«μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς»

[Dimitri]

Στα λειτουργικά κείμενα συναντάται το «μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς». Τί σημαίνει ακριβώς «ίση φωνή»; Από ότι καταλαβαίνω σημαίνει ήρεμα, κανονική φωνή, ούτε πολύ σιγά ούτε πολύ δυνατά σε αντιδιαστολή με το «υψηλοτέρα» ή «γεγονωτέρα φωνή». Π.χ. από εδώ:

«...ἀρχόμεθα τοῦ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία, καὶ τὰ λοιπά, μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς πάντες ποιοῦμεν καὶ μετανοίας, γ’.»

και

«...ψάλλομεν ὁ εἵς Χορὸς τὸ ἕν Τροπάριον, ὁ δὲ ἕτερος τὸ ἄλλο· εἶθ’ οὓτως, ἑνουμένων τῶν δύο Χορῶν, δοξάζομεν ὑψηλοτέρα φωνῇ, καὶ ψάλλομεν τὸ Τριαδικὸν Τροπάριον τοῦ Τριῳδίου. Καὶ νῦν, Θεοτοκίον, καὶ πάλιν, ὑψηλοτέρα τῇ φωνῇ, λέγομεν τό, Δόξα σοι ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι, καὶ ψάλλομεν τὸ ἕτερον Τροπάριον τοῦ κυρίου Θεοδώρου·»

Ευχαριστώ.

 

[domesticus]

Ἴσως ἔχει σχέση μὲ τὸ παρακάτω.

Ἀπὸ τὸ «Θεωρητικὸν Στοιχειῶδες τῆς Μουσικῆς» τοῦ Κυριακοῦ Φιλοξένους

 

[π. Μάξιμος]

Ὁ ὅρος «ἴσῃ φωνῇ» καί οἱ συνώνυμοί του «ἰσοφώνως» καί «ἴσα», παρόλο πού ἐπιφανειακά φαίνονται νά σχετίζονται μέ τό ἱσοκράτημα, ἀφοροῦν στήν ἔνταση τῆς φωνῆς τῶν ψαλλόντων σέ περιπτώσεις χορωδιακῆς ἐκτέλεσης. Ὁ καθηγητής Γρ. Στάθης προτάσσει μέ βάση τά βυζαντινά χφφ. τήν ἑρμηνεία «ὑπό πάντων ὁμοῦ» ἤ «χωρίς ἰσοκράτημα».
Τό «ὑψηλοτέρᾳ φωνῇ» ἀπαντᾶται σέ πάρα πολλά τυπικά καί μουσικά χφφ., εἶναι τό ἴδιο μέ τό πολλάκις ἐπίσης ἀπαντώμενο «γεγονωτέρᾳ», καθώς καί τό «ἀναῤῥοοῦμεν τήν φωνήν», πού σημαίνει σέ κάποιο τόνο ὑψηλότερα, ἀφοῦ καί τό ἀναρρέω σημαίνει ρέω πρός τά πάνω καί ἀναρροή εἶναι ἡ ἀνάρροια = ἡ παλίρροια, τό ἀνέβασμα τῆς θαλάσσης.
Πάντα ταῦτα ἀπό· Εὐαγγελίας Χ. Σπυράκου, Οἱ χοροί ψαλτῶν κατά τήν βυζαντινή παράδοση, σέ πολλά σημεῖα, στά ὁποῖα κατευθυνόμεθα ἀπό τούς εὑρετηριακούς πίνακες στό τέλος τοῦ βιβλίου.

 

[MTheodorakis]

«Δοξολογία μεγάλη μέν, ἡσύχως δέ...Δόξα ἐν ὑψίστοις, λιτῶς καὶ ἡσύχως, ὡς σύνηθες» (τυπικὸ Εὐεργέτιδος τέλη ια’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σσ. 465 καὶ 608).

