο ΟΦΕΛΠ.

 

[xelwnas]

Καλόν είναι να διαβάζουμε και μετά να απαντάμε .

1. Δεν καταλαβαινω το υφος αυτο.

Υ.Γ . Για το όρος τι να πω ; Θα φταίει το υψόμετρο ..

2. Λαθος μου, ενοουσα στην Πολη και στο Αγιον Ορος...

 

[apostoloskalpakidis]

1. Δεν καταλαβαινω το υφος αυτο.
.

Για ύφος , θα σε παραπέμψω στον φίλο μου τον Παναγιώτη τον Νεοχωρίτη.

Από την απάντησή σου , γίνεται προφανές ότι δεν καλοδιάβασες το μήνυμά μου και το χρησιμοποιείς ως παράθεση για να πεις τι ;
Υ.Γ. ..μετά πρώτης και δευτέρας ...

 

[neoklis]

....Ας ψαχθούν όμως σήμερα οι περισσότεροι, μήπως έχουν ειδωλοποιήσει κάθε λογής ψαλτικούς star, άλλους εν ζωή κι άλλους όχι. ....

Καλά θα ήταν να έλειπε αυτός ο ελιτισμός, ότι οι άλλοι που είναι οι περισσότεροι, δεν ξέρουν τι τους γίνεται ή βρίσκονται σε πλάνη, ενώ εμείς οι λίγοι είμαστε υπεράνω όλων, γιατί ακολουθούμε το έργο του μεγάλου Πέτρου.

....Ο ΟΦΕΛΠ δεν ειδωλοποιεί. Δεν λέει όμιλος φίλων Πέτρου. Αλλά Όμιλος Φίλων ΕΡΓΟΥ Λαμπαδαρίου Πέτρου. Άλλο το έργο και άλλο το πρόσωπο. Για όποιον δεν κατανοεί αυτή την διαφορά, δεν φταίει και γι αυτό ο ΟΦΕΛΠ.

Τι ακριβώς υπονοείς; Ότι κάποιοι είναι τόσο χαζοί για να μη μπορούν να διακρίνουν την διαφορά; Όσο κακό είναι η ειδωλοποίηση ενός προσώπου, εξίσου κακό είναι κι η ειδωλοποίηση του έργου του.

Μια αυτοσυγκράτηση είναι απαραίτητη.

 

[Lakedaimonios]

Ως νέος και μαθητευόμενος στην ψαλτική, ανοίγοντας την τετράτομη Πανδέκτη και τις Ανθολογίες Γρηγορίου και Χουρμουζίου, το Δοξαστάριο σε όλες τις εκδόσεις, το Ειρμολόγιο, το Αναστασιματάριο κ.λ.π. βλέπω φαρδιά πλατιά να επιγράφουν ως μέλος Πέτρου Λαμπαδαρίου ακόμα και το «Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου». Όποιος έχει στοιχεία περί του αντιθέτου ας τα παρουσιάσει χάριν της έρευνας και του διαλόγου. Όχι μυθοπλασίες για Δερβίσηδες, κλοπή συνθέσεων από τον Δανιήλ και άλλα τέτοια αναπόδεικτα. Όσο για την ειδωλοποίηση του Πέτρου, η ειδοποιός διαφορά έγκειται στον τρόπο μελοποίησης του Πέτρου (σχετικό άρθρο μου στο blog lampadariospetros) που αποτελεί σχολή και όχι στο άτομο αυτό καθ' εαυτό. Ας ψαχθούν όμως σήμερα οι περισσότεροι, μήπως έχουν ειδωλοποιήσει κάθε λογής ψαλτικούς star, άλλους εν ζωή κι άλλους όχι. Και κάτι ακόμα. Ο ΟΦΕΛΠ δεν ειδωλοποιεί. Δεν λέει όμιλος φίλων Πέτρου. Αλλά Όμιλος Φίλων ΕΡΓΟΥ Λαμπαδαρίου Πέτρου. Άλλο το έργο και άλλο το πρόσωπο. Για όποιον δεν κατανοεί αυτή την διαφορά, δεν φταίει και γι αυτό ο ΟΦΕΛΠ.

Αδυνατώ να πιστέψω πως δεν καταλάβατε το νόημα της σκέψης μου και δεν μπορέσατε να παρακολουθήσετε κατά γράμμα τα γραφόμενα μου. Παρακαλώ όταν παραπέμπετε σε εμένα να παραπέμπετε ολόκληρο το σχόλιο μου, διαφορετικά αλλάζει η ουσία αυτών που γράφω και δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις. Για τελευταία φορά: Το ερώτημα το θέτω με τη λέξη "μήπως". Απαντήστε επί της ουσίας αν σας ενδιαφέρει. Όσον αφορά το τελευταίο γράφω και εννοώ ακριβώς αυτό που λέω. Δεν υπονοώ τίποτε. Ευχαριστώ

 

[xelwnas]

Για ύφος , θα σε παραπέμψω στον φίλο μου τον Παναγιώτη τον Νεοχωρίτη.

