«ἀπερχόμεθα ἐν τοῖς ψιαθίοις ἡμῶν»

[Dimitri]

Από εδώ, στον όρθρο της Καθαράς Δευτέρας διαβάζω:

Μετάνοιαν μίαν, καὶ τὸ Φωταγωγικὸν τὸ τοῦ Ἦχου. Εἰς τοὺς Αἴνους, Στιχ. οὐ ψάλλομεν, ἀλλὰ μετὰ τὸ εἰπεῖν τό, Σοὶ δόξα πρέπει, Κύριε, ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρί, καὶ τῷ Υἱῷ, καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν, καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς καὶ φωτίσαντι τὸν κόσμον, κ.τ.λ, ἀπερχόμεθα ἐν τοῖς ψιαθίοις ἡμῶν, οἱ δύο χοροί, καὶ ἱστάμενοι ἐν ἰσότητι, ἀρχόμεθα τοῦ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία, καὶ τὰ λοιπά, μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆ φωνῆς πάντες ποιοῦμεν καὶ μετανοίας, γ’. Πληρουμένων δὲ αὐτῶν, λέγει ὁ Ἱερεὺς τὰς Αἰτήσεις· μετὰ δὲ τὴν Ἐκφώνησιν ψάλλομεν τὸ παρὸν Ἰδιόμελον.

Τί σημαίνει το «ἀπερχόμεθα ἐν τοῖς ψιαθίοις ἡμῶν»;
Και τί σημαινει «οἱ δύο χοροί, καὶ ἱστάμενοι ἐν ἰσότητι»;

Ευχαριστώ.

 

[domesticus]

Louis Petit, Typikon du monastère de la Kosmosotira près d’ Aenos (1152),Izvestiia Russkago Archeologicheskago Instituta v Konstantinople 13 (1908), σ. 53: ὀφείλουσι γοῦν οἱ ἀδελφοὶ ἔνθεν κἀκεῖθεν τούτου κλίνας ἀνακεκλίσθαι καὶ στρωμνὴν τούτων ἕκαστος ἔχειν πρὸς ἀνάπαυλαν τῆς ἀσθενείας τοῦ σώματος κέντουκλον κρητικὸν πρῶτον διπλοῦν ἀντὶ πιλωτοῦ καὶ ψιάθιον καὶ δύο μικρὰ ποκρόβια καὶ σάγιον ἀντὶ ἐφαπλώματος καὶ προσκεφάλαιον μετὰ μαλίου βρανέαν. ἕκαστος δὲ τούτων τῶν ῥούχων ἀνυπερθέτως ἀλλασσέσθω παρὰ τοῦ προεστώτος, ὅτε καὶ συμπτωθῇ, πρὸς τὴν τῶν ἀδελφῶν ἀνεπηρέαστον λέγω ἀνάπαυσιν

ψίαθος εἶναι τὸ ψάθινο χαλάκι, κοινῶς ψάθα. Τὸ ἔχω δεῖ ἀκόμη καὶ σήμερα σὲ χορὸ στὸ Ἅγιον Ὄρος πάνω στὸ ὁποῖο στέκεται ὁ ψάλτης γιὰ νὰ μὴν κρυώνουν τὰ πόδια ἀπὸ τὸ γυμνὸ πάτωμα.

 

[π. Μάξιμος]

Ψίαθος καί τό ὑποκοριστικόν ψιάθιον, εἶναι ἡ ψάθα, τό ψαθί, ἕνα πλέγμα ἀπό διάφορα ἀγρωστοειδῆ φυτά. Στήν προκειμένη περίπτωση πρόκειται γιά ἕνα στρογγυλό μᾶλλον χαλάκι, θά λέγαμε, πού ἀντιστοιχεῖ σέ κάθε μοναχό, ἐπί τοῦ ὁποίου πατάει καί δηλώνεται καί ἡ θέση του στόν χορό του. Μετά ἀπό τήν μετακίνηση γιά τίς μετάνοιες, ἐπανέρχονται οἱ μοναχοί στίς θέσεις τους (ἀπερχόμεθα ἐν τοῖς ψιαθίοις ἡμῶν), στέκονται ὄρθιοι (ἱστάμενοι) καί ψάλλουν ὅλοι μαζί (ἐν ἰσότητι).

 

[Π. Δαβίδ]

Από εδώ, στον όρθρο της Καθαράς Δευτέρας διαβάζω:

Πότε επιτέλους θα γίνει μια "νορμάλ" έκδοση τριωδίου και πεντηκοσταρίου; Καλά αυτά τα ιστορικά, αλλά ας είμαστε και λίγο πρακτικοί!

 

[π. Μάξιμος]

Πότε επιτέλους θα γίνει μια "νορμάλ" έκδοση τριωδίου και πεντηκοσταρίου; Καλά αυτά τα ιστορικά, αλλά ας είμαστε και λίγο πρακτικοί!

