«Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς» στην αρχή της "μικρής" δοξολογίας

Έχοντας υπόψιν:

1. Εγκόλπιον του Αναγνώστου (παλιό) ΙΕ΄ 2000 (σελ.73)
2. Εγκόλπιον Αναγνώστου & Ψάλτου [Ζ΄ 2009 (σελ.124)]
3. Συλλειτουργικόν [ΣΤ΄ 2008 (σελ.102)]
4. Ωρολόγιον Αποστολικής Διακονίας [ΙΖ΄ 2007 (σελ.85)]
5. Ωρολόγιον Περιβόλι της Παναγίας [Α΄ 2005 (σελ.115)]
6. Ζητήματα τυπικού Γ. Ρήγα [Β΄ 1999 (σελ.61)]

παρατηρώ ότι ο στίχος «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς», ο οποίος είναι πρόψαλμα στην δοξολογία, σε κάποια βιβλία υπάρχει και σε κάποια όχι.
Η δικαιολόγηση της απουσίας του προψάλματος, το οποίο απουσιάζει από τα Ωρολόγια εκδόσεις «Φοίνικος» και μετά, αποδίδεται σε τυπογραφικό λάθος των εκδοτών (Ωρολόγιον το μέγα, Περιβόλι της Παναγίας, Υπόμνημα Νο 5 σελ.11)

Η δική μου απορία βρίσκεται στην παραδεδομένη ψαλμώδηση ή μη των προψαλμάτων των ψαλμών στις στιχολογίες.
Δηλαδή, στον 50ο ψάλλουμε το «Ἐλεῆμον», αλλά δεν το λέμε όταν διαβάσουμε "χύμα" και ξεκινάμε από τον 1ο στίχο «Ἐλέησόν με...».
Επίσης, στους αίνους ψάλλουμε το «Πᾶσα πνοὴ αἰνεσάτω τὸν Κύριον», αλλά δεν το λέμε όταν διαβάσουμε "χύμα" τους αίνους και ξεκινάμε από τον 1ο στίχο των αίνων «Αἰνεῖτε τὸν Κύριον...».
Σε όλες τις στιχολογίες συτό συμβαίνει. Γιατί άραγε να πρέπει να ειπωθεί το πρόψαλμα, εφόσον δεν θα ψαλλεί;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τὰ ἐφύμνια δὲν παραλείπονται διότι οἱ αἴνοι καὶ οἱ ὕμνοι δὲν νοεῖται ὅτι ἀναγινώσκονται.
Πρὸ τῆς μικρᾶς δοξολογίας, ἡ ὁποία ἐψάλλετο (Συμβολὴ τ. 11 σ. 18), ἔχουν ἀφεθεῖ, ἀντὶ ἑνός, δύο ἐφύμνια τῶν τελευταίων στίχων τῶν αἴνων (βλ. ὅπ. πρ. καὶ Π. Τρεμπέλα Μικρὸν Εὐχολόγιον ἔκδ. β' 1998 σ. 205), ἄσχετα μὲ τὸν ἑπόμενον ὕμνον. Ἀς λέγεται λοιπὸν πρὸ τῆς μικρᾶς δοξολογίας τὸ «ἕτερον» «Σοὶ δόξα πρέπει, Κύριε(...)».
Μα τώρα, δεν ψέλνουμε την μικρή δοξολογία. Άρα η απορία μου μένει...