Από την απάντησή σου , γίνεται προφανές ότι δεν καλοδιάβασες το μήνυμά μου και το χρησιμοποιείς ως παράθεση για να πεις τι ;
Υ.Γ. ..μετά πρώτης και δευτέρας ...

Μια χαρα διαβασα το μηνυμα σου και δεν το παρεθεσα ως αντιθεση, αλλωστε γραφω οτι συμφωνω γενικα, απλα ηθελα να πω αυτο που εγραψα και στο πρωτο μου μηνυμα,που μαλλον εσυ δεν το καλοδιαβασες, οτι αφου και οι παλαιοι που εκαναν τις αναλυσεις εβλεπαν τα κλασικα κειμενα...νομιζω το θεμα ειναι να κραταμε γενικα εναν απλο τροπο γραφης,ειδικα για το στιχιραριο, που θα επιτρεπει τις αναλυσεις που εχει ακουσει ο καθενας απο τον δασκαλο του.

Οποτε δεν καταλαβαινω την ψιλη ειρωνια...

 

[antonios]

Ευχαριστούμε για την ανάρτηση. Αν και τα θέματα αυτά έχουν συζητηθεί κατά κόρον, δεν είναι κακό να ξαναγίνεται η συζήτηση από άλλη οπτική.

Αν το ερώτημα ετίθετο σε μένα, θα έλεγα ευθαρσώς εξέλιξη (και νομίζω το ίδιο θα έλεγε η συντριπτική πλειοψηφία των ψαλτών, αν το θέμα έμπαινε σε δημοσκόπηση).
Προσοχή όμως: όχι μιλώντας για όλα τα δοξαστάρια, για όλες τις συνθέσεις. Το θέμα του ασκού του Αιόλου, που θέτει το άρθρο, δεν είναι ανύπαρκτο. Ούτε είναι ανύπαρκτο το θέμα: γιατί εκδίδεις κάτι; Πρέπει να έχεις λόγο, για να το κάνεις.
Αλλά το τι λάθη έγιναν μετά, το τι πληθώρα συνθέσεων και προσωπικών εμπνεύσεων πλημύρισε τον χώρο (πράγμα που πιστεύω πως δεν ισχύει για τα έργα του Πρίγγου, του Καραμάνη, του Χρύσανθου, για να φέρω τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα) δεν είναι επαρκές επιχείρημα, για να ανακοπεί μια εξέλιξη, στον βαθμό πάντα που αυτή είναι υγιής και δεν αλλοιώνει την εκκλησιαστικότητα των μελών και τα κύρια χαρακτηριστικά της παράδοσης.
Ή τουλάχιστον τα επιχειρήματα του άρθρου (που εμμέσως πλην σαφώς απαντά: παραχάραξη) δεν τεκμηριώνουν επαρκώς κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη μου.

Πιο γόνιμη συζήτηση θα ήταν πιστεύω να μιλήσουμε για τα κριτήρια που διαχωρίζουν την καλή εξέλιξη από αυτήν που οδηγεί σε αλλοίωση του μέλους. Κι ένα βασικό, ή τουλάχιστον από τα βασικά για μένα, είναι ότι η πρώτη αποτυπώνει κάτι που έχει ψαλεί και ακουστεί, κοινώς έχει "δοκιμαστεί" σε στόματα και αναλόγια δασκάλων ή μεγάλων ψαλτών και εν συνεχεία αποτυπώνεται γραπτώς και δεν αποτελεί απλώς προσωπική, καλλιτεχνική έμπνευση κατά τα πρότυπα της κοινής καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Για το τελευταίο φέρνω ως παράδειγμα τη θέση του Πρίγγου στο ως άνω δοξαστικό: "χαρᾷ δὲ διὰ τὴν σωτηρίαν, ἥν παρέχει τῷ κόσμῳ". Η αντιστοιχία της με άλλες παρόμοιες θέσεις του (πβ. στο δοξαστικό της Υπαπαντής: οἱ γὰρ ὀφθαλμοί μου εἷδον τὸ σωτήριόν Σου") μου δείχνει ότι ο αείμνηστος Πρίγγος εδώ αποτυπώνει όχι απλώς μια ιδέα, αλλά ένα δοκιμασμένο μουσικό βίωμα, δικό του και όχι μόνο, το οποίο έκρινε κατάλληλο να μπει στη σύνθεση. Αυτό θα έλεγα εξέλιξη.

Τα ίδια δεδομένα ανάλογα με τις παραμέτρους "υπολογισμού" μπορεί να δίνουν διαφορετικό αποτέλεσμα.

Ποιός ορίζει τους όρους; Ποιός χαράσσει την "λεπτή κόκκινη" γραμμή;

Ο "χ" που γράφει ένα Δοξαστάριο πόσα χρόνια πρέπει να το έχει ψάλλει πρώτα για να μην θεωρηθεί προσωπική έμπνευση αλλά καθιερωμένη παράδοση; Τίνος παράδοση; Αν ο "χ" (εγνωσμένης αξίας πρωτοψάλτης) κάνει κάτι που υπάρχει ήδη, ποιός ο λόγος της νέας έκδοσης; Αν κάνει κάτι καινούργιο, πότε ορίζεται το καινούργιο ως "εξέλιξη" και πότε ως "παραχάραξη";
(Ναι, όντως η συζήτηση, και εδώ για ακόμα μία φορά, είναι περί κριτηρίων!)

