Παρακολουθώ την συζήτηση εδώ και καιρό.Θέλω να απαντήσω σε μερικά,. γενικά σημεία, εκφέροντας αποκλειστικά τις δικές μου απόψεις. Μετά την διαγραφή δαιδαλώδους τροχιάς,η συζήτηση έφτασε πιστεύω σ΄ένα τέλμα. Ας μην τσακωνόμαστε για πράματα που εν τέλει καταλήξαμε:
1) α) Σεβόμαστε την Παράδοση στην Εκκλησία όποια κι αν είναι αυτή, με γνώμονα ένα πράμα: Την προσευχή! Αδιαφορώ για κάθε παράδοση που δεν βοηθά πρώτα τον πιστό λαό και μετά εμάς να προσευχηθούμε. Προσευχή λοιπόν.
β) Δεν είμαστε σίγουροι για πράματα πολύ παλαιότερα του 18ου αιώνα. Ούτε οι περιφρονούντες τα κρατήματα, ούτε οι υπερασπιζόμενοι. Δεν μιλώ για την ύπαρξή τους. Σαφώς υπήρχαν. Τουλάχιστον μετά τον 14ο αι. σίγουρα. Μιλώ για την χρεία και την χρήση τους. Γι΄αυτό δεν είμαστε σίγουροι. Όλοι εικάζουμε. Οπότε κανείς ας μην ισχυρίζεται πως ξέρει τα πάντα και η γνώμη των άλλων, απλά επδ διαφέρει της δικής του, είναι λάθος. Στηριζόμαστε σε μαρτυρίες και ιστορικά στοιχεία. Για μένα το θέμα της χρήσης και κατ΄επέκταση της χρείας(και μιλώ αποκλειστικά προσωπικά, δεν επιθυμώ να πείσω κανένα) έχει λυθεί μετά την παράθεση του χωρίου του πατρός Μαξίμου για τον Αγ. Νικόδημο, τον Αγιορείτη, το οποίο αγνοούσα.Ο Αγ. Νικόδημος υπήρξε ένας από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του, πνευματικός και υπερασπιστής της Ορθοδοξίας,ενάντια στην τότε οργιάζουσα καθολική προπαγάνδα. Για μένα είναι κριτήριο ασφαλείας και σ΄ευχαριστώ πάτερ μου.
2) Όσον αφορά τα έργα των αρχαίων συγγραφέων, για όσους τυχόν δεν το γνωρίζουν, τα βιβλία που έχουμε σήμερα είναι κριτικές εκδόσεις. Δεν είναι εκτυπώσεις οποιουδήποτε τυχόντος χειρογράφου, όπως κι αν ευρεθεί. Βρίσκουμε π.χ. 5 χειρόγραφα που παραδίδουν το αυτό κείμενο, και συγκρίνοντάς τα, καταλήγουμε βάσει διαφόρων παραμέτρων , όπως του παλαιοτέρου κώδικα κτλ. στην έκδοση ενός βιβλίου που περιέχει το κείμενο που και βάσει άλλων ιστορικο-γλωσσικών συνθηκών, θεωρείται το κατά προσέγγισιν πιστότερο. Απο κάτω παρατίθεται το λεγόμενο κριτικό υπόμνημα, με κομμάτια που εξοβελίστηκαν ή διορθώθηκαν, επισυναπτομένης σχετικής αιτιολογήσεως. Συνεπώς έχουμε μια έκδοση απαλλαγμένη από λάθη αντιγραφέων του μεσαίωνα ή νεοτέρων παρεμβολών, που μας δίνει κάτι πολύ κοντινό στο πρωτότυπο κείμενο.
Η προφορική παράδοση είναι αδιανόητο όμως να παραμένει αναλλοίωτη. Αυτό φαίνεται και από τα Δημοτικά μας τραγούδια που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή,χωρίς αυτά να χάνουν την αξία τους. Το ίδιο ισχύει και για την μουσική μας. Εάν δεν κινδύνευε να χαθεί η προφορική παράδοση, δεν θα χρειαζόταν νεώτεροι Πρωτοψάλτες να γράφουν αναλυτικά! Το κάνουν(καλώς ή κακώς) για να διαφυλάξουν μια παράδοση που φθίνει επειδή οι νεώτεροι δεν έχουν τα παλαιότερα ακούσματα, πράγμα που επαναλαμβανόταν δια μέσου των αιώνων. Ουδέν λοιπόν αμετάβλητο. Και όποιος το ισχυρίζεται μάλλον ''ἀνήνυτα πονεῖ'', κατά τον Πλάτωνα.