 

[Tzanakos_B]

Στα λειτουργικά κείμενα συναντάται το «μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς». Τί σημαίνει ακριβώς «ίση φωνή»; Από ότι καταλαβαίνω σημαίνει ήρεμα, κανονική φωνή, ούτε πολύ σιγά ούτε πολύ δυνατά σε αντιδιαστολή με το «υψηλοτέρα» ή «γεγονωτέρα φωνή». Π.χ. από εδώ:

«...ἀρχόμεθα τοῦ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία, καὶ τὰ λοιπά, μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς πάντες ποιοῦμεν καὶ μετανοίας, γ’.»

και

«...ψάλλομεν ὁ εἵς Χορὸς τὸ ἕν Τροπάριον, ὁ δὲ ἕτερος τὸ ἄλλο· εἶθ’ οὓτως, ἑνουμένων τῶν δύο Χορῶν, δοξάζομεν ὑψηλοτέρα φωνῇ, καὶ ψάλλομεν τὸ Τριαδικὸν Τροπάριον τοῦ Τριῳδίου. Καὶ νῦν, Θεοτοκίον, καὶ πάλιν, ὑψηλοτέρα τῇ φωνῇ, λέγομεν τό, Δόξα σοι ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι, καὶ ψάλλομεν τὸ ἕτερον Τροπάριον τοῦ κυρίου Θεοδώρου·»

Ευχαριστώ.

Συμφωνω με αυτα που επισημαινει ο κ. Δημητρης και τα οποια βεβαιως επισημαινουν και οι Πατερες της Εκκλησιας μας οι οποιοι ειχαν και μουσικες γνωσεις. Οι μικροφωνικες εγκαταστασεις ειναι ισως η βασικη αιτια της ανεξελεγκτης αυτης ηχορρυπανσης. Ενας φιλος ιερεας , καλλιφωνοτατος που ψαλλει παντα μαλακα και πολυ γλυκα μου ελεγε κατι πολυ σημαντικο που ισχυει ακομη και στις συζητησεις μας. '' Οταν φωναζεις σε ακουνε, οταν μιλας σιγα, σε Π ρ ο σ ε χ ο υ ν ''!!!!!!

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

"Οταν φωναζεις σε ακουνε, οταν μιλας σιγα, σε Π ρ ο σ ε χ ο υ ν ''!!!!!!"
Συμφωνώ συνάδελφε, με την παρατήρηση ότι ισχύει & για τους μαθητές στα Σχολεία!

 

[Tzanakos_B]

Ὁ ὅρος «ἴσῃ φωνῇ» καί οἱ συνώνυμοί του «ἰσοφώνως» καί «ἴσα», παρόλο πού ἐπιφανειακά φαίνονται νά σχετίζονται μέ τό ἱσοκράτημα, ἀφοροῦν στήν ἔνταση τῆς φωνῆς τῶν ψαλλόντων σέ περιπτώσεις χορωδιακῆς ἐκτέλεσης. Ὁ καθηγητής Γρ. Στάθης προτάσσει μέ βάση τά βυζαντινά χφφ. τήν ἑρμηνεία «ὑπό πάντων ὁμοῦ» ἤ «χωρίς ἰσοκράτημα».
Τό «ὑψηλοτέρᾳ φωνῇ» ἀπαντᾶται σέ πάρα πολλά τυπικά καί μουσικά χφφ., εἶναι τό ἴδιο μέ τό πολλάκις ἐπίσης ἀπαντώμενο «γεγονωτέρᾳ», καθώς καί τό «ἀναῤῥοοῦμεν τήν φωνήν», πού σημαίνει σέ κάποιο τόνο ὑψηλότερα, ἀφοῦ καί τό ἀναρρέω σημαίνει ρέω πρός τά πάνω καί ἀναρροή εἶναι ἡ ἀνάρροια = ἡ παλίρροια, τό ἀνέβασμα τῆς θαλάσσης.
Πάντα ταῦτα ἀπό· Εὐαγγελίας Χ. Σπυράκου, Οἱ χοροί ψαλτῶν κατά τήν βυζαντινή παράδοση, σέ πολλά σημεῖα, στά ὁποῖα κατευθυνόμεθα ἀπό τούς εὑρετηριακούς πίνακες στό τέλος τοῦ βιβλίου.