Ακόμα και σ' αυτό που έθεσες κι εσύ ως κριτήριο, αναλύοντάς το, θα πρέπει αναγκαστικά να βρεις, το κριτήριο του κριτηρίου...

 

[haris1963]

Τήν ἴδια ἐποχή πού ζοῦσε ὁ Πέτρος στήν Δύση ζοῦσε ὁ Γιόχαν Μπάχ.
Μεγάλος δάσκαλος κι αὐτός καί πάνω σ`αὐτόν στηρίχτηκαν οἱ μεταγενὲστεροι.
Δέν ἔμειναν ὃμως ἐκεῖ ἀλλά συνέχισαν. (Μότσαρτ, Μπετόβεν κ.α.)
Ἐδῶ εἴχαμε πολλούς ἀστέρες πρίν καί μετά.
Μπερεκέτης, Ρύσιος, Ιάκωβος, Φωκαεῦς, Νικόλαος κ.α.

Σύγχρονος του Χάυδν ο Πέτρος κι όχι του Μπαχ (1685-1750). Έχει σημασία, γιατί ο Μπαχ ανήκει στην μπαρόκ περίοδο της (δυτικής) μουσικής, ενώ ο Χάυδν στην κλασική (όπως κι ο Μότσαρτ).

 

[ybulbu]

Ο Στέφανος παραθέτει με ελάχιστες παρεμβάσεις τα δοξαστικά του Πέτρου Πελοποννησίου και τα Ιδιόμελα του Εμμανουήλ Πρωτοψάλτου. Στα υπόλοιπα δεν ξέρω αν συνθέτει ή καταγράφει τον Κωνσταντίνο, πάντως φαίνεται η διαφορά στις θέσεις. Δεν ξέρω αν χρειαζόταν να αναφέρει τις πηγές του σε μια εποχή που όλοι έψαλλαν Πέτρο.

Σχετικά με την «ειδωλοποίηση», τη θεωρώ αδόκιμο όρο για να περιγράψει το θαυμασμό για το έργο κάποιου. Εγώ, για παράδειγμα, θαυμάζω τον τονισμό που έδωσε ο Πρίγγος στις μουσικές θέσεις του Πέτρου, γι' αυτό και ψάλλω από τα βιβλία του. Βλέπω, δηλαδή, πως γίνονται πιο εκφραστικά τα μέλη στη γραφή του. Ακόμη, μου αρέσει ο τρόπος που συντέμνει κάποιες γραμμές μακροσκελείς αλλά και ο τρόπος που αναπτύσσει τις εναλλακτικές εκτενέστερες γραμμές που ενίοτε προτείνει. Τα καταγράφει σύμφωνα με τη ζώσα προφορική παράδοση και βλέπω τα κείμενά του όπως ακριβώς τα περιγράφει ο Ταλιαδώρος, δηλαδή ότι μιλάνε. Καταλαβαίνω με το έργο του ότι η ψαλτική είναι λόγος, έκφραση, προσευχή με διακριτές φράσεις και όχι μόνο μελωδία. Και όλα αυτά με ελάχιστες παρεμβάσεις - διασκευές στο έργο του Πέτρου, που ίσως διαβάζοντάς τα σημεία αυτά με την παλαιά στενογραφική γραφή να μη συνιστούν καν απόκλιση. Γνωρίζω ότι στο Άγ. Όρος ο τρόπος ανάλυσής του φαίνεται ενίοτε ξένος διότι εκεί ο τονισμός είναι άλλος, ακολουθείται χωρίς αιχμές - έντονους τονισμούς η ενότητα της μελωδίας σε ένα ομοιόμορφο άκουσμα που σκοπό έχει να δώσει ρυθμό στην προσευχή με το κομβοσχοίνι, όμως κάποιος που καταπιάνεται με την πολίτικη και την πατριαρχική παράδοση βλέπει άλλη ζωντάνια στις καταγραφές του Πρίγγου.

Αυτά τα γράφω για να δώσω εναλλακτικές οπτικές γωνίες στην αφοριστική διάθεση που διαφαίνεται έναντι γενικότερα των διασκευών και των σύγχρονων καταγραφών. Και ο Αντώνιος ο Λαμπαδάριος κατέγραψε Αναστασιματάριο, και ο Χουρμούζιος, και ο Κωνσταντίνος, και ο Ιωάννης, όλοι βασίστηκαν λίγο ή περισσότερο στον Πέτρο, όλοι όμως κατέθεσαν τη δική του μαρτυρία για την ψαλτική της εποχής τους. Βέβαια, είμαι ενάντια στις υπερβολές και τις αυθαιρεσίες άλλων συνθετών, παλαιών και συγχρόνων, που ξεφεύγουν από τη σεμνότητα και την ιεροπρέπεια της μουσικής μας παραδόσεως και καταλήγουν σε εκκεντρική επίδειξη φωνητικής εκτάσεως, φαντασίας, λαρυγγικής ευστροφίας κλπ.