[Ερώτηση] «[ὁ] ἐν τοῖς ὑψίστοις»

[ilias nektarios]

Αγαπητοί συνάδελφοι,θα ήθελα να εκφράσω μια απορία που εχω, πάνω σ'αυτόν τον εξαίρετο ύμνο:
Ισως να έχετε προσέξει,στις περισσότερες συνθέσεις Λειτουργικών του Αρχ. Πρωτ/ου. Θρ. Στανίτσα,(π.χ. Α' ήχος,πλ΄δ' ήχος)η κατάληξη ''...Ωσαννά ο εν τοις υψίστοις'' παρουσιάζεται μελοποιημένη,χωρις το ο(όμικρον).Δηλ. ''...Ωσαννά εν τοις υψίστοις''.
Τι μπορεί να έχει συμβεί;Προβλημα μέτρου στη σύνθεση;...

Ποιος γράφει το σωστό;Ο Στανίτσας ή τα εγκόλπια των ψαλτών;...

Μηπως συμβαίνει κάτι που εγώ δεν το γνωρίζω;Αν ναι,θα σας παρακαλούσα να με διαφωτίσετε.Αν όχι,
ποια είναι η άποψή σας;

 

[Dimitri]

Ξανά κάτι που ήθελα να ρωτήσω και εγώ προχτές (τί γίνεται; διαβάζετε τη σκέψη μου εσείς! ). Στο Συλλειτουργικόν της Σιμωνόπετρας έχει "εν τοις υψίστοις". Στο εγκόλπιον της ΑΔ (ΙΔ' έκδοση, 1996) είδα "ο εν τοις υψίστοις". Και απορούσα και εγώ τί γίνεται.

 

[Hristakis]

Ο Ι.Φουντούλης γράφει αρκετά...

 

[MTheodorakis]

«ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις» (Π. Τρεμπέλα Ἐκλογὴ ἑλληνικῆς ὀρθοδόξου ὑμνογραφίας ἔκδ. δ' 2007 σ. 159, Εὐχολόγιον J. Goar ἔκδ. α' 1647 ἔκδ. β' 1730 σ. 61, Ἰ. Φουντούλη Βυζαντιναὶ θείαι λειτουργίαι Βασιλείου τοῦ μεγάλου καὶ Ἰ. τοῦ Χρυσοστόμου 1978 σ. 41, Θεία λειτουργία Ἰακώβου τοῦ ἀδελφοθέου 1977 σ. 57 καὶ ἀπολυτίκιον Βαΐων ''Συνταφέντες σοι...'' ἐνδεικτικῶς στὸ χφ. Σινὰ 735 τριῴδιον ι' αἰ. φ. 131v).
Κύριε Ψωμιάδη ἔχετε ἐντοπίσει εἰδικὴ ἀναφορά;

 

[Π. Δαβίδ]

Και το σλαβονικό κείμενο έχει απλά "ἐν τοῖς ὑψίστοις".

 

[ΠΛΗΘΩΝ ΜΒ]

Χαίρετε και καλό σας Μήνα,
δυό λέξεις επί του θέματος : Ωσαννά είναι λέξη συριακή που σημαίνει σύμφωνα με την μετάφραση των Ο' (εβδομήκοντα) ρψ',25 : «Ω Κύριε σώσον δη ω Κύριε, ευόδωσον δη»
Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης σου. Ωσαννά εν τοις υψίστοις· ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου. Ωσαννά εν τοις υψίστοις.
Δηλαδή:
Άγιος, Άγιος, Άγιος είσαι Κύριε των Δυνάμεων· γεμάτος ο ουρανός και η γη από τη δόξα σου. Σώσε μας, ύψιστε Θεέ· ευλογημένος ο ερχόμενος στο όνομα του Κυρίου. Σώσε μας, ύψιστε Θεέ.
(μετάφραση από τον μακαριστό Μητροπολιτή Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιο (+1998))
Ίσως αν μεταφράσουμε : «...σώσε μας Θεέ που είσαι στα ύψιστα ουράνια » να είχε θέση το άρθρο : Ο εν τοις υψίστοις. Για να το μεταφράσουν όμως οι Ο΄ χωρίς άρθρο και ο Δεσπότης σαν επιθετικό προσδιορισμό, μάλλον το άρθρο δεν έχει θέση εδώ.
Κάποιος φιλόλογος σαν πιο αρμόδιος, εδώ γύρω ;
Καλό σας απόγευμα

 

[μάρκελλος]

Καὶ τὸ ἀραβικὸ κείμενο ἔχει ''ἐν τοῖς ὑψίστοις''.