Θα συμφωνησω απολυτα οτι ιση τη φωνη αφορα τους ψαλλοντες και αναφερεται κυριως στους χορους των ψαλτων η` σε μια μονον χορωδια Βυζαντινη παντα. Η εκκλ. μουσικη Παραδοση μας ειναι Μονοφωνικη και πρεπει οι ψαλλοντες να προσεχουν πολυ τοσο την ενταση της φωνης τους οσον και τα διαστηματα τα οποια συνθετουν ολη την Μελωδια. Οπωσδηποτε τα ισοκρατηματα θα πρεπει να μην καλυπτουν το Μελος δηλ τους ψαλλοντες. Β. ΤΖΑΝ.

 

[tb---]

Θα συμφωνησω απολυτα οτι ιση τη φωνη αφορα τους ψαλλοντες και αναφερεται κυριως στους χορους των ψαλτων η` σε μια μονον χορωδια Βυζαντινη παντα. Η εκκλ. μουσικη Παραδοση μας ειναι Μονοφωνικη και πρεπει οι ψαλλοντες να προσεχουν πολυ τοσο την ενταση της φωνης τους οσον και τα διαστηματα τα οποια συνθετουν ολη την Μελωδια. Οπωσδηποτε τα ισοκρατηματα θα πρεπει να μην καλυπτουν το Μελος δηλ τους ψαλλοντες. Β. ΤΖΑΝ.

Πολύ χρήσιμα τα ώς άνω. Αν μου επιτρέπεται ένας σχολιασμός, οι ισοκράτες δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία μουσικής υποστήριξης, είναι και αυτοί Ψάλτες , όπως Ψάλτες πρέπει να είναι όλο το εκκλησίασμα.

Ευχαριστώ ~

 

[Tzanakos_B]

Πολύ χρήσιμα τα ώς άνω. Αν μου επιτρέπεται ένας σχολιασμός, οι ισοκράτες δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία μουσικής υποστήριξης, είναι και αυτοί Ψάλτες , όπως Ψάλτες πρέπει να είναι όλο το εκκλησίασμα.

Ευχαριστώ ~

Συμφωνω απολυτως συναδελφε οτι οι Ισοκρατες , οχι μονον δεν ειναι ''Διακοσμητικο στοιχειο '' , αλλα ειναι ισαξιοι ψαλτες με αυτους που ψαλλουν το μελος. με τα κινουμενα ισοκρατηματα, ουσιαστικα ολοι ψαλλουν και οι ισοκρατες ειναι αυτοι που θα κρατησουν σε σταθερη βαση το μελος και ακομη θα του δωσουν καλυτερο , γλυκυτερο ακουσμα.!! Ο Στανιτσας ηταν αριστος στην τοποθετηση των ισοκρατηματων!! Στη Δημοτικη μουσικη μας , ιδιαιτερα την οργανικη , το κλαρινο και το βιολι μονα τους ακουγονται μονοτονα και ξηρα... αν ομως συνοδευονται απο σαντουρι , ουτι , λαουτο ακουγονται πολυ καλυτερα !!!!!!

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Αν μου επιτρέπεται ένας σχολιασμός, οι ισοκράτες δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία μουσικής υποστήριξης, είναι και αυτοί Ψάλτες...

Συμφωνώ & επαυξάνω! Αφού, δίκαια λέγεται, ότι όποιος ξέρει να ισοκρατεί, ξέρει & να ψάλλει!

 

[Tzanakos_B]

Στα λειτουργικά κείμενα συναντάται το «μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς». Τί σημαίνει ακριβώς «ίση φωνή»; Από ότι καταλαβαίνω σημαίνει ήρεμα, κανονική φωνή, ούτε πολύ σιγά ούτε πολύ δυνατά σε αντιδιαστολή με το «υψηλοτέρα» ή «γεγονωτέρα φωνή». Π.χ. από εδώ:

«...ἀρχόμεθα τοῦ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία, καὶ τὰ λοιπά, μετὰ πραείας καὶ ἴσης τῆς φωνῆς πάντες ποιοῦμεν καὶ μετανοίας, γ’.»