3)Να μην λέμε όμως πως πρέπει να βλέπουμε μόνο τα 600 χρόνια μετά ή μόνο το πριν. Πρέπει να τα συνεκτιμούμε όλα, όπως είπα με στόχο την Προσευχή και την ευχαριστία του Δημιουργού. Γιατί αν στερούμενοι επιχειρημάτων για το πριν δούμε μόνο το μετά, γιατί δεχόμαστε ανεπιφύλακτα Ανατολικές επήρειες και όχι κάποια Δυτική; Δεν υπερασπίζομαι αυτό το πράμα αλλά αναλογίζομαι το ύψος που έφθασε η Ελληνική τέχνη με την ανάμειξη Δυτικών στοιχείων, κυρίως τον 17ο αι. Με απαράμιλλης ποιότητος και παγκοσμίου εμβέλειας Λογοτεχνικά έργα όπως ο Ερωτόκριτος του Κορνάρου, η Ερωφίλη και ο Κατζούρμπος του Χορτάτση, τα Κυπριακά ερωτικά του 15ου αι. αλλά και η Βυζαντινή (!) Αγιογραφία με τον Θεοφάνη τον Κρήτα, τον Μιχαήλ Δαμασκηνό ή τον μέγιστο Δομίνικο Θεοτοκόπουλο (El Greco). Τα έργα τους προήλθαν από διεπιδράσεις, χωρίς να χάσουν καθόλου την Ελληνικότητα τους. Αντιθέτως οι μέγιστοι δημιουργοί τους υπερέβησαν και κατεκάλυψαν τα πρότυπα έργα των Ιταλών! Αυτά για να μην δαιμονοποιούμε τις επιδράσεις Ανατολής ή και Δύσης.
4)Τέλος συμφωνώ ανεπιφύλακτα με τον Κ.Βαγενά πως ο λόγος πρέπει να εξυψώνεται δια της μουσικής και όχι να κατακαλύπτεται! Τί και αν η Δύση γέννησε Μπαχ και Μότσαρτ! Η ελληνική Ανατολή γέννησε Κοσμά, Κασιανή, Ιωάννη Δαμασκηνό, Ρωμανό! Τί μένει; Η ΠΟΙΗΣΗ. Λόγῳ πλέκοντες ἐκ λόγων μελωδίαν!
Οι ύμνοι των καθολικών φαντάζουν(ας μου επιτραπεί παιδαριώδεις)παρ΄όλη την υψηλή τους μουσική σύνθεση:
Quarens me sedisti lassus;
redemisti, crucem passus;
tantus labor non sit cassus.
(Sequentia Dies irae, στροφή 10)
Αποτελεί καύχημα για τους Λατίνους σε ποίηση και μέλος και λέει τα εξής:
Αναζητώντας με, κάθισες εξαντλημένος
με λύτρωσες με το πάθος του Σταυρού,
τόσος κόπος ας μην πάει χαμένος!
Και αναλογίζομαι:
Ἥπλωσας τὰς παλάμας καὶ ἤνωσας τὰ τὸ πρὶν διεστῶτα...
Ὄλβιος τάφος, ἐν ἑαυτῷ γὰρ δεξάμενος, ὡς ὑπνοῦντα τὸν Δημιουργόν, ζωῆς θησαυρὸς θεῖος ἀναδέδεικται....
Ὥσπερ πελεκάν, τετρωμένος τὴν πλευράν Σου Λόγε, Σοὺς θανόντας παῖδας ἐζώωσας, ἐπιστάξας ζωτικοὶς αὐτοῖς κρουνούς.
Προσευχή λοιπόν, με ανάδειξη του λόγου...
Συγγνώμη που σας κούρασα...