Διαφωνῶ ὅτι πρέπει νά ἀλλαγοῦν αὐτά στά λειτουργικά βιβλία, πού δείχνουν πάμπολλα στοιχεῖα τῆς ἀρχαίας τάξεως καί πράξεως. Ἀλλοίμονο ἄν χάσουμε αὐτές τίς μαρτυρίες.
Γιά πρακτικότητα κυκλοφοροῦν βοηθητικά βιβλία τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πού τά ἔχουν ἀφαιρέσει αὐτά.
Ὅπως καί βιβλία τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ἐπίσης, συνταγμένα μάλιστα μέ τίς ἀλλαγές πού ἐπέφερε τό ΤΜΕ. Παραδείγματος χάριν δέν εἶναι δυνατόν στό Τριώδιο νά μήν προβλέπονται τά ἐγκώμια στήν ἀρχή τῆς ἀκολουθίας τοῦ ὄρθρου τοῦ Μ. Σαββάτου (μετά τά ἀπολυτίκια) μετά τῶν στίχων τοῦ Ἀμώμου. Στά βοηθητικά βιβλία τοποθετοῦνται στή θέση πού ὅρισε τό ΤΜΕ (ἄνευ στίχων). Τό Τριῴδιο δέν μπορεῖ νά ἀλλάξει.

 

[neoklis]

[...] Ἀλλοίμονο ἄν χάσουμε αὐτές τίς μαρτυρίες.
Γιά πρακτικότητα κυκλοφοροῦν βοηθητικά βιβλία τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πού τά ἔχουν ἀφαιρέσει αὐτά.

Κανείς δεν είπε να χαθούν αυτά. Άλλο όμως η ιστορία και άλλο η λειτουργικότητα. Να κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία, να υπάρχουν στις βιβλιοθήκες, ιδιωτικές και δημόσιες, τα βιβλία αυτά για μελέτη και έρευνα, όμως πάνω στο ψαλτήρι, δεν υπάρχει περιθώριο για κάτι τέτοιο. Εκεί πρέπει να υπάρχει το πρακτικό, το λειτουργικό, το εύχρηστο. Είναι σαν να λέμε : «Εμείς αυτά έχουμε κι αν δεν σας αρέσει, ή αν δεν σας βολεύει (που δεν βολεύει), πηγαίνετε και πάρτε από άλλους». Και ποιος θα ελέγχει τότε την αξιοπιστία του κάθε εκδότη; Όπως έχει κυκλοφορήσει το «Εγκόλπιον του Εναγνώστου» αλλά και ξεχωριστό βιβλίο «Μεγάλη Εβδομάς» και «Μεγάλη Τεσσαρακοστή» από την Α.Δ., έτσι νομίζω θα μπορούσαν να εκδοθούν και τα υπόλοιπα λειτουργικά βιβλία με όσα υπάρχει όντως περίπτωση να χρησιμοποιηθούν, έστω και και φορά.

 

[π. Μάξιμος]

Κανείς δεν είπε να χαθούν αυτά. Άλλο όμως η ιστορία και άλλο η λειτουργικότητα. Να κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία, να υπάρχουν στις βιβλιοθήκες, ιδιωτικές και δημόσιες, τα βιβλία αυτά για μελέτη και έρευνα, όμως πάνω στο ψαλτήρι, δεν υπάρχει περιθώριο για κάτι τέτοιο. Εκεί πρέπει να υπάρχει το πρακτικό, το λειτουργικό, το εύχρηστο. Είναι σαν να λέμε : «Εμείς αυτά έχουμε κι αν δεν σας αρέσει, ή αν δεν σας βολεύει (που δεν βολεύει), πηγαίνετε και πάρτε από άλλους». Και ποιος θα ελέγχει τότε την αξιοπιστία του κάθε εκδότη; Όπως έχει κυκλοφορήσει το «Εγκόλπιον του Εναγνώστου» αλλά και ξεχωριστό βιβλίο «Μεγάλη Εβδομάς» και «Μεγάλη Τεσσαρακοστή» από την Α.Δ., έτσι νομίζω θα μπορούσαν να εκδοθούν και τα υπόλοιπα λειτουργικά βιβλία με όσα υπάρχει όντως περίπτωση να χρησιμοποιηθούν, έστω και και φορά.

Νομίζω ὅτι «ἐκπέμπουμε σέ ἄλλο μῆκος κύματος». Τά πρακτικά βοηθητικά βιβλία ὑπάρχουν καί κυκλοφοροῦν ἀπό τόν ἑπίσημο φορέα.
Μοῦ θυμίζετε ἐκείνους πού σοβάντιζαν καπνισμένες ἁγιογραφίες καί καλλιτεχνικότατες τοιχοποιίες ναῶν γιά καλύτερα καί καθαρότερα καί.. καί..., καί σήμερα προσπαθοῦμε ἀπεγνωσμένα νά τίς ἀποκαλύψουμε, ὡς πραγματικό θησαυρό...

 

[Dimitri]

Ευχαριστώ πολύ όλους. Και εμένα μου αρέσουν οι παλαιές περιγραφές και διατάξεις και η ατμόσφαιρα και ιστορία/παράδοση που μεταφέρουν . Ίσως μια μέση λύση θα ήταν να αναφέρονται μέσα σε αγγύλες ή σε ειδικά πλαίσια (όπως κάνει π.χ. το ΗΟΠ για την περιγραφή των τοπικών πατριαρχικών διατάξεων που δεν αφορούν άλλους ναούς) ώστε και να μην μπερδεύονται οι ψάλτες και να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτές χωρίς να χρειάζονται να ανατρέχουν σε άλλα βιβλία.