 

[π. Μάξιμος]

Ὡς γνωστόν, ὁ ἐπινίκιος ὕμνος στή σημερινή του μορφή, ἀποτελεῖται ἀπό δύο μέρη, ἕνα ἀρχαιότερο καί ἕνα μεταγενέστερο, ἀλλά καί αὐτό παλαιό. Ἕνα Παλαιοδιαθηκικό καί ἕνα Καινοδιαθηκικό.
α) Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου (Ἠσαΐας 6, 3) πού μόνον αὐτό συναντᾶμε στίς ἀρχαῖες λειτουργίες καί
β) ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις. Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου (Ματθ. 21, 9) ἀπό τήν εἴσοδο τοῦ Ἰησοῦ στά Ἱεροσόλυμα.

Στήν Καινοδιαθηκική, λοιπόν, προσθήκη ὄντως τό ἄρθρο -ὄμικρον- δέν ὑπάρχει.
Στήν ποιητική ἐπανάληψη τοῦ ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις γιά λόγους προφανῶς ποιητικούς ἴσως καί νά δικαιολογεῖται ἡ προσθήκη τοῦ ἄρθρου, πού ἐνδεχομένως νά ἀλλάζει τό νόημα κατά τά γραφόμενα τοῦ ΠΛΗΘΩΝ ΜΒ, ἀλλά δέν συνιστᾶ δογματική ἀλλοίωση. Μᾶλλον ποιητική ποικιλία μή ἀπορριπτέα.
Νομίζω ὅτι ὅπως τό ἔχει ὁ κάθε συνθέτης καί σᾶς διευκολύνει, ἔτσι νά τό λέτε.
Μήπως εἶναι ἡ μόνη διαφοροποίηση στά ὑμνολογικά καί μουσικά κείμενα;

Υ.Γ. Μοῦ θυμήσατε τό Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν (καί) προσκυνοῦμεν... Καί τά δύο ἀπαντῶνται.

 

[μάρκελλος]

Ἡ σύνθετη λέξι ''Ὠσάννα'' εἶναι ἑβραϊκῆς (καὶ ἀραμαϊκῆς) προελεύσεως (ou-sha'na) καὶ σημαίνει ''βαβαί, σῶσον δή'' καὶ ''βαβαί, ῥῦσαι δή'' - τὸ ὄνομα Ἰησοῦς, Yeshou', προέρχεται ἀπὸ τὴν ἴδια ῥίζα -, ἀλλὰ καὶ ''δόξα'' ὡς ἐπιφώνημα. Τὸ δὲ συριακὸ κείμενο τοῦ ψαλμοῦ 117.25 ἔχει ''ὦ Κύριε, σῶσον, ὦ Κύριε ῥῦσαι'' χρησιμοποιῶντας δύο διαφορετικὰ ῥήματα, ἐκ τῶν ὁποίων τὸ δεύτερο ἀπαντᾶται καὶ στὸ Πάτερ ἡμῶν: ''ῥῦσαι ἡμᾶς ...'' (Ἡ συριακὴ γλώσσα χρησιμοποιεῖ καὶ τὴν λέξι Ou-sha'ne: Βάϊα). Στὸν ὕμνο "Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος …", ἡ συριακὴ λειτουργία δανείζεται τὴν ἑβραϊκὴ λέξι: Ou-sha'na ba-mrawme, ''ὦ δόξα ἐν τοῖς ὑψίστοις''. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ λειτουργικὰ συμφραζόμενα καὶ λαμβάνοντας ὑπ' ὄψιν τὴν διπλῆ ἔννοια τοῦ τύπου Ou-sha'na, θὰ ἔλεγα τὸ ἑξῆς:
- Ὤσάννα ἐν τοῖς ὑψίστοις = δόξα ἐν τοῖς ὑψίστοις.
- Ὠσάννα ὁ ἐν τοῖς ὑψίστοις = σῶσον δή, ὁ [Κύριος ὁ] ἐν τοῖς οὐρανοῖς .

 

[ilias nektarios]

Αγαπητοι συνάδελφοι σας ευχαριστώ πολύ για τις απόψεις σας!..
Ειχα κ' εγω την απορία για να μάθω τι συμβαίνει!..