...Αὐτά τά δύο ἐφύμνια, ἤτοι τό Σοὶ πρέπει ὕμνος τῷ Θεῷ στούς δύο πρώτους στίχους καί τό Δόξα Σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς πρό τῆς δοξολογίας ἔχουν διατηρηθεῖ καί στόν καθημερινό ὄρθρο, τόν ἄνευ αἴνων (μόνον ἀνάγνωση τῶν ψαλμῶν τῶν αἴνων) καί ἄνευ μεγάλης δοξολογίας. Αὐτό φαίνεται σέ ὅλα τά παλαιά ἔντυπα καί ἰδιαίτερα στό Συλλειτουργικόν - 1862 (σελ. 23 καί 25) πού εἶναι ἔνα παλαιότατο Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου. Ὀρθῶς λοιπόν τά διετήρησε καί τό νέον Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου τῆς Ἀ.Δ..
Τώρα στά νεώτερα ἔντυπα Ὡρολόγια καθώς καί σέ ὅλες οἱ ἐκδόσεις «Μ. Τεσσαρακοστή» καί «Μ. Ἑβδομάς» τό Δόξα Σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς δέν ὑπάρχει, τό δέ Σοὶ πρέπει ὕμνος τῷ Θεῷ στούς δύο πρώτους στίχους ἄλλοτε ὑπάρχει καί ἄλλοτε ὄχι.
Ἄς τό διατηροῦμε, ὅπως ἔγραψε ὁ Μανόλης, ἄν καί ἰδιαίτερα τό Δόξα Σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς δέν ἔχει σχέση μέ τήν δοξολογία, τό δέ προηγούμενο [Δόξα... Καὶ νῦν...] Σοὶ δόξα πρέπει, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν... εἶναι τροπάριο κατακλεῖον τήν ψαλμῳδίαν τῶν αἴνων στόν ᾀσματικό ὄρθρο, ὅπου τό Δόξα Σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς προηγεῖτο τοῦ Σοὶ δόξα πρέπει... . Ὄντως στίς ἀκολουθίες τῆς Μ. Ἑβδομάδος δέν τό συνηθίζουμε...
Αφού δεν ανήκει στην δοξολογία, γιατί να την πούμε;
Και αφού ανήκει στα εφύμνια των αίνων δεν θα έπρεπε να πούμε μετά όλα τα εφύμνια των αίνων; (έτσι δεν υπάρχει λογική και για τα πρώτα εφύμνια των δύο πρώτων στίχων για τους αίνους χύμα...)
Μήπως όμως το ότι δεν αναγράφονται στα «Μ. Τεσσαρακοστή» & «Μ. Εβδομάς», τα οποία θεωρώ ότι καταγράφουν την αρχαία τάξη των ακολουθιών (με αλληλούια, τριαδικά, στιχολογία ωδών, φωταγωγικά), είναι μία βάσιμη περίπτωση;


Η δική μου απορία βρίσκεται στην παραδεδομένη ψαλμώδηση ή μη των προψαλμάτων των ψαλμών στις στιχολογίες...
Εμένα η παράδοση μου λέει ότι όλοι οι ψαλμοί όταν διαβάζονται, δεν ψάλλονται τα προΰμνια και τα εφύμνια. Όλες οι υπόλοιπες στιχολογίες αυτό μου λένε.

Γιατί άραγε να πρέπει να ειπωθεί το πρόψαλμα, εφόσον δεν θα ψαλλεί;
Συγνώμη, αλλά παραμένω στην απορία μου...
 
Από την Μεγάλη Τεσσαρακοστή του "Ρηγόπουλου".
Η "μικρή" δοξολογία στον όρθρο και το απόδειπνο.
Μία απόδειξη που δικαιολογεί την σκέψη μου.
Παραλείπει το Δόξα Και νυν όμως στους αίνους...
Φωτογραφίες από το κινητό.
 

Attachments

  • ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΔΕΙΠΝΟ.jpg
    1 MB · Views: 19
  • ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΟΡΘΡΟΣ.jpg
    1 MB · Views: 18

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Πρὸ τῆς μικρῆς δοξολογίας, ἡ ὁποία ψάλλεται

(Dmitrievskij τ. 3 σ. 9, Τριῴδιον ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας 1960 σ. 76, χφ. Κρατικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ῥωσίας 173.Ι 501 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 89v, τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 297, χφφ. Σινὰ 62 ὡρολόγιο ιγ' αἰ. φ. 163v, Παντοκράτορος 272 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φ. 173r, Ξενοφῶντος 56 ΤΑΣ ιε’ αἰ. φ. 144r)

στὸν ἦχο τῆς ἑβδομάδος, ἔχουν ἀφεθεῖ, ἀντὶ ἑνός, δύο ἐφύμνια τῶν τελευταίων στίχων τῶν αἴνων

(τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 296 καὶ Π. Τρεμπέλα Μικρὸν Εὐχολόγιον ἔκδ. β’ 1998 τ. 2 σ. 205),

ἄσχετα μὲ τὸν ἑπόμενο ὕμνο. Ἀς λέγεται λοιπὸν πρὸ τῆς μικρῆς δοξολογίας τὸ «ἕτερον» «Σοὶ δόξα πρέπει, Κύριε(...)».




