Μπορεί το ισοκράτημα να είναι ψηλότερα από τη μελωδία σε μια κατάληξη;

[Dimitri]

Ένα αμφιλεγόμενο από αρκετούς ζήτημα είναι εάν το ισοκράτημα μπορεί να γίνεται σε νότα υψηλότερη από αυτή της κατάληξης της μελωδικής φράσης. Π.χ. στο Δεύτερο ήχο να καταλήγουμε στο ΒΟΥ αλλά να κρατάμε ίσον ΔΙ, στον Τρίτο ήχο να καταλήγουμε (ατελώς) στο ΠΑ αλλά να κρατάμε ΓΑ, στον Πρώτο ήχο να καταλήγουμε (ατελώς) στο κάτω ΖΩ αλλά να κρατάμε ΠΑ ίσον. Για κάποιους φαίνεται να υπάρχει ένας άγραφος ( κανόνας οτι το ίσον γίνεται πάντοτε κάτω ή στο ίδιο ύψος με την κατάληξη. Για άλλους δεν ισχύει τέτοιος κανόνας γιατί π.χ. δεν συμβαδίζει πάντοτε με τον κανόνα οτι το ισοκράτημα γίνεται στη βάση τετραχόρδου/πενταχόρδου ή για άλλους λόγους ("ένα είναι το ίσον") κτλ.

Προσωπικά το θεωρώ λεπτομέρεια εάν το ίσον γίνεται σε χαμηλή ένταση. Π.χ. στις ηχογραφήσεις του π. Δοσιθέου Κατουνακιώτου κρατάνε ΓΑ στον Τρίτο ήχο ακόμα και στις καταλήξεις στο ΠΑ αλλά επειδή το ίσον γίνεται διακριτικά δεν ενοχλεί καθόλου.

 

[V_Zacharis]

Ένα αμφιλεγόμενο από αρκετούς ζήτημα είναι εάν το ισοκράτημα μπορεί να γίνεται σε νότα υψηλότερη από αυτή της κατάληξης της μελωδικής φράσης. Π.χ. στο Δεύτερο ήχο να καταλήγουμε στο ΒΟΥ αλλά να κρατάμε ίσον ΔΙ,

Κράτα κάτω Δι και δεν θα είσαι πάνω από την κατάληξη...:wink:

στον Τρίτο ήχο να καταλήγουμε (ατελώς) στο ΠΑ αλλά να κρατάμε ΓΑ,

Παράδειγμα;

στον Πρώτο ήχο να καταλήγουμε (ατελώς) στο κάτω ΖΩ αλλά να κρατάμε ΠΑ ίσον.

Παράδειγμα και γι αυτό;

 

[Dimitri]

Για τον Τρίτο ήχο άκου το "Την Ωραιότητα" του π. Δοσιθέου (αν θυμάμαι καλά). Για τον Πρώτο ήχο έχω κάπου ηχητικό του Γ. Μιχαλάκη στο Κεκραγάριο του Α' ήχου που στην κατάληξη στο ΖΩ κρατάει ΠΑ (από την αρχή ώς το τέλος ΠΑ δηλαδή). Αν το βρώ κάποια στιγμή θα το ανεβάσω.

 

[Nikos L.]

Ένα αμφιλεγόμενο από αρκετούς ζήτημα είναι εάν το ισοκράτημα μπορεί να γίνεται σε νότα υψηλότερη από αυτή της κατάληξης της μελωδικής φράσης. Π.χ. στο Δεύτερο ήχο να καταλήγουμε στο ΒΟΥ αλλά να κρατάμε ίσον ΔΙ, στον Τρίτο ήχο να καταλήγουμε (ατελώς) στο ΠΑ αλλά να κρατάμε ΓΑ, στον Πρώτο ήχο να καταλήγουμε (ατελώς) στο κάτω ΖΩ αλλά να κρατάμε ΠΑ ίσον. Για κάποιους φαίνεται να υπάρχει ένας άγραφος ( κανόνας οτι το ίσον γίνεται πάντοτε κάτω ή στο ίδιο ύψος με την κατάληξη. Για άλλους δεν ισχύει τέτοιος κανόνας γιατί π.χ. δεν συμβαδίζει πάντοτε με τον κανόνα οτι το ισοκράτημα γίνεται στη βάση τετραχόρδου/πενταχόρδου ή για άλλους λόγους ("ένα είναι το ίσον") κτλ.