και

«...ψάλλομεν ὁ εἵς Χορὸς τὸ ἕν Τροπάριον, ὁ δὲ ἕτερος τὸ ἄλλο· εἶθ’ οὓτως, ἑνουμένων τῶν δύο Χορῶν, δοξάζομεν ὑψηλοτέρα φωνῇ, καὶ ψάλλομεν τὸ Τριαδικὸν Τροπάριον τοῦ Τριῳδίου. Καὶ νῦν, Θεοτοκίον, καὶ πάλιν, ὑψηλοτέρα τῇ φωνῇ, λέγομεν τό, Δόξα σοι ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι, καὶ ψάλλομεν τὸ ἕτερον Τροπάριον τοῦ κυρίου Θεοδώρου·»

Ευχαριστώ.

Θα ηθελα να πω κι εγω την αποψη μου πανω σαυτη την φραση που συνανταται στην υμνολογια της Εκκλησιας μας σε πολλες Ακολουθιες και οχι μονο στο ΤΡΙΩΔΙΟΝ , που αναφερει ο φιλος Γιωργος Μ. Πραεια τη φωνη σημαινει μα πολυ χαμηλη ενταση . Ιση τη φωνη σημαινει ειτε προκειται για εναν ψαλτη η` αναγνωστη ειτε προκειται για χορο , η φωνη να ακουγεται ομοιομορφα , στο ιδιο υψος , απλα , χωρις κυματισμους... Οσον για το Κυριε Ελεησον Μ` [ 40 ] φορες το συνανταμε κυριως στο ΤΡΙΩΔΙΟΝ , Πρηγιασμενες θ. Λειτουργιες. Το απαγγελλει , αν υπαρχει , ο αναγνωστης συντομα με χαμηλη φωνη , πεζα .. και οχι μα ψευτικη [ νοθα ] φωνη. Ο φωτισμος του Ναου ειναι διακριτικος.... ειδικα στις Πρηγιασμενες , οταν τελουνται το Βραδυ , συνηθως την Τεταρτη . Ο π. Μαξιμος ως πλεον αρμοδιος , τα ερμηνευει καλυτερα.!! Β . ΤΖΑΝ.

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Θα ηθελα να πω κι εγω την αποψη μου πανω σαυτη την φραση που συνανταται στην υμνολογια της Εκκλησιας μας σε πολλες Ακολουθιες και οχι μονο στο ΤΡΙΩΔΙΟΝ , που αναφερει ο φιλος Γιωργος Μ. Πραεια τη φωνη σημαινει μα πολυ χαμηλη ενταση .

Πραΐα φωνή μπορεί να σημαίνει: με πραότητα, με ταπεινότητα, όχι με τραχύτητα και επιδειξιομανία.
Είναι αρκετά δύσκολο σε πολλούς από μας να συγκρατήσουμε τα γνωρίσματα της πραότητας και της ταπεινότητας, όταν ψάλλουμε. Γι' αυτό πρέπει πάντοτε να μην μας διαφεύγει ο κύριος σκοπός των ύμνων, όπως και οι χρονικές στιγμές που ακούγονται. Π.χ. στη διάρκεια του "Σέ ὑμνοῦμεν...", όπου γίνεται η επίκληση, από τον ιερουργούντα, του Αγίου Πνεύματος για την μεταβολή του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα Χριστού, είναι ανίερο ο ψάλτης ή οι ψάλτες να συνταράζουν το εκκλησίασμα με έντονες σε δύναμη και τραχύτητα φωνές. Απαραίτητο στοιχείο, βέβαια, για τη στάση των ψαλτών είναι και η ησυχία που θα πρέπει να επικρατεί μέσα στο ναό από τους εκκλησιαζόμενους. Θέμα που χρειάζεται συζήτηση για το ποιος μπορεί και πως επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο.
Και κάτι άλλο σχετικό, που μπορεί να συμβάλει στην πραότητα είναι, κατά την άποψή μου, και η τονικότητα με την οποία ξεκινάμε τους ύμνους. Κι αυτό το θέμα χρειάζεται εμπειρία και συναίσθηση του στόχου και της ποιότητας των ύμνων. Ακόμη και η συνειδητοποίηση ότι τα δύο ψαλτήρια δεν είναι χώροι συναγωνισμού καλύτερων και εντονώτερων φωνών, αλλά συνεπικουρούμενων χώρων για την ανάταση και την ανάπεμψη ευχών και καρδιών προς τα άνω... κατά το "ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας" του λειτουργού.

