Καταβασίες- ο ρόλος τους- σημερινή κατάσταση

[dkalpakidis]

Ανοίγω αυτό το θέμα μετά από προβληματισμό μου στο θέμα των καταβασιών έτσι όπως έχει διαμορφωθεί.

Καταρχήν δε θέλω να πώ ότι το ΤΥΠΙΚΟΝ έχει λάθος...
Αντιθέτως.

Κατά τον μακαρίτη Ιωάννη Φουντούλη κι άλλους ερευνητές οι καταβασίες παίζουν έναν συνδετικό ρόλο πολλές φορές μεταξύ των εορτών (λ.χ.Αναλήψεως) και των επόμενων μεγαλύτερων εορτών (Πεντηκοστής). Άλλωστε στα 15 τροπάρια κάθε ωδής όχι μόνο δεν ενοχλούσε το 15ο (καταβασία) να είναι άλλης εορτής αλλά αφού είχε εξαντληθεί το θέμα της εορτής το τελευταίο τροπάριο συνέδεε τις εορτές κατά κάποιο τρόπο.

Σήμερα όμως οι καταβασίες παίζουν αυτό τον ρόλο;

Συνήθως ψάλλονται στις ενορίες "άπασαι ομού" στην καλύτερα περίπτωση μετά την η' ωδή, συνήθως παραλείπονται Δ΄,Ε΄, Στ, Ζ΄και Η΄ ωδή και ψάλλονται μετά την ανάγνωση του Συναξαρίου.
(Έτσι μας φαινεται κι ότι το ΤΥΠΙΚΟΝ σφάλει)

Ένα παράδειγμα:
Ενώ είμαστε στην ημέρα της Αναλήψεως υμνούμε την Πεντηκοστή...
Λύσεις μπορούν να προταθούν πολλές.
[Αναφέρω ότι το Τ.Ε. (αρχαιοπρεπές τυπικόν της Ευεργέτιδος) έχει μόνον τον πρώτο Κανόνα της Αναλήψεως (Ιωάννου Μοναχού) και Καταβασίες πάλιν τους Ειρμούς. Ίσως μια τέτοια τάξη είναι πιο βιώσιμη στις ενορίες όπου η εορτή αυτή τελείται σε ημέρα εργάσιμη.]

Το θέμα είναι ότι όπως ψάλλονται "μαζεμένες" οι Καταβασίες σήμερα μάλλον έχουν χάσει τον αρχικό τους προορισμό.

 

[dkalpakidis]

Ανοίγω αυτό το θέμα μετά από προβληματισμό μου στο θέμα των καταβασιών έτσι όπως έχει διαμορφωθεί.

Καταρχήν δε θέλω να πώ ότι το ΤΥΠΙΚΟΝ έχει λάθος...
Αντιθέτως.

Κατά τον μακαρίτη Ιωάννη Φουντούλη κι άλλους ερευνητές οι καταβασίες παίζουν έναν συνδετικό ρόλο πολλές φορές μεταξύ των εορτών (λ.χ.Αναλήψεως) και των επόμενων μεγαλύτερων εορτών (Πεντηκοστής). Άλλωστε στα 15 τροπάρια κάθε ωδής όχι μόνο δεν ενοχλούσε το 15ο (καταβασία) να είναι άλλης εορτής αλλά αφού είχε εξαντληθεί το θέμα της εορτής το τελευταίο τροπάριο συνέδεε τις εορτές κατά κάποιο τρόπο.

Σήμερα όμως οι καταβασίες παίζουν αυτό τον ρόλο;

Συνήθως ψάλλονται στις ενορίες "άπασαι ομού" στην καλύτερα περίπτωση μετά την η' ωδή, συνήθως παραλείπονται Δ΄,Ε΄, Στ, Ζ΄και Η΄ ωδή και ψάλλονται μετά την ανάγνωση του Συναξαρίου.
(Έτσι μας φαινεται κι ότι το ΤΥΠΙΚΟΝ σφάλει)

Ένα παράδειγμα:
Ενώ είμαστε στην ημέρα της Αναλήψεως υμνούμε την Πεντηκοστή...
Λύσεις μπορούν να προταθούν πολλές.
[Αναφέρω ότι το Τ.Ε. (αρχαιοπρεπές τυπικόν της Ευεργέτιδος) έχει μόνον τον πρώτο Κανόνα της Αναλήψεως (Ιωάννου Μοναχού) και Καταβασίες πάλιν τους Ειρμούς. Ίσως μια τέτοια τάξη είναι πιο βιώσιμη στις ενορίες όπου η εορτή αυτή τελείται σε ημέρα εργάσιμη.]

Το θέμα είναι ότι όπως ψάλλονται "μαζεμένες" οι Καταβασίες σήμερα μάλλον έχουν χάσει τον αρχικό τους προορισμό.

Και αφού είμαστε σε μια "κρίσιμη" περίοδο για τις Καταβασίες και τον ρόλο τους στην Θεία Λατρεία έκανα μια αναφορά και εδώ με την ελπίδα να γράψουμε κάτι περισσότερο.

 

[dkalpakidis]

Το μέλος των Καταβασιών [αργό] σαφώς διαφοροποιείται από το μέλος των Ειρμών και των Κανόνων [σύντομο].
Η καταβασία αποτελεί το επισφράγισμα [περισσή] κάθε ωδής.
Με την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, αρχική και ορθή πράξη ψαλμωδίας των Καταβασιών στο τέλος κάθε ωδής γίνεται εμφανής ο ρόλος της καταβασίας στο τεράστιο οικοδόμημα των Κανόνων.
Ακόμη όμως και όταν ψάλλονται "άπασαι ομού" μετά τους Κανόνες κατά το ΤΜΕ θεωρώ ορθότερο να ψάλλονται στο μέλος των Καταβασιών και να διαφοροποιείται το μέλος από το μέλος του Κανόνος.

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Το μέλος των Καταβασιών [αργό] σαφώς διαφοροποιείται από το μέλος των Ειρμών και των Κανόνων [σύντομο].
Η καταβασία αποτελεί το επισφράγισμα [περισσή] κάθε ωδής.
Με την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, αρχική και ορθή πράξη ψαλμωδίας των Καταβασιών στο τέλος κάθε ωδής γίνεται εμφανής ο ρόλος της καταβασίας στο τεράστιο οικοδόμημα των Κανόνων.
Ακόμη όμως και όταν ψάλλονται "άπασαι ομού" μετά τους Κανόνες κατά το ΤΜΕ θεωρώ ορθότερο να ψάλλονται στο μέλος των Καταβασιών και να διαφοροποιείται το μέλος από το μέλος του Κανόνος.

Πολύ σωστό! Ακριβώς αυτός είναι ο ρόλος της Καταβασίας, το επιστέγασμα της Ωδής, γι' αυτό ψάλλονται κι από τους δύο χορούς σε αργό ρυθμό. Και εκεί βρίσκουν την αμετάκλητη θέση τους και την πραγματική αξία τους οι αργές Καταβασίες. Όταν λέγονται σύμφωνα με το ισχύον Τυπικό, όλες μαζί, τότε υπάρχει ίσως ένας πλατειασμός, ενώ (ότ)αν ψάλλονται μετά από κάθε Ωδή (ψαλλομένου όλου του Κανόνα) τότε επισφραγίζουν την Ωδή κειμενικά και μουσικά και διατηρούν πραγματικά την αρμονία που υπάρχει στις ακολουθίες με την εναλλαγή γοργού-αργού μέλους

 

[dkalpakidis]

Ανοίγω αυτό το θέμα μετά από προβληματισμό μου στο θέμα των καταβασιών έτσι όπως έχει διαμορφωθεί...

... όπως ψάλλονται "μαζεμένες" οι Καταβασίες σήμερα μάλλον έχουν χάσει τον αρχικό τους προορισμό.

Επανέρχομαι μετά από πολύ καιρό στο θέμα των Καταβασιών με μια ενδιαφέρουσα υποσημείωση του κ. Διονυσίου Ανατολικιώτη Συντάκτου και Επιμελητού των Διπτύχων.
Η υποσημείωση είναι από τα ΔΙΠΤΥΧΑ 2008:

 

[π. Μάξιμος]

[Σημείωμα συντονιστή] Μετακινηθέντα μηνύματα δημιούργησαν δύο νέα θέματα:
Σχετικά με τις Καταβασίες του Τριωδίου
Περί των καταβασιών του ήχου (αναστάσιμου κανόνα) της Κυριακής
Το τελευταίο μήνυμα του Δημ. Καλπακίδη αφορά στο θέμα:
Καταβασίες Μεταμορφώσεως