Προσωπικά το θεωρώ λεπτομέρεια εάν το ίσον γίνεται σε χαμηλή ένταση. Π.χ. στις ηχογραφήσεις του π. Δοσιθέου Κατουνακιώτου κρατάνε ΓΑ στον Τρίτο ήχο ακόμα και στις καταλήξεις στο ΠΑ αλλά επειδή το ίσον γίνεται διακριτικά δεν ενοχλεί καθόλου.

Τί εννοείς (ατελείς;;καταλήξεις στον ΠΑ σε τρίτο ήχο; μήπως το μέλος αλλάζει πορεία και οδεύει σε πρώτο ήχο με ό,τι αυτό συνεπάγεται (κλίμακα, έλξεις κλπ). Άρα αλλάζει κ το ίσο.
Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στον πρώτο με την πορεία του μέλους στον Βαρύ.
Σκέψου να τραγουδας το " τη σκάλα π' ανεβαίνεις" και εκεί που το μέλος πέφτει διατονικά στον ΠΑ, το αρμονιο (πλέον) και το λαούτο να μείνουν σε συγχορδία που αντιπροσωπεύει το ΔΙ, όσο χαμηλά κι αν ακούγεται, θα σ' αρέσει;;;(βέβαια δεν έφερα παράδειγμα 2φωνης προς τα κάτω ατελούς κατάληξης, αλλά 3φωνης)
Πάντως, συμφωνώ με το Βασίλη να αναφέρεις παραδείγματα...με τη μελωδία αποτυπωμένη στο χαρτί για να φαίνεται η πορεία του ήχου....

 

[V_Zacharis]

Για τον Τρίτο ήχο άκου το "Την Ωραιότητα" του π. Δοσιθέου (αν θυμάμαι καλά).

Δεν το έχω. Το έχεις στο analogion;

Εκεί πάντως (στο "Την ωραιότητα") ο τρίτος δεν καταλήγει ατελώς στον Πα, αλλά εντελώς. Κι απ' όσο ξέρω ο τρίτος δεν καταλήγει ποτέ ατελώς στον Πα, παρα μόνο εντελώς. (Χρύσανθος Μ.Θ.παρ.337)

Για τον Πρώτο ήχο έχω κάπου ηχητικό του Γ. Μιχαλάκη στο Κεκραγάριο του Α' ήχου που στην κατάληξη στο ΖΩ κρατάει ΠΑ (από την αρχή ώς το τέλος ΠΑ δηλαδή). Αν το βρώ κάποια στιγμή θα το ανεβάσω.

Και στον π.Δοσίθεο (κεκραγάριο Α' ήχου) συμβαίνει αυτό. ("εισακουσόν μου")

Να ξαναματαπώ την άποψή μου (η οποία βασικά δεν είναι δική μου αλλά του Καρά), ότι το ισοκράτημα αλλάζει όταν αλλάζει και ο ήχος. (ή το τετράχορδο-πεντάχορδο)

Στον πρώτο όταν η μελωδία καταλήξει εντελώς (και όχι ατελώς) στον Ζω δεν μπορεί να έχουμε πρώτο ήχο εκεί! Το ισοκράτημα θα μετακινηθεί στον ανάλογο ήχο που είναι ο βαρύς.

Στον τρίτο πάλι είναι γνωστό ότι στις καταλήξεις στον Πα περνάει στην κλίμακα του πλ.Α' (μέσος του Τρίτου) και αναλόγως μετακινείται και το ισοκράτημα. Αλλά και αυτή η κατάληξη είναι εντελής και όχι ατελής.

Στον δεύτερο τώρα με στάση στον βου ούτε το τετράχορδο αλλάζει, ούτε ο ήχος. Γιατί λοιπόν να μετακινηθεί το ισοκράτημα; Αν σε ενοχλεί να έχεις πάνω από την μελωδία το ίσο, βάλε τα ίσα μια οκτάβα κάτω.

Αν έχεις παραδείγματα με ατελείς καταλήξεις του τρίτου στον Πα και του πρώτου στον Ζω ανέβασέ τα να τα δούμε.

 

[Dimitri]

Δεν το έχω. Το έχεις στο analogion;

Δεν το έχω. Θα κόψω τα παραδείγματα και θα τα ανεβάσω όταν προλάβω. Εννοούσα εντελείς καταλήξεις (έκανα λάθος διατύπωση πρίν) αλλά ουσιαστικά η ερώτηση αφορά γενικότερα. Δηλαδή εάν μπορείς να κρατήσεις το ίσον στις εντελείς καταλήξεις γιατί να μην μπορείς και στις ατελείς; Δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα συγκεκριμένο παράδειγμα εντελούς κατάληξης όμως που να είναι σχετικό οπότε ας το αφήσουμε αυτό και ας πούμε μόνο για τις ατελείς.

