Κων/νος Βαγενάς
Κωνσταντίνος
Βρε παιδιά, γιατί δεν καταλαβαινόμαστε;
Εγώ δεν χρησιμοποίησα εκφράσεις απολυτότητας για να δηλώσω την άποψή μου. Αλλά ούτε και είπα αυτό που λέτε παραπάνω, το a priori, δηλαδή. Αντιθέτως, είπα πολλές φορές ότι αν εσάς ένα κράτημα σας βοηθά στην προσευχή, χίλιες φορές να το πείτε! Αν εμένα δε με βοηθά και μου φαίνεται μάλλον αστείο να πιστεύω ότι υμνώ τον Θεό μου με ασυνάρτητες φράσεις, τότε κι εγώ χίλιες φορές να μην το πω! Συμφωνούμε σ' αυτό;
(Το ότι όμως δεν αναδεικνύει το λόγο είναι σίγουρο εφόσον το "τεριρέμ" δεν σημαίνει τίποτα, δεν υπάρχει λόγος ούτως ή άλλως).
Τώρα, περί της δυναμικής της μουσικής η ταπεινή μου άποψη:
Είναι αναμφίβολο πως η μουσική, όπως και κάθε τέχνη, μπορεί να εννοηθεί αυτόνομα και σίγουρα, όπως σωστά ειπώθηκε, ακούς μια μουσική φράση στο βιολί ή στο ούτι και ανατριχιάζεις.
Αυτό όμως έχουμε στην Εκκλησία; Κατ' εμέ όχι. Μιλάμε για προσευχή, δηλαδή για Δοξολογία Θεού και για Παράκληση. Αυτό νομίζω είναι το δίπολο της Υμνογραφίας, ενώ κάπου ανάμεσα βρίσκεται και η προτροπή προς αυτούς που μας ακούνε. Και σ' αυτό το σημείο πρέπει να αναλογιστούμε την ευθύνη που έχουμε απέναντι στους πιστούς. Η προσευχή στο ναό είναι κοινή! Δεν είναι προσωπική μας υπόθεση. Πρέπει να βοηθούμε τους εκκλησιαζόμενους να προσεύχονται αντιλαμβανόμενοι (και εμείς και αυτοί) τα νοήματα των Ύμνων μας. Άλλωστε, έτσι όρισαν οι Πατέρες να γίνεται η προσευχή, μεσα απ' την Υμνογραφία, η οποία προορίζεται για τη Λατρεία και δε θεωρείται απλώς εκκλησιαστική λογοτεχνία.
Το "γι' αυτό" στη συγκεκριμένη πρόταση για μένα σημαίνει την επένδυση του λόγου. Οι πρώτοι Χριστιανοί, όταν έψαλλαν υποτυπωδώς, δεν πίστευαν, δεν ένιωθαν, δεν βίωναν; Όταν ο απλός αμύητος στη μουσική πιστός προσεύχεται στο εικονοστάσι, πρέπει να ξέρει μουσική για να προσευχηθεί; Όχι. Τί κάνει; Διαβάζει και λέει και νιώθει αυτά που μπαίνουν στο στόμα του. Το Ψαλτήριο του Δαβίδ. Τις ευχές των Πατέρων. Τους ύμνους των Υμνογράφων. Γιατί γράφτηκαν όλα αυτά αν όχι για να ειπωθούν με τον καλύτερο τρόπο οι προσευχές και η Δοξολογία και οι παρακλήσεις που κάθε πιστός θέλει να εκφράσει αλλά δεν έχει τις γνώσεις ή το τάλαντο να τα εκφράσει με αυτόν τον υπέροχο και πλήρη τρόπο; Τι σχέση έχουν οι Φιλοσοφίες των Ελλήνων; Εδώ ο λόγος είναι η Θεολογία και η ανάγκη Λατρείας εκπεφρασμένες σε ποίηση. Και η μουσική πρέπει να είναι το όχημα μέσω του οποίου θα μεταφερθεί στους πιστούς ο Ύμνος.
Όταν ο άνθρωπος θέλει να απευθυνθεί στο Θεό δεν το κάνει με μουσική, το κάνει με λόγια. Οι εννέα ωδές της Π. Διαθήκης τί μας λένε; Ακόμη και με τα πιο απλά λόγια, αλλά με λόγια! Αλλά ακόμη και οι Άγγελοι, όταν φάνηκαν στον Προφήτη Ηλία, τον επινίκο ύμνο δεν ανέμελπον; Στο σπήλαιο της Γεννήσεως; "Δόξα εν υψίστοις Θεώ!"
... ... ...
