Ένα εξαίρετο βυζαντινό επίγραμμα εις τα Θεοφάνεια

[Γιώργος Μ.]

Μπορεί να μην είναι από την Παλατινή Ανθολογία, μου έχει μείνει άσβηστο στη μνήμη από τα φοιτητικά χρόνια.

Μίγνυται ὧδε ἄμικτα φύσις φλογόεσσα καὶ ὑγρά·
πῦρ θεότητος ἄυλον, Ἰορδάνου τε ρέεθρα.​

Σημ: το μοτίβο της ασύμβατης πρόσμειξης πυρός και ύδατος στο γεγονός της βαπτίσεως του Χριστού (πυρ της θεότητος, ύδωρ του Ιορδάνου) απαντά και σε άλλα υμνογραφικά χωρία, όπως το τροπάριο της Θ' ωδής του Ιαμβικού κανόνος, όπου η "άφλεκτη εισδοχή" παραλληλίζεται θεσπέσια με την άφθορη κύηση της Θεοτόκου:

Ἴδμεν τὰ Μωσεῖ, τῇ βάτῳ δεδειγμένα,
Δεῦρο ξένοις, θεσμοῖσιν ἐξειργασμένα·
Ὡς γὰρ σέσωσται, πυρφοροῦσα Παρθένος,
Σελασφόρον τεκοῦσα, τὸν εὐεργέτην,
Ἰορδάνου τε, ῥεῖθρα προσδεδεγμένα​

.​

Το παραπάνω τροπάριο μάλιστα, πέρα από την όντως άφθαστη τέχνη του (και μη με κατηγορήσετε πάλι για υπερβολή), πρέπει να είναι μοναδικό στο είδος του στο εξής: επειδή λόγω της ωδής του (Θ΄) ιδανικά θα πρέπει να αναφέρεται και στη Θεοτόκο και στην εορτή, ο τύπος της "φλεγομένης βάτου" φέρεται εδώ να έχει διπλή εκπλήρωση: στη Θεοτόκο και στον Ιορδάνη.

Άλλο ένα επίγραμμα εις την Βάπτισιν του Χριστού, του Αγαθία Σχολαστικού, αλλά όχι της ίδιας ποιητικής αξίας (αυτή τη φορά από την Παλατινή Ανθολογία) είναι το παρακάτω:

Πατρός ἀπ' ἀθανάτοιο μεγασθενὲς ἤλυθεν πνεῦμα,
Υἱὸς ἐπεὶ βαπτίζετ' Ἰορδάνου ἀμφὶ ρέεθρα.​

Χρόνια Πολλά! Και του χρόνου!​

 

[π. Μάξιμος]

Εὐχαριστοῦμε πολύ!

Σημ: το μοτίβο της ασύμβατης πρόσμειξης πυρός και ύδατος στο γεγονός της βαπτίσεως του Χριστού (πυρ της θεότητος, ύδωρ του Ιορδάνου) απαντά και σε άλλα υμνογραφικά χωρία, όπως ...

Ὡς ἱερεύς ἀμέσως τό μυαλό μου πῆγε στήν εὐχή «Τριὰς ὑπερούσιε...» (=πρόλογος εὐχῶν Μ. Ἁγιασμοῦ Θεοφανείων –Ποίημα Σωφρονίου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων–)

«... Εἴδοσάν σε ὕδατα, ὁ Θεός, εἴδοσάν σε ὕδατα καὶ ἐφοβήθησαν. Ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, θεασάμενος τὸ πῦρ τῆς θεότητος, σωματικῶς κατερχόμενον, καὶ εἰσερχόμενον ἐπ᾽ αὐτόν».​

Ἄνωθεν φωτισμόν! Καί τοῦ χρόνου!