 

[Tzanakos_B]

Ὁ ὅρος «ἴσῃ φωνῇ» καί οἱ συνώνυμοί του «ἰσοφώνως» καί «ἴσα», παρόλο πού ἐπιφανειακά φαίνονται νά σχετίζονται μέ τό ἱσοκράτημα, ἀφοροῦν στήν ἔνταση τῆς φωνῆς τῶν ψαλλόντων σέ περιπτώσεις χορωδιακῆς ἐκτέλεσης. Ὁ καθηγητής Γρ. Στάθης προτάσσει μέ βάση τά βυζαντινά χφφ. τήν ἑρμηνεία «ὑπό πάντων ὁμοῦ» ἤ «χωρίς ἰσοκράτημα».
Τό «ὑψηλοτέρᾳ φωνῇ» ἀπαντᾶται σέ πάρα πολλά τυπικά καί μουσικά χφφ., εἶναι τό ἴδιο μέ τό πολλάκις ἐπίσης ἀπαντώμενο «γεγονωτέρᾳ», καθώς καί τό «ἀναῤῥοοῦμεν τήν φωνήν», πού σημαίνει σέ κάποιο τόνο ὑψηλότερα, ἀφοῦ καί τό ἀναρρέω σημαίνει ρέω πρός τά πάνω καί ἀναρροή εἶναι ἡ ἀνάρροια = ἡ παλίρροια, τό ἀνέβασμα τῆς θαλάσσης.
Πάντα ταῦτα ἀπό· Εὐαγγελίας Χ. Σπυράκου, Οἱ χοροί ψαλτῶν κατά τήν βυζαντινή παράδοση, σέ πολλά σημεῖα, στά ὁποῖα κατευθυνόμεθα ἀπό τούς εὑρετηριακούς πίνακες στό τέλος τοῦ βιβλίου.

Π. Μαξιμε τα σεβη μου. Με αφορμη το σχετικο ερωτημα που εθεσε πρωτα ο φιλος Γιωργος Μ. ''τισημαινει πραεια τη φωνη ? '' και μετα ο κ. Κουμπαρουλης συμπληρωσε '' πραεια και ιση τη φωνη .. '' πιστευω οτι την πληρη και με στοιχεια εξηγηση, δινετε εσεις . Συμφωνω κι εγω οτι ερμηνευτικα δεν συμπιπτουν οι δυο λεξεις ... Πραος , σημαινει ηρεμος απαλος [ εκκλησιαστικα κατανυκτικος ] ισος , ιση τη φωνη , σημαινει , χορωδιακα , απολυτη ομοφωνια , που οταν επιτυγχανεται ειναι πολυ ευχαριστο στην ακοη μας...!! το ακουω συχνα οταν συμψαλλουν οι ιερεις , [ κοντακια , τρισαγιος υμνος , νεκρωσιμα ευλογηταρια , απλες εκφωνησεις , Οτι συ η αναστασις και η μακαρια αναπαυσις.... ] . Το αυτο ισχυει και δια τους Ψαλτες , αλλωστε η Βυζαντινη Μουσικη ,ειναι χορωδιακη και μονοφωνικη... Β. ΤΖΑΝΑΚΟΣ