 

[V_Zacharis]

Εννοούσα εντελείς καταλήξεις (έκανα λάθος διατύπωση πρίν) αλλά ουσιαστικά η ερώτηση αφορά γενικότερα. Δηλαδή εάν μπορείς να κρατήσεις το ίσον στις εντελείς καταλήξεις γιατί να μην μπορείς και στις ατελείς;

Το ρώτησα κι εγώ γιατί δεν είχα κάτι πρόχειρο με ατελή κατάληξη στο μυαλό μου.

Στις εντελείς σου είπα. Αν αλλάζει ο ήχος ή το τετράχορδο τότε αλλάζει και το ίσο αλλιώς όχι.

Δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα συγκεκριμένο παράδειγμα εντελούς κατάληξης όμως που να είναι σχετικό οπότε ας το αφήσουμε αυτό και ας πούμε μόνο για τις ατελείς.

Μα...τώρα δεν είπες ότι εννοούσες εντελείς; Μας δουλεύεις; (μήπως βρήκες την μαρμίτα που έπεσε μικρός ο Βαγγέλης και δοκίμασες

 

[Dimitri]

Μα...τώρα δεν είπες ότι εννοούσες εντελείς; Μας δουλεύεις; (μήπως βρήκες την μαρμίτα που έπεσε μικρός ο Βαγγέλης και δοκίμασες

Είναι αργά... μάλλον πρέπει να πάω για ύπνο. Εντελείς εννοούσα. Πάντως στο Β' ήχο έχουμε το παράδειγμα των Λειτουργικών του Μ. Βασιλείου που τελειώνουν στο ΒΟΥ. Άλλος ήχος εκεί (μέσος του Δευτέρου με βάση ΒΟΥ);
Επίσης έχουμε και τα Κυριελεησάρια (πχ. μετά το "Σώσον" του εωθινού Ευαγγελίου που τελειώνουν στο ΒΟΥ). Εκεί κρατάμε σταθερά ΔΙ έστω και άν το μέλος τελειώνει στο ΒΟΥ;

 

[Nikos L.]

Είναι αργά... μάλλον πρέπει να πάω για ύπνο. Εντελείς εννοούσα. Πάντως στο Β' ήχο έχουμε το παράδειγμα των Λειτουργικών του Μ. Βασιλείου που τελειώνουν στο ΒΟΥ. Άλλος ήχος εκεί (μέσος του Δευτέρου με βάση ΒΟΥ);
Επίσης έχουμε και τα Κυριελεησάρια (πχ. μετά το "Σώσον" του εωθινού Ευαγγελίου που τελειώνουν στο ΒΟΥ). Εκεί κρατάμε σταθερά ΔΙ έστω και άν το μέλος τελειώνει στο ΒΟΥ;

ΝΑΙ...
δεν αλλάζει ούτε ο ήχος ούτε το τετράχορδο.

 

[V_Zacharis]

Καλόν ύπνο...(φύλα μου λίγο απ' εκείνη την μαρμίτα...)

Απ' ότι κατάλαβα το μόνο θέμα είναι ο δεύτερος ήχος (χρωματικός) και τι γίνεται όταν καταλήγει στον Βου.

 

[Αθωνίτης]

Αν υποτεθεί ότι το ισοκράτημα δεικνύει εντελείς-ατελείς-καταλήξεις και δεσπόζοντες φθόγγους τοτε δεν νομίζω οτι χρειάζεται να το συζητάμε.
Τωρα, εάν υποτεθεί οτι δεν υφίσταται κατι τέτοιο τότε τί σόι ισοκράτημα είναι αυτό?? Εχω συναντήσει κάτι τέτοια ισο και δω στο Άγιον Όρος (τι κάνει νιάου-νιάου) και πραγματικά ένιωθα ή οτι βλέπουν άλλο βιβλίο οι ισοκράτες και είναι κουφοί ή σνομπάρουν τους ψάλτες....

Μετα συγχωρήσεως...

 

[Nikos L.]

Αν υποτεθεί ότι το ισοκράτημα δεικνύει εντελείς-ατελείς-καταλήξεις και δεσπόζοντες φθόγγους τοτε δεν νομίζω οτι χρειάζεται να το συζητάμε.
Τωρα, εάν υποτεθεί οτι δεν υφίσταται κατι τέτοιο τότε τί σόι ισοκράτημα είναι αυτό?? Εχω συναντήσει κάτι τέτοια ισο και δω στο Άγιον Όρος (τι κάνει νιάου-νιάου) και πραγματικά ένιωθα ή οτι βλέπουν άλλο βιβλίο οι ισοκράτες και είναι κουφοί ή σνομπάρουν τους ψάλτες....

Μετα συγχωρήσεως...

Τι εννοείς;
αν εννοείς ότι το ισοκράτημα πρέπει να προλαβαίνει τους δεσπόζοντες φθόγγους και ανάλογα να αλλάζει κάθε 3-4 χρόνους, τότε να του αλλάξουμε την ονομασία (αναβαπτισμός) και να το πούμε σκαλοκράτημα, μιας κ θα ανεβοκατεβαίνει συνέχεια σα σκάλα χωρίς να βαστάει μια ευθεία=ίσα που λεμε=ίσο, δηλ. ισοκράτημα. Ή συνηχητικός ανελκυστήρ!

ΥΓ:χωρις διάθεση διένεξης

 

[V_Zacharis]

Πατέρα Κουκουζέλη, ευλογείτε!

Αν υποτεθεί ότι το ισοκράτημα δεικνύει εντελείς-ατελείς-καταλήξεις και δεσπόζοντες φθόγγους τοτε δεν νομίζω οτι χρειάζεται να το συζητάμε.

Το ισοκράτημα δεν δείχνει αυτό, αλλά τις φράσεις των ήχων και αλλάζει όταν αλλάζει ο ήχος ή το τετράχορδο-πεντάχορδο που αυτός χρησιμοποιεί. Την θεωρία αυτή την έχει διατυπώσει ο Καράς και νομίζω (δεν έχω δει κάτι άλλο-αν κάποιος γνωρίζει και κάτι άλλο ας μας ενημερώσει) είναι η μοναδική που υπάρχει σαν θεωρία πάνω στο ισοκράτημα, που λαμβάνει υπ' όψιν τις παραμέτρους της μουσική μας (τροπική αρμονία και όχι τονική αρμονία).

Όσο για τις καταλήξεις και τους δεσπόζοντες. Φανταστείτε μόνο σε κάθε κατάληξη σε δεσπόζοντα φθόγγο ήχου να άλλαζε και το ισοκράτημα...

Τωρα, εάν υποτεθεί οτι δεν υφίσταται κατι τέτοιο τότε τί σόι ισοκράτημα είναι αυτό??

Ισοκράτημα βάση της εναλλαγής των ήχων. Περισσότερα έχουν γραφτεί εδώ.

Εχω συναντήσει κάτι τέτοια ισο και δω στο Άγιον Όρος (τι κάνει νιάου-νιάου) και πραγματικά ένιωθα ή οτι βλέπουν άλλο βιβλίο οι ισοκράτες και είναι κουφοί ή σνομπάρουν τους ψάλτες....

Μετα συγχωρήσεως...

Τι κάνει νιάου-νιάου; Αν θέλετε να γίνετε πιο σαφής...

Την ευχή.

 

[Αθωνίτης]

Το μηνυμα μου ήταν κάπως βεβιασμένο και να με συγχωρείτε.
Το σωστό και ίσως και αυτό που ήθελα να διατυπώσω είναι ότι καταρχάς δεικνύει βάση ήχου και μουσική γραμμής και όχι καταλήξεις.

 

[dimitris]

Ισως να υπάρχει διαφορά στο ισοκράτημα μεταξύ παπαδικών και ειρμολογικών μελών. Παράδειγμα στον β' που οδεύει κατά τριφωνία στο ειρμολογικό θα είχαμε συνεχείς αλλαγές ισοκρατήματος βου-δι (να βάλω και ζω; ή πάει πολύ? ), ενώ στα αργά μέλη όταν καταλήγουν σε βου θα μπει λογικά ο βου.
Συμφωνώ με τον Βασίλη ότι το ισοκράτημα μπαίνει στην βάση του τετραχόρδου.
Ισως σε μέσο και παράμεσο όταν το μέλος κατεβαίνει. Αλλά όσο το μέλος κινείται μέσα στο 4-5χορδο αν ανέβει το ισοκράτημα θα ακουστεί σαν ευρωπαϊκό.

Δεν μπορώ να βρώ και χορωδία που να λέει τα ανοιξαντάρια ανάλυση Στανίτσα . "ο ήλιος έγνω" στο "ή" η μελωδία κάνει κορώνα στο πάνω πα και το ισοκράτημα ανεβαίνει από Δι στον Κε. Περίεργο άκουσμα.

 

[Dimitri]

[Σημείωμα συντονιστή] Μετέφερα μία εκτός θέματος ερώτηση (ΓΑ ισοκράτημα στο Β' ήχο) σε νέο θέμα.

 

[Dimitri]

Απ' ότι κατάλαβα το μόνο θέμα είναι ο δεύτερος ήχος (χρωματικός) και τι γίνεται όταν καταλήγει στον Βου.

Όχι μόνο αλλά είναι ίσως το πιό χαρακτηριστικό και γνωστό σε πολλούς παράδειγμα. Δείτε και το ειδικό θέμα για το ισοκράτημα ΒΟΥ στο Β' ήχο.

Για τον Τρίτο ήχο, ακούστε εδώ την "Ωραιότητα" του π. Δοσιθέου (το ίσον προστέθηκε αργότερα από τους Αγιοκυπριανίτες μαθητές του απότι γνωρίζω) και προσέξτε το ίσον στην κατάληξη στο ΔΙ (μένει ΓΑ) και στην κατάληξη στο ΠΑ (πάλι μένει ΓΑ) και μόνο στην κατάληξη στο ΝΗ αλλάζει σε ΝΗ.

Για τον Πρώτο ήχο, εδώ το Κεκραγάριο Πρώτου ήχου πάλι από τον π. Δοσίθεο. Ακούστε το ίσον στο "εισάκουσόν μου" που πάει στο κάτω ΖΩ (μένει ΠΑ, όπως ανέφερε και ο Βασίλης).

 

[V_Zacharis]

Όχι μόνο αλλά είναι ίσως το πιό χαρακτηριστικό και γνωστό σε πολλούς παράδειγμα. Δείτε και το ειδικό θέμα για το ισοκράτημα ΒΟΥ στο Β' ήχο.

Γι αυτό ειπώθηκε ήδη το τι συμβαίνει. Αν υπάρχει κάτι παραπάνω αν συζητηθεί, ας γίνει στο οικείο θέμα.

Για τον Τρίτο ήχο, ακούστε εδώ την "Ωραιότητα" του π. Δοσιθέου (το ίσον προστέθηκε αργότερα από τους Αγιοκυπριανίτες μαθητές του απότι γνωρίζω) και προσέξτε το ίσον στην κατάληξη στο ΔΙ (μένει ΓΑ) και στην κατάληξη στο ΠΑ (πάλι μένει ΓΑ) και μόνο στην κατάληξη στο ΝΗ αλλάζει σε ΝΗ.

Ωραίος ο γερο-Δοσίθεος... Ο Θεός να τον αναπαύει.

Τώρα επι του θέματος, δεν κατάλαβα τι λες. Να γίνεται έτσι το ισοκράτημα;
Εδώ μετράει και το ότι το ισοκράτημα μπήκε αργότερα και όχι μαζί με την ηχογράφηση.

Και δύο παρατηρήσεις. Ποια η ανάγκη να αλλάξει το ίσον σε Νη στην φράση "απορώ και εξίσταμαι" που δεν υπήρχε σε όλες τις άλλες φράσεις;

Και εμένα μου φαίνεται ή στην ίδια φράση ακούω διπλό ισοκράτημα;;; (Νη και κάτω Γα προς το τέλος της φράσης)

Για τον Πρώτο ήχο, εδώ το Κεκραγάριο Πρώτου ήχου πάλι από τον π. Δοσίθεο. Ακούστε το ίσον στο "εισάκουσόν μου" που πάει στο κάτω ΖΩ (μένει ΠΑ, όπως ανέφερε και ο Βασίλης).

Πρέπει να δούμε τι χρησιμότητα έχει το ισοκράτημα για μας και αναλόγως να συζητήσουμε για κανόνες τοποθέτησης κ.τ.λ.

Αυτό είναι το βασικό, αλλιώς θα πελαγοδρομούμε...

 

[Dimitri]

Τώρα επι του θέματος, δεν κατάλαβα τι λες. Να γίνεται έτσι το ισοκράτημα; Εδώ μετράει και το ότι το ισοκράτημα μπήκε αργότερα και όχι μαζί με την ηχογράφηση.

Δεν ξέρω. Απλά παρατηρώ τις διαφορετικές πρακτικές πρός το παρόν από παραδοσιακούς δασκάλους και μαθητές αυτών. Προσπαθώ να δώ τί κανόνες (εάν) χρησιμοποιούσαν σε διάφορες περιπτώσεις και ζητάω σχόλια επ'αυτών. Έχει ενδιαφέρον νομίζω.

Και δύο παρατηρήσεις. Ποια η ανάγκη να αλλάξει το ίσον σε Νη στην φράση "απορώ και εξίσταμαι" που δεν υπήρχε σε όλες τις άλλες φράσεις;

Καλή ερώτηση. Δεν ξέρω, ίσως το μέλος αναπαύεται εκεί περισσότερο από όσο στις άλλες περιπτώσεις που θεωρούνται πιό περαστικές. Ίσως απλά επιλογή του ισοκράτη να αλλάξει εκεί (χωρίς να είναι απαραίτητα απαραίτητο).

Και εμένα μου φαίνεται ή στην ίδια φράση ακούω διπλό ισοκράτημα;;; (Νη και κάτω Γα προς το τέλος της φράσης)

Δεν ακούω διπλό.

Πρέπει να δούμε τι χρησιμότητα έχει το ισοκράτημα για μας και αναλόγως να συζητήσουμε για κανόνες τοποθέτησης κ.τ.λ.

Αυτό είναι το βασικό, αλλιώς θα πελαγοδρομούμε...

Οι κανόνες δεν χρειάζεται να είναι μονολιθικοί. Μπορεί να περιέχουν και επιλογές (έτσι ή έτσι αλλά όχι έτσι για παράδειγμα). Π.χ. για την "Ωραιότητα" ο κανόνας θα μπορούσε να λέει "Αλλάζουμε με αυτή τη λογική εδώ, εδώ και εδώ ή εναλλακτικά κρατάμε το ίσον του ήχου ΓΑ". Έτσι δεν βαπτίζεται "λάθος" η εκτέλεση της Ωραιότητας που ακούμε στο παράδειγμα και ταυτόχρονα είμαστε μέσα στην ... κανονικότητα. Βεβαίως μπορώ να δώ και προβλήματα με αυτή τη θέωρηση π.χ. στα αργά μέλη που οι αλλαγές διαρκούν πιό πολύ και αλλού. Δεν ξέρω. Δεν παίρνω θέση. Απλά εκφράζω έναν προβληματισμό.

 

[Nikos L.]

Δεν ξέρω. Απλά παρατηρώ τις διαφορετικές πρακτικές πρός το παρόν από παραδοσιακούς δασκάλους και μαθητές αυτών. Προσπαθώ να δώ τί κανόνες (εάν) χρησιμοποιούσαν σε διάφορες περιπτώσεις και ζητάω σχόλια επ'αυτών. Έχει ενδιαφέρον νομίζω.

Δεν υπάρχουν διαφορετικές πρακτικές ή κανόνες, μέχρι την επιστημονική προσέγγιση από τον Καρά.
ο Καθένας έκανε κ κάνει ό,τι του κατέβει, είτε πρόκειται για μεγάλο δάσκαλο είτε μικρό ψαλτη. άλλοι ακολουθούν το κύμα της εποχής κ το γράφουν κ στα βιβλία. άλλοι την ευρωπαϊκή αρμονία με 2φωνίες κ βάλε. ελάχιστοι ακολουθούσαν (σήμερα περισσότεροι) την πορεία του ήχου με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
υπάρχουν κι αυτοί που σε 4-5 χρόνους έχουν σε βιβλία τους 3-4 αλλαγές ισοκρατημάτων σε στυλ διφωνίας "γιατι έτσι αρέσει"...
Γενικότερα, αν έβλεπαν τον τάδε μεγάλο δάσκαλο να έχει κάποια ισοκρατήματα (χαζά κατ'εμε)τρελά με διφωνίες κ αρμονικές, χωρις βέβαια να μπορεί να εξηγήσει ο ίδιος τις επιλογές του, αναφερόμενος στη βυζαντινή αλλά μόνο στην ευρωπαϊκή, τότε όλοι οι άλλοι έβαζαν κι αυτοί ανάλογα ισοκρατήματα χωρίς κριτική σκέψη....ετσι απλά.