«Εἰ δὲ ἑορτὴ οὐχ ὑπάρχει, λέγεται τὸ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ»

(χφ. Βατοπαιδίου 1248 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1077 φ. 32v, ὁμοίως χφ. Houghton (Harvard) gr. 3 ὡρολόγιον τοῦ ἔτους 1105 φ. 240v).

«Μετὰ τὴν ἐκπλήρωσιν» τῶν αἴνων «καὶ τὸ Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοὶ δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ...Δόξα ἐν ὑψίστοις»

(τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 198, Dmitrievskij τ. 1 σ. 869).


«Μετὰ τὴν πλήρωσιν τῶν αἴνων λέγομεν· Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοὶ δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων»

(χφ. Κρατικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ῥωσίας 173.Ι 501 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 89v).

«Μετὰ δὲ τὸ εἰπεῖν Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε...Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ»

(Dmitrievskij τ. 3 σ. 9, χφφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 116r, Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 18v, ἁγ. Σάβα 312 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1201 φ. 91v).

«Λέγομεν Σοὶ δόξα πρέπει, Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ»
(Dmitrievskij τ. 1 σ. 802).

«Ὁ ταχθεὶς μοναχὸς Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε καὶ τὰ λοιπὰ τῆς δοξολογίας»

(Dmitrievskij τ. 3 σσ. 108β, 573).

«Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοὶ δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι. Δόξα τῷ δείξαντι τὸ φῶς. Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ»

(χφφ. ὡρολόγια Φλωρεντίας Plutei 05.05 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 324r, Βritish Library Additional 31214 ιβ’ αἰ. φ. 78r-v).


«Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοὶ δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι νῦν. Δόξα τῷ δείξαντι τὸ φῶς. Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ»

(χφ. Σινὰ 865 ὡρολόγιο ιβ’ αἰ. φ. 90r-v).


«Σοὶ δόξα πρέπει Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοὶ δόξαν ἀναπέμπομεν, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. Δόξα τῷ δείξαντι τὸ φῶς. Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ»

(χφ. RGB 270 37 ὡρολόγιο ιβ’-ιγ’ αἰ. φ. 92v).



Τὰ δύο τελευταία ἐφύμνια τῶν αἴνων μεταφέρθηκαν κατὰ τὸν ια’-ιβ’ αἰ. στὴν ἔναρξη τῆς καθημερινῆς μικρῆς δοξολογίας. Ἡ ἑορταστικὴ καὶ γι’ αὐτὸ ἀρχαϊκότερη μεγάλη δοξολογία παρέμεινε αὐθεντικὴ καὶ ἀμιγῆς μέχρι τὰ μέσα τοῦ ιγ’ αἰ., ὁπότε βαθμιαῖα ἀρχίζει νὰ δέχεται τὴν προσθήκη «Δόξα τῷ δείξαντι τὸ φῶς» ὄχι στὰ τυπικά, ἀλλὰ στὰ ὡρολόγια.


Βλ. καὶ
https://analogion.com/forum/index.php?threads/Ἔναρξη-μεγάλης-δοξολογίας.47489/#post-260947
 
Last edited by a moderator:

Μ.Β.

Ματθαίος Βλάχος
Κύριε @MTheodorakis
ένα ευχαριστώ είναι λίγο για αυτά που μας προσφέρετε.
Δεν πατάω γενικά like παρά μόνο σε ό, τι με αφορά προσωπικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν σας παρακολουθώ και δεν διδάσκομαι από εσάς.
 
Top