Είναι πασίδηλο νομίζω ότι προκειμένου περί των κρατημάτων η φερόμενη ως a priori έλλειψη προσευχής που δεν αναδεικνύει τον λόγο είναι το λιγότερο ανυπόστατη. Δ.
Εγώ δεν χρησιμοποίησα εκφράσεις απολυτότητας για να δηλώσω την άποψή μου. Αλλά ούτε και είπα αυτό που λέτε παραπάνω, το a priori, δηλαδή. Αντιθέτως, είπα πολλές φορές ότι αν εσάς ένα κράτημα σας βοηθά στην προσευχή, χίλιες φορές να το πείτε! Αν εμένα δε με βοηθά και μου φαίνεται μάλλον αστείο να πιστεύω ότι υμνώ τον Θεό μου με ασυνάρτητες φράσεις, τότε κι εγώ χίλιες φορές να μην το πω! Συμφωνούμε σ' αυτό;
(Το ότι όμως δεν αναδεικνύει το λόγο είναι σίγουρο εφόσον το "τεριρέμ" δεν σημαίνει τίποτα, δεν υπάρχει λόγος ούτως ή άλλως).
Τώρα, περί της δυναμικής της μουσικής η ταπεινή μου άποψη:
Είναι αναμφίβολο πως η μουσική, όπως και κάθε τέχνη, μπορεί να εννοηθεί αυτόνομα και σίγουρα, όπως σωστά ειπώθηκε, ακούς μια μουσική φράση στο βιολί ή στο ούτι και ανατριχιάζεις.
Αυτό όμως έχουμε στην Εκκλησία; Κατ' εμέ όχι. Μιλάμε για προσευχή, δηλαδή για Δοξολογία Θεού και για Παράκληση. Αυτό νομίζω είναι το δίπολο της Υμνογραφίας, ενώ κάπου ανάμεσα βρίσκεται και η προτροπή προς αυτούς που μας ακούνε. Και σ' αυτό το σημείο πρέπει να αναλογιστούμε την ευθύνη που έχουμε απέναντι στους πιστούς. Η προσευχή στο ναό είναι κοινή! Δεν είναι προσωπική μας υπόθεση. Πρέπει να βοηθούμε τους εκκλησιαζόμενους να προσεύχονται αντιλαμβανόμενοι (και εμείς και αυτοί) τα νοήματα των Ύμνων μας. Άλλωστε, έτσι όρισαν οι Πατέρες να γίνεται η προσευχή, μεσα απ' την Υμνογραφία, η οποία προορίζεται για τη Λατρεία και δε θεωρείται απλώς εκκλησιαστική λογοτεχνία.
Γι αυτό και οι πατέρες την εισήγαγαν στην λατρεία και την καλλιέργησαν.
Το "γι' αυτό" στη συγκεκριμένη πρόταση για μένα σημαίνει την επένδυση του λόγου. Οι πρώτοι Χριστιανοί, όταν έψαλλαν υποτυπωδώς, δεν πίστευαν, δεν ένιωθαν, δεν βίωναν; Όταν ο απλός αμύητος στη μουσική πιστός προσεύχεται στο εικονοστάσι, πρέπει να ξέρει μουσική για να προσευχηθεί; Όχι. Τί κάνει; Διαβάζει και λέει και νιώθει αυτά που μπαίνουν στο στόμα του. Το Ψαλτήριο του Δαβίδ. Τις ευχές των Πατέρων. Τους ύμνους των Υμνογράφων. Γιατί γράφτηκαν όλα αυτά αν όχι για να ειπωθούν με τον καλύτερο τρόπο οι προσευχές και η Δοξολογία και οι παρακλήσεις που κάθε πιστός θέλει να εκφράσει αλλά δεν έχει τις γνώσεις ή το τάλαντο να τα εκφράσει με αυτόν τον υπέροχο και πλήρη τρόπο; Τι σχέση έχουν οι Φιλοσοφίες των Ελλήνων; Εδώ ο λόγος είναι η Θεολογία και η ανάγκη Λατρείας εκπεφρασμένες σε ποίηση. Και η μουσική πρέπει να είναι το όχημα μέσω του οποίου θα μεταφερθεί στους πιστούς ο Ύμνος.
Όταν ο άνθρωπος θέλει να απευθυνθεί στο Θεό δεν το κάνει με μουσική, το κάνει με λόγια. Οι εννέα ωδές της Π. Διαθήκης τί μας λένε; Ακόμη και με τα πιο απλά λόγια, αλλά με λόγια! Αλλά ακόμη και οι Άγγελοι, όταν φάνηκαν στον Προφήτη Ηλία, τον επινίκο ύμνο δεν ανέμελπον; Στο σπήλαιο της Γεννήσεως; "Δόξα εν υψίστοις Θεώ!"
... ... ...
Last edited: